Prawo antyprzemocowe w Polsce i na Słowacji
2024-04-29
„Modele zapobiegania przemocy domowej” – to tytuł konferencji naukowej, która odbyła się na Uniwersytecie Paneuropejskim w Bratysławie. W naukowej debacie wzięli udział przedstawiciele Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, którzy zaprezentowali najnowsze rozwiązania legislacyjne prawa antyprzemocowego w Polsce.
Na zaproszenie Dziekana Wydziału Prawa Uniwersytetu Paneuropejskiego w Bratysławie prof. Kataríny Šmigová, delegacja z IWS uczestniczyła 15 kwietnia w międzynarodowej konferencji naukowej pt. „Models of Domestic Violence Prevention”.
Dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości prof. Marcin Wielec podkreślił, że bardzo ważne są tego typu konferencje oraz współpraca międzynarodowa w badaniach naukowych. Przy tej okazji przywołał dorobek IWS w ramach polsko-norweskiego projektu pt. „Zintegrowany System Zapobiegania Przemocy Domowej”.W trakcie panelu naukowego prof. Wielec mówił na temat nowych rozwiązań prawa ochrony przed przemocą w Polsce, jak np. ustawy antyprzemocowe 1.0 i 2.0. Wskazał także na pozytywny wpływ badań i prac naukowych IWS na końcowy kształtnowych regulacji.
Zastępca dyrektora IWS prof. Paweł Sobczyk mówił szczegółowo o nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czyli tzw. „ustawie Kamilka”, która została uchwalona po tragicznej śmierci chłopca w Częstochowie. Ustawa zawiera szereg rozwiązań, mających na celu lepszą ochronę dzieci przed przemocą i zapewnienie im kompleksowej pomocy w przypadku skrzywdzenia.
Wśród członków delegacji z Polski był także zespół pracujący nad projektem „Zintegrowany System Zapobiegania Przemocy Domowej” z Centrum Analiz Strategicznych IWS. Kierownik projektu dr Bartłomiej Oręziak zaprezentował wyniki badań, a także syntetycznie omówił wszystkie fazy projektu, jego rezultaty oraz wnioski. – Model zapobiegania przemocy domowej został wdrożony i przetestowany w gminach przy pomocy koordynatora. W gminach przeprowadzono ankiety, grupy fokusowe i wywiady pogłębione. Na ich podstawie zespół badawczy zaproponował ostateczny model przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz narzędzie oceny ryzyka relacyjnego wśród członków gospodarstwa domowego – tłumaczył dr Oręziak.
Zastępca kierownika projektu Tomasz Bojanowski szerzej omówił badania oraz proces ewaluacji przygotowanego modelu. – Nasz model wypracowany został w praktyce, czyliw trakcie fazy testowej w wybranych gminach, a następnie IWS zlecił w tych gminach badania ankietowe, wywiady grupowe oraz indywidualne – mówił Bojanowski.
W trakcie prezentacji członkowie polskiej delegacji omówili rekomendację zmiany modelu zapobiegania przed przemocą oraz sposoby jego wdrażania, które są efektem badań Instytutu. Julia Starybrat z IWS zaprezentowała również rozwiązania prawne wypracowane w ramach projektu, a także wskazała, że wszystkie propozycje zostaną opublikowane w monografii „Zintegrowany System Zapobiegania Przemocy Domowej”.
W trakcie polsko-słowackiej konferencji naukowej głos zabrał Rzecznik Praw Dziecka Słowacji prof. MU Dr. Jozef Mikloško. Jego wystąpienie dotyczyło wybranych aspektów zapobiegania przemocy domowej z perspektywy Rzecznika Praw Dziecka na Słowacji. Przedstawił on zakres swoich uprawnień oraz możliwości ich wykorzystania w konkretnych przypadkach.
Doktorantka i specjalistka psychologii szkolnej Silvia Majerčáková Albertova omówiła temat zapobiegania przemocy domowej na Słowacji z perspektywy psychologicznej. Wskazała ona na istotną rolę psychologa w postępowaniach sądowych prowadzonych z udziałem dzieci, co jest dodatkowo utrudnione faktem drastycznego wzrostu zapotrzebowania na usługi psychologiczne na Słowacji.
W trakcie konferencji Marcela Tittlová omówiła wybrane instytucje prawa karnego materialnego oraz procesowego na Słowacji, które mają istotne znaczenie w kontekście spraw związanych z przemocą domową. Natomiast dr Lilla Garayová podsumowała debatę na temat słowackiego systemu zapobiegania przed przemocą. Wskazała na pozytywne aspekty systemu prawnego oraz instytucje, które wymagają rewizji oraz zmian.
W trakcie międzynarodowej debaty naukowej rozmawiano na temat rozwiązań antyprzemocowych w perspektywie prawnoporównawczej obydwu państw. Delegacja z IWS zwróciła uwagę na fakt, że w ostatnich latach w Polsce doszło do wielu zmian w zakresie zapobiegania i przeciwdziałania przemocy domowej, a teraz należy przyłożyć większą uwagę do zastosowania tych przepisów w praktyce. Natomiast słowaccy legislatorzy nie pracują tak intensywnie nad zmianami prawa w tym wymiarze – brak jest kompleksowych zmian prawnych w ostatnich latach.
Delegacja IWS wzięła udział 16 kwietnia w dyskusji na temat dalszej współpracy międzynarodowej. Zaprezentowane i omówione zostały także wyniki dotychczasowej polsko-słowackiej współpracy w ramach realizowanych projektów tj.: Polish-Slovak Research Platform, Comparative Research Platform oraz European Professor’s Network. Wskazano na segmenty badawcze, które w niedalekiej przyszłości mogą się wydawać kluczowe w kontekście funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego, a więc wymagają dalszej analizy komparatystycznej.
