W Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości odbyła się gala wręczenia nagród VII Edycji „Konkursu na najlepszą pracę doktorską i habilitacyjną z zakresu nauk prawnych”. W tym roku szczególnie mocna rywalizacja była w kategorii praca doktorska – kapituła konkursu przyznała ex aequo dwa pierwsze i dwa drugie miejsca. 

Konkurs od lat cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem środowiska naukowego z całej Polski. W tegorocznej edycji zgłosiła się rekordowa liczba 38 doktorów prawa, którzy zdecydowali się na konkursową rywalizację i ocenę ich prac przez kapitułę konkursu IWS. – Bardzo mnie cieszy, że konkurs się rozwija. Jego założeniem jest otwartość, by każdy bez jakiejkolwiek selekcji wstępnej, prekonkursów, czy konieczności uzyskania poparcia uczelni lub innych instytucji, mógł zgłosić pracę naukową. A kapituła w demokratyczny sposób dokonała oceny i wyłoniła zwycięzców – mówił podczas gali prof. Piotr Rylski, dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. 

W trakcie wydarzenia, które odbyło się 4 listopada 2025 r., dyrektor IWS zwrócił się z apelem do laureatów i wyróżnionych naukowców. – Chciałbym zachęcić państwa do publikacji nagrodzonych i wyróżnionych prac w wydawnictwie IWS. Od lat mamy taką praktykę, że każdy z naszych laureatów ma możliwość wydania swojej pracy doktorskiej lub habilitacyjnej – podkreślił prof. Rylski.  

Decyzja kapituły 

Członkowie kapituły konkursu mieli dużo pracy, gdyż musieli ocenić 38 doktoratów i dwie rozprawy habilitacyjne. Efektem obrad było przyznanie dwóch pierwszych i dwóch drugich miejsc w kategorii najlepszy doktorat oraz wyróżnienia dla trzech doktorów. 

– Każda ze zgłoszonych prac została zrecenzowana przez dwóch recenzentów będących specjalistami w zakresie problematyki, której dotyczyła praca. W dniu 21 października 2025 r. odbyło się posiedzenie kapituły konkursu, podczas którego wyłoniono cztery zwycięskie prace doktorskie oraz przyznano wyróżnienia dla trzech doktoratów i jednej rozprawy habilitacyjnej – mówiła dr Paulina Banaszak-Grzechowiak, która z ramienia IWS pełni funkcję sekretarza kapituły. 

W składzie kapituły IWS zasiadają wybitni profesorowie, sędziowie, adwokaci i teoretycy prawa.  Podczas obrad podkreślono, że większość prac to prace bardzo dobre. Natomiast prace nagrodzone i wyróżnione określono mianem znakomitych i wybitnych. Jednym z głównych kryteriów oceny rozpraw było ich znaczenie dla praktyki. To właśnie na to, zwracano szczególną uwagę przy wyłanianiu prac zwycięskich.

Nagrodzone prace doktorskie – dwa pierwsze miejsca ex aequo

Kapituła postanowiła przyznać pierwsze miejsce ex aequo dwóm rozprawom doktorskim. 

Jednym z głównych laureatów został dr Marcin Sepełowski, autor pracy pt. „Zapis zwykły w polskim prawie spadkowym”. Recenzenci podkreślali rzetelność pracy oraz niezwykle wielopłaszczyznowy charakter rozważań w niej podjętych. Wskazali także, że koncepcja rozprawy jest głęboko przemyślana, prezentuje określone stanowisko i udziela odpowiedzi na najróżniejsze pytania, jakie się pojawiają. – Autor w żadnym miejscu nie ogranicza się do streszczania poglądów ale „prowadzi własną narrację” proponując dojrzałe i wyczerpująco uargumentowane rozwiązania właściwie wszystkich kwestii budzących wątpliwości. Zakres tej pracy jest tak szeroki, że wykracza ona zdecydowanie poza to, czego się oczekuje od doktoratu. Jest to opracowanie o charakterze systemowym – tłumaczyła w laudacji dr Banaszak-Grzechowiak. 

Pierwsze miejsce w konkursie przypadło w udziale również dr Małgorzacie Żukrowskiej-Maj za rozprawę pt. „Atypowe klauzule arbitrażowe”. Praca została poświęcona zagadnieniu, które w zasadzie nie zostało dotychczas zbadane w polskiej  literaturze. Rozprawa jest bardzo mocno osadzona w teorii i praktyce arbitrażu oraz oparta na badaniach aktowych przeprowadzonych w Sądzie Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie.

– Do tej pory w naszej rodzimej nauce brakowało solidnej teoretycznej podbudowy pod podstawę dla pewnej harmonizacji naszej judykatury w tym zakresie ze standardami europejskimi czy wręcz światowymi. Praca bardzo solidna teoretycznie, ale zarazem spełnia kryterium konkursowe, bo  ma ogromne znaczenie dla praktyki prawniczej – wskazała dr Banaszak-Grzechowiak.

Laureaci drugiego miejsca ex aequo

Drugie miejsce ex aequo w kategorii doktorat zdobył dr Sebastian Czechowicz za pracę pt. „Karnoprawna ochrona prawa dziecka do zdrowia w obliczu zjawiska uchylania się od obowiązkowych szczepień ochronnych dzieci w Polsce”. Kapituła podkreślała wielowątkowy wymiar rozprawy, a recenzenci zwrócili uwagę na jej wysoki poziom warsztatowy. Po raz pierwszy w Polsce została przeprowadzona kompetentna analiza kryminologiczna zjawiska uchylania się od szczepień, wzbogacona o przegląd  badań społecznych oraz z zakresu nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Jak podkreślono w laudacji, na duże uznanie zasługuje też wykazanie luk prawnych, poszukiwanie możliwości ich eliminowania,  trafne wnioski de lege ferenda, a zwłaszcza pogłębione rozważania nad skutecznością sankcji represyjnych za nieszczepienie dzieci w porządku krajowym, przeprowadzone przy uwzględnieniu perspektywy komparatystycznej.

Drugie miejsce w konkursie zdobył również dr Hubert Zieliński za pracę pt. „Dochodzenie roszczeń pieniężnych w walucie obcej w postępowaniu cywilnym”. Recenzenci oceniali ją wysoko zarówno w kontekście wartości teoretycznej, jak i przydatności praktycznej. Zwrócono uwagę na nowatorski charakter rozprawy oraz to, że obejmuje zagadnienia, które nie były tak szeroko  analizowane, m. in. relacje waluty obcej do tzw. kryptowaluty oraz problematykę zobowiązań pieniężnych w walucie obcej. Członkowie kapituły uznali, że praca jest nieprzeciętna, a jej publikacja będzie miała duże znaczenie praktyczne. Stanowi ona bowiem niezwykle wartościowy wkład  do polskiej nauki prawa i naukowe.

Wyróżnione doktoraty

Kapituła postanowiła przyznać trzy wyróżnienia w kategorii doktorat. Laureatami zostali: dr Artur Kowalczyka, autor pracy pt. „Model kompensacji szkody z tytułu niezgodnego z prawem  lub niesłusznego pozbawienia wolności  spowodowanego wadliwymi czynnościami karnoprocesowymi”, dr Natalia Zych, autorka rozprawy pt. „Ruch plain language a język prawny. Teoretycznoprawne aspekty postulatów komunikatywności i jasności tekstu prawnego” oraz dr Olgierd Jakubowski, autor pracy pt. „Ochrona dziedzictwa kulturowego przed przestępczością w prawie i praktyce polskiej”.

Wyróżniona praca habilitacyjna

W tym roku nie przyznano głównej nagrody za pracę habilitacyjną. Wyróżniona została natomiast rozprawa pt. „Implications of Pre-emptive Data Surveillance for Fundamental Rights in the European Union”, której autorką jest dr hab. Julia Wojnowska-Radzińska.