Platforma badawcza od Bałtyku po Bałkany

2023-04-16

Zainaugurowano projekt Comparative Research Platform 2023, w którym biorą udział naukowcy z Czech, Gruzji, Chorwacji, Słowenii, Słowacji, Rumunii i Ukrainy. – Ta nasza współpraca powinna nadawać ton badaniom naukowym w Europie, a wyniki naszych badań powinny być awangardą i rzetelnym wzorem także dla krajów Europy Zachodniej – mówił prof. Marcin Wielec, dyrektor IWS.

Inauguracja Platformy Badań Porównawczych 2023 odbyła się 5 kwietnia. Podczas wideokonferencji przypomniano międzynarodowy dorobek badawczy Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. – Wraz z naszymi węgierskimi partnerami jesteśmy już zaangażowani w dwa ogromne projekty w postaci Polsko-Węgierskiej Platformy Badawczej. Oprócz tego już trzeci rok ściśle współpracujemy z Norwegią w ramach grantów norweskich – mówił dr hab. Marcin Wielec, dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości i profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

W 2022 roku Instytut Wymiaru Sprawiedliwości pilotował projekty naukowe na mniejszą skalę z naukowcami z Chorwacji, Słowacji i Ukrainy. Inicjatywa szybko się rozrasta, bo w tym roku IWS koordynuje o wiele większy projekt badań naukowców już z siedmiu państw Europy Centralnej – z Czech, Gruzji, Chorwacji, Słowenii, Słowacji, Rumunii i Ukrainy.

Istnieje potrzeba połączenia sił w Europie Środkowej, stworzenia kompleksowej platformy wymiany myśli i idei odpowiadającej dziedzictwu państw tego regionu, która uwzględni ich specyfikę. – Naszym zdaniem w tej części Europy brakuje silnego ośrodka badawczo-naukowego, który jednoczyłby środowisko naukowe. Naszym marzeniem jest współpraca naukowo-badawcza oraz  stworzenie szeroko zakrojonej platformy naukowo-badawczej – od Bałtyku po Bałkany i dalej. Ta współpraca powinna nadawać ton badaniom naukowym w Europie, a wyniki naszych badań powinny być awangardą i rzetelnym wzorem także dla krajów Europy Zachodniej. Jest to trudne zadanie, bo dotychczas monopol na badania naukowe i granty naukowe mają głównie jednostki naukowe z Europy Zachodniej – podkreślił prof. Wielec.

Naukowcy w ramach Platformy Badań Porównawczych 2023  (Comparative Research Platform 2023) będą się zajmować czterema obszarami. Badania prawno-porównawcze obejmą proces legislacyjny zmiany konstytucji, zasadę praworządności, reformę sądownictwa administracyjnego oraz efektywność wymiaru sprawiedliwości. – Naszym celem jest  przeprowadzenie pogłębionego badania oraz opracowanie licznych propozycji de lege ferenda, które powinny mieć zastosowanie zarówno w teorii, jak iw praktyce prawa – mówił dr hab. Paweł Sobczyk, zastępca dyrektora IWS oraz dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego.

Pierwszy zespół będzie zajmować się badaniami nad procesem legislacyjnym zmierzającym do zmiany konstytucji zarówno w świetle integracji europejskiej, jak również tożsamości konstytucyjnej poszczególnych państw.  – Głównym zadaniem zespołu jest wyjaśnienie mechanizmów i czynników wpływających na proces zmiany konstytucji w demokratycznym państwie prawa. A podczas badań należy dokonać analizy tożsamości konstytucyjnej, sądowej kontroli zmian konstytucyjnych oraz wpływu procesu integracji europejskiej na zmiany w krajowym systemie konstytucyjnym – mówił prof. Sobczyk.

Drugi międzynarodowy zespół naukowców zajmie się zasadą praworządności, określeniem właściwego rozumienia koncepcji państwa prawa i zasadą praworządności według prawa unijnego. – Głównym zadaniem jest doprecyzowanie pojęcia praworządności oraz jej korelacji z unijną praworządnością – wskazał prof. Sobczyk.

Trzeci zespół badaczy zajmie się reformą sądownictwa administracyjnego, poznaniem jej mechanizmów, struktury i organizacji, a także funkcjonowania sądownictwa administracyjnego. – Ważnymi tematami w tym zespole są badania problematyki interpretacji prawa administracyjnego, wpływ procesów integracyjnych Europy na rozwój sądownictwa administracyjnego w prawie krajowym oraz rozwój elektronicznego sądownictwa administracyjnego – mówił zastępca dyrektora IWS.

Ostatni czwarty zespół będzie się zajmować efektywnością wymiaru sprawiedliwości, czyli sprawnością rozpatrywanych spraw sądowych, czasu ich rozpatrywania oraz złożonością spraw, które trafiają do sądów. – Ten zespół  zajmie się efektywnością czynnika ludzkiego w wymiarze sprawiedliwości, modelami organizacji skutecznego i sprawiedliwego mechanizmu wymiaru sprawiedliwości, a także zbada przyczyny opóźnień w postępowaniach sądowych – tłumaczył prof. Sobczyk.

W ramach projektu Comparative Research Platform 2023 przewidziana jest organizacja co najmniej 24 seminariów naukowych, których zwieńczeniem będzie międzynarodowa konferencja naukowa w listopadzie 2023 roku w Polsce. Efektem badań zespołów naukowców będą także publikacje recenzowanych monografii.