Sztokholmskie Sympozjum Kryminologiczne

2023-06-29

Przedstawiciele Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości wzięli udział w Sztokholmskim Sympozjum Kryminologicznym. To jedna z największych tego typu konferencji naukowych na świecie, podczas której Królowa Szwecji wręczyła „kryminologicznego nobla”. W trakcie konferencji dyrektor IWS prof. Marcin Wielec wygłosił referat o zwalczaniu przestępczość ekologicznej.  

Sztokholmskie Sympozjum Kryminologiczne (The Stockholm Criminology Symposium) jest corocznym wydarzeniem naukowym, w którym bierze udział ok. 500 uczestników z blisko 40 krajów. Sympozjum, które po raz pierwszy odbyło się w 2006 roku, jest organizowane przez Szwedzką Krajową Radę ds. Zapobiegania Przestępczości, która jest agencją podległą Ministerstwu Sprawiedliwości Szwecji.

Głównym celem sympozjum jest stworzenie platformy wymiany myśli, w którym międzynarodowe środowisko prawników, kryminologów, decydentów i praktyków może zapoznać się z najnowszymi wynikami badań naukowych mającymi znaczenie dla polityki kryminalnej. Wiodącym tematem tegorocznego Sztokholmskiego Sympozjum Kryminologicznego było stosowanie wiedzy opartej na dowodach przeciwko brutalnemu ekstremizmowi. W programie znalazły się wykłady na temat strzelanin gangów, brutalnego ekstremizmu, równego traktowania w organach ścigania oraz przemocy w bliskich związkach.

Kolejnym ważnym tematem sympozjum była przestępczość ekologiczna. Na temat polskich doświadczeń zwalczania przestępczości przeciwko środowisku naturalnemu mówił dyrektor IWS prof. Marcin Wielec. Jego zdaniem przestępczość ekologiczna ma wymiar globalny, bo wszyscy zmagamy się z nadprodukcją odpadów oraz problemami z ich utylizowaniem. Niestety często obserwowany brak zainteresowania władz tym tematem przyczynił się do ogromnego wzrostu przestępczości środowiskowej. Można powiedzieć, że powstała pewna „szara strefa”. – W Polsce obserwuje się zwiększoną wykrywalność tych przestępstw od 2016 roku, co jest dowodem na to, że organy ścigania przywiązują do nich wielką wagę. Odpowiedzią na te przestępstwa była największa od lat 90. nowelizacja kodeksu karnego oraz wykroczeń z zakresu przestępstw oraz wykroczeń środowiskowych, które zaostrzyły kary. Dowodem skuteczności tej nowelizacji jest spadek niektórych przestępstw ekologicznych – mówił prof. Wielec.

Zdaniem dyrektora IWS walka z przestępczością przeciwko środowisku wymaga dalszych zmian, zastosowania nowoczesnych technik kryminalistycznych oraz lepszej współpracy międzynarodowej. Wymiar sprawiedliwości i służby zajmujące się przestępczością środowiskową muszą korzystać z najnowszych narzędzi i zdobyczy technologicznych. Konieczne jest racjonalne wykorzystanie nowych technologii m.in. dronów, sztucznej inteligencji, analizy danych i nowoczesnych laboratoriów.

Dobrym przykładem – jak wskazał prof. Marcin Wielec – są stosowane w Polsce specjalistyczne drony z systemem termowizyjnym pomagają w zwalczaniu tzw. mafii śmieciowych. Pozwala to np. ujawnić składowiska odpadów niebezpiecznych, nawet gdy te zostały przykryte czy przysypane ziemią. Inspektorzy ochrony środowiska w Polsce mają do dyspozycji także georadary ze skanerami, które pozwalają tworzyć podziemne mapy z wykorzystaniem fal radiowych i elektromagnetycznych. Dzięki tym urządzeniom nie trzeba wykonywać czasochłonnych wykopów, aby potwierdzić, że na danym obszarze faktycznie ktoś zakopał śmieci. – Środowisko naturalne to skarb, któremu zawdzięczamy zdrowie i życie. Dlatego musimy o nie dbać i nie możemy przejść do porządku dziennego nad niszczeniem środowiska, bo nie możemy niszczyć własnego ekosystemu. Musimy podjąć zakrojone działania na wielu szczeblach w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Organy ochrony prawnej muszą korzystać z najnowszych technik kryminologicznych, aby być krok przed przestępcami i realnie przeciwdziałać przestępczości środowiskowej – mówił prof. Wielec podczas Sztokholmskiego Sympozjum Kryminologicznego.

W trakcie konferencji Królowa Szwecji wręczyła Sztokholmską Nagroda Kryminologiczna, która jest przyznawana za wybitne osiągnięcia w badaniach kryminologicznych lub za praktyczne zastosowanie wyników badań w zakresie zwalczania przestępczości i promocji praw człowieka. W tym roku „kryminologiczny nobel” powędrował do rąk Beatriz Magaloni, profesor stosunków międzynarodowych i nauk politycznych z Uniwersytetu Stanforda, za badania nad przemocą policyjną w Brazylii i Meksyku.

Prof. Magaloni w swoich badaniach dotyczących relacji między przemocą, ubóstwem i sposobem rządzenia społeczeństwem, wykazała zagrożenia związane z niebezpiecznymi metodami i przemocą ze strony policji. Wyniki przyczyniły się do reformy w Meksyku mającej na celu ograniczenie stosowania tortur.

Magaloni przeprowadziła badania w około stu fawelach, które często są kontrolowane przez gangi przestępcze. Dlatego tegoroczna nagroda poruszyła szwedzką opinię publiczną, gdzie od wielu lat wzrasta przestępczość uliczna i zorganizowana. Obecnie w Szwecji coraz większy odsetek społeczeństwa  „żąda ostrzejszych działań” walki z przestępczością zorganizowaną wśród osób mieszkających na przedmieściach, gdzie koncentruje się większość gangów. – Myślę, że kluczowe jest, aby państwo interweniowało w taki sposób, aby lokalna społeczność nie straciła zaufania do państwa, a policja zadbała o to, by nie piętnować całych grup – mówiła laureatka Sztokholmskiej Nagrody Kryminologicznej.