Artykuły
Streszczenie
Prawo do aborcji jest prawem człowieka i jako takie zajmuje ważną rolę w dyskursie publicznym.
W opracowaniu autorzy wskazują na historię polskiego prawa aborcyjnego, kreślą aktualny stan
prawny w tym zakresie, zwracając uwagę na przepisy penalizujące przestępstwa aborcyjne.
Abstract
The right to abortion is a human right and as such occupies an important role in public discourse.
In the study, its authors point to the history of Polish abortion law, outline the current legal status
in this respect, paying attention to the provisions penalizing abortion related crimes.
Keywords: human rights, abortion, polish criminal law, abortion-related crimes
Bibliografia (References)
1. „14-latka”, która okazała się 24-latką. Rzecznik Praw Pacjenta wyjaśnił sprawę aborcji, https://www.wprost.pl/kraj/11090329/14-latka-ktora-okazala-sie-24-latka-rzecznik-praw-pacjenta-wyjasnil-sprawe-aborcji.html.
2. Bodnar A., Analiza spraw sądowych dotyczących braku dostępności świadczenia przerywania ciąży w Polsce, [w:] Prawa reprodukcyjne w Polsce. Skutki ustawy antyaborcyjnej, red. W. Nowicka, Warszawa 2007.
3. Bojke J., Wantoła M., Wyłączenie odpowiedzialności karnej kobiety ciężarnej za aborcję. Wybrane zagadnienia, e-Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2015, nr 5.
4. Borkowska K.K., Penalizacja przerwania ciąży w polskim prawie karnym, Studia Prawnoustrojowe 2022, nr 56, https://doi.org/10.31648/sp.7692.
5. Borkowska K.K., Przestępstwo dzieciobójstwa w ujęciu komparatystycznym, Warszawa 2020.
6. Brachowicz N., Prawa reprodukcyjne w polityce Unii Europejskiej. Parlament i Komisja Europejska wobec aborcji, Pressje 2009, nr 17.
7. Bręborowicz G.H. [red.], Położnictwo i ginekologia, t. 1, Położnictwo, Warszawa 2007.
8. Desperak I., Antykoncepcja, aborcja i… eutanazja. O upolitycznieniu praw reprodukcyjnych w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis 2003, nr 30.
9. Dziergawka A., Prawna ochrona życia dziecka poczętego w aspekcie prawa kobiety do aborcji – glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22.10.2020 r. (K 1/20), Palestra 2021, z. 5.
10. Gałęska-Śliwka A., Dzieciobójstwo. Analiza karno-medyczna, Toruń 2011.
11. Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2021.
12. Grześkowiak A., Prawo karne, Warszawa 2009.
13. Gutowski M., Kardas P., Trybunał Konstytucyjny nie mógł rozstrzygnąć gorzej, czyli o dewastacji systemu jednym rozstrzygnięciem, Palestra 2020, z. 10.
14. Hill B.J., Reproductive Rights as Health Care Rights, Columbia Journal of Gender and Law 2009, nr 18(501), https://doi.org/10.7916/cjgl.v18i2.2570.
15. Jezierski A., Leszczyńska C., Historia gospodarcza Polski, Warszawa 2003.
16. Kania A.M., Kontrowersje związane z kryminalizacją przerywania ciąży, cz. 1, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2011, t. 27.
17. Kim R., Wujek zgwałcił niepełnosprawną 14-latkę. Lekarze z Podlasia odmówili aborcji. „To hańba!”, https://www.newsweek.pl/opinie/lekarze-z-podlasia-odmowili-legalnej-aborcji-zgwalconej-14-latce/4etbqtw.
18. Kochanowski J., Przesłanki tworzenia strategii polityki rodzinnej w Polsce, [w:] Polityka rodzinna w krajach Unii Europejskiej – wnioski dla Polski, red. M. Zubik, Warszawa 2009.
19. Kokot R., Jasińska J., Kilka uwag o ochronie życia poczętego w kontekście projektowanych zmian kodeksu karnego, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2014, t. 31.
20. Konarska-Wrzosek V., Komentarz do art. 149 k.k., [w:] Kodeks Karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2022.
21. Kondratiewa-Bryzik J., Początek prawnej ochrony życia ludzkiego w świetle standardów międzynarodowych, Warszawa 2009.
22. Marek A., Prawo karne, Warszawa 2001.
23. Nowa Powszechna Encyklopedia, t. 5, Warszawa 1996.
24. Nowakowska U., Korzeniewska M., Prawa kobiet w sferze prokreacji, [w:] Kobiety w Polsce w latach 90., red. B. Gadomska, M. Korzeniewska, U. Nowakowska, Warszawa 2000.
25. Nowicka W., Prawa reprodukcyjne, [w:] Raport Polskiej Koalicji Social Watch na temat realizacji praw człowieka w Polsce, Warszawa 2008.
26. Nowicka W., Ustawa antyaborcyjna w Polsce – stan prawny i rzeczywisty, [w:] Prawa reprodukcyjne w Polsce. Skutki ustawy antyaborcyjnej, red. W. Nowicka, Warszawa 2007.
27. Ostrowski K., Embriologia człowieka, Warszawa 1985.
28. Pepłowska Z., Odpowiedzialność cywilna lekarza z tytułu wrongful life, wrongful birth i wrongful conception w prawie USA, Nowa Medycyna 2007, nr 1.
29. Płatek M., Opinia prawna na temat projektu ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. z 1993 r. Nr 17, poz. 78 ze zm.) oraz ustawy z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.), Warszawa 2016.
30. Rakowska-Trela A., Wyrok czy „niewyrok”. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22.10.2020 r., K 1/20, dotyczącego możliwości przerywania ciąży, Przegląd Sądowy 2021, nr 6.
31. Soniewicka M., Spór o dopuszczalność przerywania ciąży z perspektywy etycznej i filozoficzno-prawnej (komentarz do wyroku TK w sprawie K 1/20), Państwo i Prawo 2021, z. 8.
32. Stefaniuk M., Etyczne dylematy prawa (kara śmierci, aborcja i eutanazja) w świetle badań polskiej opinii publicznej, Studia Iuridica Lublinensia 2013, nr 19.
33. Szczepaniec M., Etyczne i prawne aspekty dopuszczalności aborcji ze względów eugenicznych, Białostockie Studia Prawnicze 2013, z. 13.
34. Szelewa D., Prawa reprodukcyjne w Europie i w Polsce: zakaz, kompromis, czy wybór?, Warszawa 2017 (Warszawskie Debaty o Polityce Społecznej, t. 20).
35. Tykwińska-Rutkowska D., The Right to abortion in Poland in the light of the Constitutional Tribunal`s Judgment of 22 October 2020, Studia Iuridica Toruniensis 2021, t. 29.
36. Tytuła M., Okaramus J., Słownik wyrazów obcych, Warszawa–Bielsko-Biała 2011.
37. Witczak-Bruś P., Wrongful law, wrongful birth, wrongful life, Palestra 2020, z. 11.
38. Żelichowski M., Podmiotowość prawna człowieka w okresie życia embrionalno-płodowego, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1997, nr 1.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Katarzyna K. Borkowska, Ewa M. Guzik-Makaruk, Emil W. Pływaczewski Wokół problematyki karalności przerywania ciąży w Polsce, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5301
Streszczenie
Praca stanowi jedno z oddziaływań resocjalizacyjnych wykorzystywanych od wieków ze skazanymi.
Zmieniała ona swoje funkcje, aczkolwiek w chwili obecnej nie służy jako środek karny, ale raczej jako
czynnik motywujący do zmiany. Na temat pracy skazanych powstały liczne monografie i artykuły,
niemniej jednak większość z nich ukazuje wyłącznie aspekt prawny jej wykonywania. Natomiast
z praktycznego punktu widzenia istotne jest również zbadanie, na ile można ją wiązać w sposób bezpośredni ze zmianami w postawach i zachowaniu osób, które dokonały przestępstwa. Dlatego postanowiono przeprowadzić badania, których celem było ustalenie poziomu dyspozycyjnego
optymizmu u skazanych pracujących podczas odbywania kary kryminalnej. Przyjęto, że w badaniu
zmienną zależną jest poziom dyspozycyjnego optymizmu, a zmiennymi niezależnymi: 2-letni
okres wykonywania pracy przez skazanych podczas odbywania kary pozbawienia wolności oraz
status zawodowy osób badanych. Badanie przeprowadzono dwukrotnie z wykorzystaniem Testu
Orientacji Życiowej (LOT-R) autorstwa Michaela F. Scheiera, Charlesa S. Carvera i Michaela
W. Bridgesa w adaptacji Zygfryda Juczyńskiego.
Abstract
Work is one of the rehabilitation interactions used for centuries with convicts. It has changed its
functions, although at the moment it does not serve as a punitive measure, but rather as a motivating
factor for change. Numerous monographs and articles have been written about the work of convicts,
but most of them show only the legal aspect of its execution. However, from a practical point of
view, it is also important to examine to what extent it can be directly linked to changes in the
attitudes and behaviour of those who have committed a crime. Therefore, it was decided to conduct
research aiming at determination of the level of dispositional optimism in convicts working while
serving a criminal sentence. It was assumed that in the study the dependent variable is the level
of dispositional optimism, and the independent variables: the two-year period of work performed
by convicts while serving a prison sentence and the professional status of the respondents. The
study was conducted twice using the Life Orientation Test (LOT-R) by Michael F. Scheier, Charles
S. Carver and Michael W. Bridges in an adaptation of Zygfryd Juczyński.
Keywords: inmates, dispositional optimism, work
Bibliografia (References)
1. Atraszko P., Praca jako podstawowa forma oddziaływania penitencjarnego, [w:] Psychologia penitencjarna, red. M. Ciosek, B. Pastwa-Wojciechowska, Warszawa 2017.
2. Bałandynowicz A., Zachowania okrutne skazanych podczas odbywania kary pozbawienia wolności, Probacja 2009, nr 2.
3. Basińska M.A., Zalewska-Rydzkowska D., Wolańska P., Junik R., Dyspozycyjny optymizm a akceptacja choroby w grupie osób z chorobą Gravesa-Basedowa, Endokrynologia Polska 2008, t. 59, nr 1.
4. Bejma U., Rola i znaczenie pracy w życiu człowieka na kanwie encykliki Laborem exercens, [w:] Rodzina między pracą a płacą. Refleksja nad społeczną myślą encykliki Laborem exercens Jana Pawła II, red. R. Kantor, M. Kluz, J. Młyński, Kraków 2016.
5. Borys B., Zasoby zdrowotne w psychice człowieka, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, t. 4, nr 1.
6. Czapiński J., Optymiści i ryzykanci. Polskie paradoksy, [w:] Jak Polacy przegrywają, jak Polacy wygrywają?, red. M. Drogosz, Gdańsk 2005.
7. Dhami M.K., Mandel D.R., Loewenstein G., Ayton P., Prisoners’ Positive Illusions of Their Post-Release Success, Law Human Behavior 2006, nr 30, https://doi.org/10.1007/s10979-006-9040-1.
8. Dolińska-Zygmunt G., Mokrzyńska K., Personal quality of life factors among imprisoned repeat offenders, Polish Journal of Applied Psychology 2013, t. 11, nr 4.
9. Duda M., Satysfakcja z życia a zasoby podmiotowe u osób bezrobotnych, Rocznik Andragogiczny 2020, nr 27, https://doi.org/10.12775/RA.2020.005.
10. Elscot H.P., The Effect of Yoga Practice On Hope and Optimism in Prisons, https://sacredmoves.com/wp-content/uploads/2011/07/Yoga-in-Prisons-Helen-Elscot.pdf.
11. Fredrickson B., The role of positive emotions in positive psychology. The broaden-and-build theory of positive emotions, American Psychologist 2001, t. 56, nr 3, https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.218.
12. Isen A.M., Rola neuropsychologii w zrozumieniu korzystnego wpływu afektu pozytywnego na zachowania społeczne i procesy poznawcze, [w:] Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, red. J. Czapiński, Warszawa 2004.
13. Juczyński Z., Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Warszawa 2001.
14. Lai J.C.L., Wong W.S., Optimism and Coping with Unemployment among Hong Kong Chinese Women, Journal of Research in Personality 1998, t. 32, nr 4, https://doi.org/10.1006/jrpe.1998.2232.
15. Lelental S., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2020.
16. Liberska H., Wybrane podmiotowe i kontekstualne uwarunkowania satysfakcji z życia w okresie późnej dorosłości. Badania porównawcze, Rocznik Andragogiczny 2016, nr 23, https://doi.org/10.12775/RA.2016.011.
17. LOT-R – Test Orientacji Życiowej, https://www.practest.com.pl/lot-r-test-orientacji-zyciowej.
18. Mckee-Ryan F.M., Song Z., Wanberg C., Kinicki A.J., Psychological and physical well-being during unemployment: A meta-analytic study, Journal of Applied Psychology 2005, t. 23, nr 8, https://doi.org/10.1037/0021-9010.90.1.53.
19. Modzelewski P., Rozwijanie optymizmu i poczucia szczęścia u skazanych szansą na resocjalizacyjną zmianę, [w:] Zbrodnia, kara, nadzieja. Wybrane niektóre rodzaje przestępstw, ich aspekty prawne i resocjalizacyjne, red. M.H. Kowalczyk-Jamnicka, A. Kinas-Zalewska, Jastrzębie-Zdrój 2012.
20. Ogińska-Bulik N., Juczyński Z., Osobowość, stres a zdrowie, Warszawa 2010.
21. Peterson C., The future of optimism, American Psychologist 2000, nr 55, https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.44.
22. Pietras-Mrozicka M., Posiadane zasoby osobiste (optymizm i poczucie własnej skuteczności) a ocena jakości życia. Analiza współzależności, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica 2016, nr 57, https://doi.org/10.18778/0208-600X.57.02.
23. Scheier M.F., Carver C.S., Dispositional Optimism and Physical Health: A Long Look Back, a Quick Look Forward, American Psychologist 2018, nr 73(9), https://doi.org/10.1037/amp0000384.
24. Seligman M., Optymizmu można się nauczyć, Poznań 2005.
25. Stach R., Optymizm, Kraków 2006.
26. Stępień J., Socjologia pracy i zawodu, Poznań 2001.
27. Szymczak A., Gawrycka M., Praca jako dobro indywidualne i społeczne, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe 2015, nr 214.
28. Trzebińska E., Psychologia pozytywna, Warszawa 2008.
29. Wontorczyk A., Ukryte i jawne funkcje pracy a ekologia życia człowieka, Czasopismo Psychologiczne 2017, t. 23, nr 2, https://doi.org/10.14691/CPPJ.23.2.305.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Agnieszka Lewicka-Zelent Dyspozycyjny optymizm u osób pracujących podczas odbywania kary pozbawienia wolności, Prawo w Działaniu 2023, tom 53 https://doi.org/10.32041/pwd.5302
Streszczenie
Nakaz opuszczenia lokalu stosowany przez Policję jest jednym z nowych środków ochrony ofiar
przemocy domowej. Został on wprowadzony do ustawy o Policji ponad 2 lata temu. Pozwala to
na dokonanie oceny tych regulacji. Artykuł koncentruje się na analizie właściwych przepisów
i ich stosowania w praktyce przez funkcjonariuszy Policji. Autorki wskazują historyczne podłoże
kształtowania się nakazu oraz jego uzasadnienie jako instrumentu prawnego, a także omawiają istotę nakazu. Ponadto dokonują analizy dostępnych danych statystycznych, gromadzonych przez Komendę Główną Policji. Artykuł zawiera również ocenę istniejących regulacji oraz wnioski de
lege ferenda.
Abstract
Barring order used by the Police is one of the new means of protecting victims of domestic violence.
It was introduced to the Act on the Police over two years ago. This allows for a proper evaluation
of these regulations. The article concentrates on the analysis of the regulations and using them
in practice by police officers. The authors outline historical background and rationale for the
introduction of the barring order and explain the essence of an order to vacate premises. The article
contains an analysis of available statistical data collected by the Police Headquarters as well as
evaluation of the existing regulations and conclusions de lege ferenda.
Keywords: domestic violence, barring order, Police, victim
Bibliografia (References)
1. Bosek L., Opinia na temat legislacyjnej spójności oraz zgodności z Konstytucją RP projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (druk 2776), z dnia 15 marca 2010 r.
2. Burtowy M., Nowa procedura szybkiego reagowania wobec sprawców przemocy domowej. Komentarz praktyczny, LEX/el. 2020.
3. Dudka K., Praktyka stosowania nieizolacyjnych środków zapobiegawczych w polskim procesie karnym, Warszawa 2015.
4. Grygorczuk A., Dzierżanowski K., Kiluk T., Mechanizmy psychologiczne występujące w relacji ofiara–sprawca przemocy, Psychiatria 2009, Vol. 6, No. 2.
5. Jagieła J., Nakazanie przez Policję osobie stosującej przemoc w rodzinie opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, [in:] Symbolae Andreae Marciniak dedicatae, Księga Jubileuszowa dedukowana Profesorowi Andrzejowi Marciniakowi, J. Jagieła, R. Kulski (eds.), Warszawa 2022.
6. Karaźniewicz J., Art. 15a, [in:] Ustawa o Policji. Komentarz, K. Chałubińska-Jentkiewicz, J. Kurek (eds.), Warszawa 2021.
7. Karaźniewicz J., Art. 15ab, [in:] Ustawa o Policji. Komentarz, K. Chałubińska-Jentkiewicz, J. Kurek (eds.), Warszawa 2021.
8. Karaźniewicz J., Zakres prewencyjnego stosowania środków przymusu procesowego – próba oceny tendencji rozwojowych, [in:] Proces karny w dobie przemian. Zagadnienia ogólne, S. Steinborn, K. Woźniewski (eds.), Gdańsk 2018.
9. Kosonoga J., System nieizolacyjnych środków zapobiegawczych, Ius Novum 2014, No. 2.
10. Kotowski W., Ustawa o Policji. Komentarz, Warszawa 2021.
11. Lach A., Prewencja indywidualna w procesie karnym, Warszawa 2020.
12. Manikowski F., Postępowanie w sprawie o zobowiązania osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazania zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia – analiza badań aktowych, Prawo w Działaniu 2022, Vol. 50, https://doi.org/10.32041/pwd.5001.
13. Melaniuk E., Praktyka stosowania instytucji nakazu natychmiastowej izolacji sprawcy przemocy domowej w wybranych krajach, Warszawa 2020.
14. Mikołajczuk E., Praktyka stosowania instytucji nakazu natychmiastowej izolacji sprawcy przemocy domowej w wybranych krajach, Prawo w Działaniu 2020, Vol. 44, https://doi.org/10.32041/pwd.4404.
15. Olszewska A., Problematyka przemocy w rodzinie w świetle wybranych uregulowań międzynarodowych, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2016, No. 39, https://doi.org/10.19195/2084-5065.39.10.
16. Piskozub P., Izolacja sprawcy przemocy w rodzinie, Warszawa 2021.
17. Pomoc osobom dotkniętym przemocą domową. Informacja o wynikach kontroli NIK (Nr ewid. 48/2016/P/15/046/KPS), https://www.nik.gov.pl/plik/id,10943,vp,13290.pdf.
18. Różycka A., Zasadność nowych środków ochrony osób doznających przemocy domowej, Prawo w Działaniu 2020, Vol. 41, https://doi.org/10.32041/pwd.4111.
19. Sakowicz A., Opinia prawna o sprawozdaniu Podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1698) oraz poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 1789), z dnia 8 lutego 2010 r.
20. Spurek S., Izolacja sprawcy od ofiary. Instrumenty przeciwdziałania przemocy w rodzinie, Warszawa 2013.
21. Spurek S., Komentarz do ustawy z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw, [in:] Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Komentarz, Warszawa 2012.
22. Starzyński P., Funkcja ochronna środków przymusu procesowego, [in:] Zgwałcenie. Definicja, reakcja, wsparcie dla ofiar, L. Mazowiecka (ed.), Warszawa 2016.
23. Stefański R.A., Środek zapobiegawczy nakazu opuszczenia lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, Wojskowy Przegląd Prawniczy 2010, No. 3.
24. Strus-Wołos M., Stąpanie po polu minowym. Rzecz o nowych przepisach postępowania cywilnego o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, Głos Prawa 2020, No. 2.
25. Strus-Wołos M., Uprawnienia i obowiązki funkcjonariuszy Policji w zakresie wydawania względem osób stosujących przemoc w rodzinie nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnego mieszkania oraz zbliżania się do jego bezpośredniego otoczenia lub zakazu zbliżania się do takiego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, Przegląd Policyjny 2022, No. 2, https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.0160.
26. Wiktorska P., Procedury prawne związane z możliwościami odseparowania sprawcy przemocy domowej od osoby doświadczającej przemocy, Prawo w Działaniu 2021, Vol. 45, https://doi.org/10.32041/pwd.4505.
27. Wiktorska P., Zmiany w kontrolowaniu przemocy domowej – aspekty prawne, kryminologiczne i społeczne, Archiwum Kryminologii 2021, No. 43, https://doi.org/10.7420/AK2021.36.
28. Witkowska-Paleń A., Rola programów edukacyjno-korekcyjnych w kształtowaniu postaw i przekonań skazanych sprawców przemocy domowej, Journal of Modern Science 2018, Vol. 39(4), https://doi.org/10.13166/jms/94801.
29. Wrona G., Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Komentarz, Warszawa 2021.
30. Zielińska E., Opinia prawna dotycząca Sprawozdania Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk 2776) o rządowym projekcie zmiany ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (druk 1698) oraz o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 1789), z dnia 15 marca 2010 r.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Justyna Karaźniewicz, Monika Kotowska Police barring order as a means of protecting victims of domestic violence in polish legal system, Prawo w Działaniu 2023, tom 53 https://doi.org/10.32041/pwd.5303
Streszczenie
Catcalling jest zjawiskiem występującym w przestrzeni publicznej. Polega na stosowaniu przez
sprawcę komentarzy (dotyczących np. wyglądu osoby napotkanej na ulicy, uprzedmiotowiając ten
wygląd) w postaci wulgarnych zaczepek, obscenicznych gestów, odgłosów, gwizdów, trąbienia
czy usilnych i niechcianych przez odbiorcę prób nawiązania rozmowy. Skala oraz forma zjawiska,
a także jego społeczna ocena zmuszają do refleksji na temat potrzeby jego kryminalizacji.
Abstract
Catcalling is a phenomenon occurring in public space. It consists in the perpetrator’s use of
comments regarding, for example, the appearance of a person encountered on the street – objectifying
this appearance, vulgar provocations, obscene gestures, noises or whistles, honking or strenuous and
unwanted attempts to start a conversation by the recipient. The scale and form of the phenomenon,
as well as its social assessment, forces us to reflect on the need to criminalize it.
Keywords: catcalling, street harassment, sexual harassment, public space
Bibliografia (References)
1. Bojarski M., Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej, [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, M. Bojarski, W. Radecki, Warszawa 2011.
2. Bowman C.G., Street Harassment and the Informal Ghettoization of Women, Harvard Law Review 1993, t. 106, nr 3, https://scholarship.law.cornell.edu/facpub/142.
3. Budyn-Kulik M., Aksjologiczne podstawy kryminalizacji w społeczeństwie ponowoczesnym, Lublin 2022.
4. Definitions, https://stopstreetharassment.org/resources/definitions/.
5. Gardocki L., Penalizacja i jej ograniczenia, Archiwum Kryminologii 1985, t. 12.
6. Gardocki L., Zagadnienia teorii kryminalizacji, Warszawa 1990.
7. Kaczmarek T., Racjonalny ustawodawca wobec opinii społecznej a populizm penalny, Archiwum Kryminologii 2007–2008, t. 29–30.
8. Kluza J., Granica pomiędzy dokuczaniem a przestępstwem stalkingu oraz innymi typami czynów zabronionych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2019, z. 1, https://doi.org/10.14746/rpeis.2019.81.1.9.
9. Kulesza J., Problemy teorii kryminalizacji. Studium z zakresu prawa karnego i konstytucyjnego, Łódź 2017.
10. Mozgawa M., Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2015.
11. Pilawski P., Catcalling, https://nowewyrazy.uw.edu.pl/haslo/catcalling.html.
12. Po pierwsze, poczucie własnej wartości, https://www.standup-international.com/pl/pl/about.
13. Saunders B.A., Scaturro C., Guarino C., Kelly E., Contending with Catcalling: The Role of System-justifying Beliefs and Ambivalent Sexism in Predicting Women’s Coping Experiences with (and Men’s Attributions for) Stranger Harassment, Current Psychology 2017, t. 36, https://doi.org/10.1007/s12144-016-9421-7.
14. Street harassment to be banned in crackdown, government says, https://www.bbc.com/news/uk-politics-63916328.
15. Walton K.A., Pedersen C.L., Motivations behind catcalling: exploring men’s engagement in street harassment behaviour, Psychology & Sexuality 2021, t. 13(9), https://www.researchgate.net/publication/350422643_Motivations_Behind_Catcalling_Exploring_Men’s_Engagement_in_Street_Harassment_Behavior, https://doi.org/10.1080/19419899.2021.1909648.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Jarosław Janikowski Catcalling – pytanie o potrzebę kryminalizacji „ulicznego molestowania” w Polsce. Społeczna ocena zjawiska, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5304
Streszczenie
Artykuł podejmuje problematykę szkód wyrządzonych przestępstwami stypizowanymi w przepisach
ustawy z 21.08.1997 r. o ochronie zwierząt. Szczególną uwagę poświęcono szkodom, które doznają
zwierzęta. Szkody te nie sprowadzają się po prostu do cierpienia. Mogą polegać na uniemożliwieniu
lub ograniczeniu wielu istotnych aktywności zwierzęcia, przedstawionych w artykule. Ich
rozpoznanie i zbadanie przez organ procesowy wymaga opierania się na aktualnej wiedzy naukowej,
a nie wyłącznie intuicji czy tzw. zdrowym rozsądku.
Abstract
The article deals with the problem of damage caused by crimes stipulated in the provisions of the
Act of 21 August 1997 on the protection of animals. Particular attention was paid to the damage
to the animals. The damage is not just suffering. They can consist in preventing or limiting many
of the important activities of the animal, presented in the article. The diagnosis and examination of
damages by the trial body requires the reliance on current scientific knowledge, not only intuition
or the so-called common sense.
Keywords: aggrieved party, damage to property, harm, suffering, protection of animals
Bibliografia (References)
1. Akhtar S., Animal pain and welfare: can pain sometimes be worse for them than for us, [w:] The Oxford Handbook of Animal Ethics, red. T.L. Beachump, R.G. Frey, Oxford 2011.
2. Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2009.
3. Cieślak M., O węzłowych pojęciach związanych z sensem kary, [w:] Dzieła wybrane, t. 5, Prawo karne materialne. Artykuły, studia i inne prace, red. S. Waltoś przy współpracy M. Rusinka i S. Steinborna, Kraków 2011.
4. Drapalska-Grochowicz M., Prawne interpretacje bliskich relacji człowieka z innymi zwierzętami, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2020, nr 1, https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.1.15.
5. Gabriel-Węglowski M., Glosa do wyroku SN z dnia 16 listopada 2009 r., V KK 187/09, LEX/el. 2010.
6. Gabriel-Węglowski M., Przestępstwa przeciwko humanitarnej ochronie zwierząt, Toruń 2008.
7. Gardocka T., Zagadnienie społecznej szkodliwości przestępstw, których bezpośrednim przedmiotem wykonawczym są zwierzęta, [w:] Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne, red. T. Gardocka, A. Gruszczyńska, Toruń 2012.
8. Janiszewski B., Kompensacja szkód, jako zadanie prawa karnego, [w:] Księga jubileuszowa z okazji 15-lecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, red. Z. Ofiarski, Szczecin 2004.
9. Kaliński M., [w:] Prawo zobowiązań. Część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
10. Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa 2002.
11. Kanty T., Doświadczenie życiowe a ocena dowodów w procesie karnym, Państwo i Prawo 2018, nr 7.
12. Konarska-Wrzosek V., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2020.
13. Kuszlewicz K., Prawa zwierząt. Praktyczny przewodnik, Warszawa 2019.
14. Kuszlewicz K., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2021.
15. Łętowska E., Dwa cywilnoprawne aspekty praw zwierząt: dereifikacja i personifikacja, [w:] Studia z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Biruty Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, red. A. Szpunar, Łódź 1997.
16. Mamzer H., Posthumanizm we współczesnych modelach rodzin: zwierzęta jako członkowie rodziny, [w:] Rodzina wobec wyzwań współczesności, red. S. Grotowska, I. Taranowicz, Wrocław 2015.
17. Marek A., Oczkowski J., Kary i inne środki reakcji prawnokarnej, [w:] System prawa karnego, t. 6, red. M. Melezini, Warszawa 2016.
18. Maruszewski T., Analiza procesów poznawczych jednostki w świetle idealizacyjnej teorii nauki, Poznań 1983.
19. Mazur P., Status prawny zwierząt pokrzywdzonych w wyniku popełnienia przestępstw stypizowanych w ustawie o ochronie zwierząt z dnia 21.08.1997 r., Prawo w Działaniu 2021, t. 47, https://doi.org/10.32041/pwd.4706.
20. Michalski G., O rozumieniu szkody na gruncie prawa karnego, Prokuratura i Prawo 2020, nr 2.
21. Mozgawa M., Prawnokarna ochrona zwierząt, Lublin 2001.
22. Mozgawa M., Prawnokarne aspekty ochrony zwierząt, [w:] Prawna ochrona zwierząt, red. M. Mozgawa, Lublin 2002.
23. Nagel T., Jak to jest być nietoperzem?, [w:] Pytania ostateczne, Warszawa 1997.
24. Nowak E., Ciereszko K., Dłużewicz A., Napiwodzka K., Challenging Habermas Practical Discourse to Justify the Rights of the Animals, [w:] Practica et Speculativa. Studies offered to Andrzej M. Kaniowski, red. M. Gensler, A. Gralińska-Toborek, V. Kazimierska, K. Kędziora, J. Miksa, Łódź 2022.
25. Nussbaum M., Beyond Compassion and Humanity, Justice of Nonhuman Animals, [w:] Animal Rights: Current Debates and New Directions, red. C.R. Sunstein, M.C. Nussbaum, Oxford 2004.
26. Oczkowski T., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
27. Pietrzykowski T., Elżanowski A., Zwierzęta jako nieosobowe podmioty prawa, Forum Prawnicze 2013, nr 2.
28. Pietrzykowski T., Moralność publiczna a konstytucyjne podstawy ochrony zwierząt, Studia Prawnicze 2019, nr 1, https://doi.org/10.37232/sp.2019.1.1.
29. Pietrzykowski T., Prawo ochrony zwierząt – między praktyką a teorią nowej gałęzi prawa. Artykuł recenzyjny dotyczący książki Prawa Zwierząt. Praktyczny przewodnik, Krytyka Prawa 2020, nr 2, https://doi.org/10.7206/kp.2080-1084.390.
30. Pietrzykowski T., Prawo ochrony zwierząt. Pojęcia, zasady, dylematy, Warszawa 2022.
31. Pietrzykowski T., Problem podmiotowości prawnej zwierząt z perspektywy filozofii prawa, Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 2015, nr 2.
32. Pilarczyk Ł., Obowiązek naprawienia szkody w prawie karnym, Poznań 2019.
33. Piłat R., O pojęciach, [w:] Dzienniki filozoficzne. O pułapkach poznania, Warszawa 2020.
34. Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2015.
35. Powell R., Ile jest warte zwierzę domowe, [w:] Filozofia kontra świat, red. D. Edmons, Warszawa 2020.
36. Radecki W., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2012.
37. Radwański Z., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2002.
38. Radwański Z., Zadośćuczynienie pieniężne za szkodę niemajątkową. Rozwój i funkcja społeczna, Poznań 1956.
39. Rogers L., Kaplan G., All Animals are not equal. The Interface between Scientific Knowledge and Legislation for Animal Rights, [w:] Animal Rights: Current Debates and New Directions, red. C.R. Sunstein, M.C. Nussbaum, Oxford 2004.
40. Safjan M., Krzywda, [w:] Wielka encyklopedia prawa, red. E. Smoktunowicz, Warszawa 2000.
41. Scruton R., Animal rights and wrongs, London 2006.
42. Skarbek R., Funkcja kompensacyjna prawa karnego oraz wybrane zagadnienia egzekucji roszczeń zasądzonych w postępowaniu karnym, [w:] Profesor Marian Cieślak. Osoba, dzieło, kontynuacje, red. W. Cieślak, S. Steinborn, Warszawa 2013.
43. Skorupka J., [w:] Zasady procesu karnego, cz. 3, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
44. Smarzewski M., Banach M., Dowodzenie wysokości szkody pokrzywdzonego w procesie karnym, Roczniki Nauk Prawnych 2022, t. 32, nr 1, https://doi.org/10.18290/rnp22321.3.
45. Stefański R.A., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2020.
46. Such J., Szczęśniak M., Filozofia nauki, Poznań 2002.
47. Tyburski W., Człowiek i świat zwierząt w horyzoncie myślowym doby nowożytnej (wybrane stanowiska), Przegląd Filozoficzny 2015, nr 2.
48. Waldau P., Prawa zwierząt. Co każdy powinien wiedzieć, Warszawa 2021.
49. Wojciechowska J., [w:] Kodeks karny, E. Bieńkowska, B. Kunicka-Michalska, G. Rejman, Warszawa 1999.
50. Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.
51. Zieliński M., Ziembiński Z., Uzasadnianie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie, Warszawa 1988.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Paweł Mazur, Uwagi o szkodach wyrządzonych popełnieniem przestępstw stypizowanych w ustawie z 21.08.1997 r. o ochronie zwierząt, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5305
Streszczenie
Współcześnie, uwzględniając liczbę użytkowników internetu, a także coraz większe zastosowanie rozwiązań teleinformatycznych w administracji publicznej, mamy do czynienia z intensyfikacją cyberzagrożeń, które przybierają postać cyberprzestępstw, cyberterroryzmu czy incydentów sieciowych. Celem artykułu jest ukazanie zagrożeń występujących w cyberprzestrzeni. Przedmiot badania obejmuje klasyfikację zagrożeń o cyberprzestępczym i cyberterrostycznym charakterze, w tym ich penalizację. Ponadto, ze względu na różnorodność cyberzagrożeń, przedstawione zostaną zadania krajowego systemu cyberbezpieczeństwa związane z obsługą incydentów oraz wdrożeniem polityki cyberbezpieczeństwa. Analiza zagadnień pozwoli odpowiedzieć na następujące pytania: czy współcześnie mamy do czynienia z intensyfikacją cyberzagrożeń, a jeżeli tak, to czy są one jednorodne czy różnorodne? czy jedynym rozwiązaniem w walce z cyberzagrożeniami jest ich penalizacja? oraz jakie czynniki należy wziąć pod uwagę w celu zminimalizowania negatywnych skutków cyberzagrożeń? W opracowaniu zostaną omówione zagadnienia odnoszące się do systematyki zagrożeń sieci w ramach cyberterroryzmu, cyberprzestępczości i incydentów sieciowych. Przyjęte metody badawcze obejmują analizę podstawowych aktów prawnych oraz literatury przedmiotu.
Abstract
Nowadays, taking into account the number of Internet users, as well as the increasing use of ICT solutions in public administration, we are dealing with the intensification of cyberthreats, which take the form of cybercrimes, cyberterrorism or network incidents. The aim of the article is to characterize the threats occurring in cyberspace. The subject of the study covers the classification of cybercriminal and cyberterrostic threats, including their criminalization. In addition, due to the variety of cyberthreats, aspects of the national cybersecurity system related to incident handling and the implementation of cybersecurity policy is presented. The analysis of the issues will allow to answer the following questions: are we dealing with the intensification of cyberthreats today, and if so, are they homogeneous or diverse? Whether the only solution in the fight against cyberthreats is to penalise them? and what factors should be taken into account in order to minimise the negative effects of cyberthreats? The study will discuss issues related to the systematics of network threats in the framework of cyberterrorism, cybercrime and network incidents. The adopted research methods include the analysis of basic legal acts and the literature on the subject. Keywords: cybersecurity, cybercrime, cyberterrorism, network incidents
Bibliografia (References)
1. Aleksandrowicz T.R., Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni ze stanowiska prawa międzynarodowego, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego 2016, nr 15(8).
2. Badzińska E., Technologie informacyjno-komunikacyjne w środowisku wirtualnym, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2014, nr 809, Ekonomiczne Problemy Usług, nr 113, Ekonomiczno-społeczne i techniczne wartości w gospodarce opartej na wiedzy, t. 2.
3. Banasiński C., Nowak W., Europejski i krajowy system cyberbezpieczeństwa, [w:] Cyberbezpieczeństwo. Zarys wykładu, red. C. Banasiński, Warszawa 2018.
4. Bielski K., Cyberterroryzm – nowe zagrożenie bezpieczeństwa państwa w XXI wieku, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Acta Politica 2015, t. 34, nr 4, https://doi.org/10.18276/ap.2015.34-06.
5. Cyberataki na Ukrainę. Ekspert: ich celem jest wywołanie paraliżu decyzyjnego, https://www.polskieradio24.pl/5/1223/Artykul/2902870,Cyberataki-na-Ukraine-Ekspert-ich-celem-jest-wywolanie-paralizu-decyzyjnego.
6. Czyżak M., Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni, Teka Komisji Prawniczej 2018, t. 11, nr 2, https://doi.org/10.32084/tekapr.2018.11.2-7.
7. Czyżak M., Wybrane aspekty zjawiska cyberterroryzmu, Telekomunikacja i Techniki Informacyjne 2010, nr 1–2.
8. Edwards S., Cyber-safety and COVID-19 in the early years: A research agenda, Journal of Early Childhood Research 2021, t. 19, nr 3, https://doi.org/10.1177/1476718X211014908.
9. Ganczar M., Informatyzacja administracji publicznej. Nowa jakość usług publicznych dla obywateli i przedsiębiorców, Warszawa 2009.
10. Global Landscape on Covid-19. Cyberthreat, https://www.interpol.int/Crimes/Cybercrime/COVID-19-cyberthreats.
11. Gołka M., Czym jest społeczeństwo informacyjne?, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2005, nr 67, z. 4.
12. Groenendaal J., Helsloot I., Cyber resilience during the COVID-19 pandemic crisis: A case study, Journal of Contingencies and Crisis Management 2021, t. 29, nr 4, https://doi.org/10.1111/1468-5973.12360.
13. Gryszczyńska A., Nowe zagrożenia bezpieczeństwa rejestrów publicznych, [w:] Internet. Strategie bezpieczeństwa, red. G. Szpor, A. Gryszczyńska, Warszawa 2017.
14. Hoffmann T., Wybrane aspekty cyberbezpieczeństwa w Polsce, Poznań 2018.
15. Jagiełło D., Karnoprawne ramy odpowiedzialności za przestępstwa popełnianie w cyberprzestrzeni, [w:] Cyberbezpieczeństwo. Zarys wykładu, red. C. Banasiński, Warszawa 2018.
16. Kiedrowicz M., Wykorzystywanie technologii RFID i GPS do lokalizowania zasobów i osób, [w:] Internet. Strategie bezpieczeństwa, red. G. Szpor, A. Gryszczyńska, Warszawa 2017.
17. Kolejny, przypuszczalnie rosyjski, cyberatak na posłów Bundestagu, https://www.dw.com/pl/kolejny-przypuszczalnie-rosyjski-cyberatak-na-pos%C5%82%C3%B-3w-bundestagu/a-57019102.
18. Łapczyński M., Zagrożenie cyberterroryzmem a polska strategia obrony przed tym zjawiskiem, Pulaski Policy Papers. Komentarz Międzynarodowy Pułaskiego 2009, nr 7, https://pulaski.pl/wp-content/uploads/2015/02/Pulaski_Policy_Papers_No_7_09.pdf.
19. Monarcha-Matlak A., Pojęcie komunikacji elektronicznej w doktrynie i aktach prawnych, Lingwistyka Stosowana. Applied Linguistics. Angewandte Linguistik 2017, nr 24.
20. Raport Głównego Urzędu Statystycznego, Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2018 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne-w-polsce-w-2018-roku,2,8.html.
21. Raport Głównego Urzędu Statystycznego, Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2019 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne-w-polsce-w-2019-roku,2,9.html.
22. Rolbiecka A., Cyberterrozyzm w Polsce, http://www.knbm.amw.gdynia.pl/wp-content/uploads/2014/12/Rolbiecka-Agnieszka-Cyberterroryzm-w-Polsce.pdf.
23. Sierakowska D., Cyberatak na kluczowy rurociąg z paliwem w USA, https://www.pb.pl/cyberatak-na-kluczowy-rurociag-z-paliwem-w-usa-1116048.
24. Siwek Ł., Najgroźniejsze ataki hakerskie i największe wycieki danych w 2020 r., https://www.vida.pl/najgrozniejsze-ataki-hakerskie-i-najwieksze-wycieki-danychw-2020-r/.
25. Skoczylas D., Interoperacyjność, cyfrowość, transgraniczność technologii informacyjno-komunikacyjnych jako determinanty zrównoważonego rozwoju w XXI wieku, [w:] Zrównoważony rozwój i europejski zielony ład wektorami na drodze doskonalenia warsztatu naukowca, red. M. Staniszewski, H.E. Kretek, Gliwice 2021.
26. Skoczylas D., The Act on the National Cybersecurity System and Other Legal Regulations in the Context of Ensuring State Cybersecurity. Selected Issues, Roczniki Nauk Prawnych 2020, t. 30, nr 2, https://doi.org/10.18290/rnp20302-7.
27. Skolimowski M., Polityka cyberbezpieczeństwa w świetle zagrożenia cyberterroryzmem, [w:] Internet. Strategie bezpieczeństwa, red. G. Szpor, A. Gryszczyńska, Warszawa 2017.
28. Staręga M., Stalking jako nowy czyn zabroniony w polskim kodeksie karnym. Aspekt prawny oraz znaczenie społeczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Seria: Administracja i Zarządzanie 2012, nr 94.
29. Suchorzewska A., Ochrona prawna systemów informatycznych wobec zagrożenia cyberterroryzmem, Warszawa 2010.
30. Szczepaniec M., Komputer jako narzędzie przestępstwa, Zeszyty Prawnicze 2012, t. 12, nr 2.
31. Szyja P., Funkcjonowanie administracji publicznej w sytuacji kryzysu spowodowanego czynnikami zewnętrznymi – studium przypadku COVID-19, Rocznik Administracji Publicznej 2020, nr 6, https://doi.org/10.4467/24497800RAP.20.015.12909.
32. Taczkowska-Olszewska J., Chałubińska-Jentkiewicz K., Nowikowska M., Retencja, migracja i przepływy danych w cyberprzestrzeni. Ochrona danych osobowych w systemie bezpieczeństwa państwa, Warszawa 2019.
33. Wierzbicki S., Wojny cybernetyczne jako element niekonwencjonalnej konfrontacji międzypaństwowej. Pragmatyczna rzeczywistość, nieunikniona przyszłość, De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności 2015, nr 2(1).
34. Witek K., Przestępczość komputerowa – aspekty prawne, Edukacja – Technika – Informatyka 2018, nr 2(24), https://doi.org/10.15584/eti.2018.2.4.
35. Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych: Badanie współfinansowane przez Unię Europejską, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/wykorzystanie-technologii-informacyjno-komunikacyjnych-w-jednostkach-administracji-publicznej-przedsiebiorstwach-i-gospodarstwach-domowych-w-2021-roku,3,20.html#.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Dominika Skoczylas, Cyberzagrożenia w cyberprzestrzeni. Cyberprzestępczość, cyberterroryzm i incydenty sieciowe, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5306
Streszczenie
Nauki prawne, najogólniej ujmując, stanowią zbiór nauk społecznych, które zawierają zarówno elementy nauk humanistycznych, jak i ścisłych, zajmujących się prawem. Istnieją dwa podejścia do prowadzenia badań: jedno zakładające autonomię i niezależność prawa oraz drugie skupione na integracji zewnętrznej nauk prawnych, która propaguje wykorzystywanie dorobku metodologicznego innych dyscyplin naukowych podczas prowadzenia badań nad prawem. Artykuł porusza wybrane zagadnienia dotyczące metodologii w prawie karnym i w kryminologii, których wspólną cechą jest analizowanie przestępczości i jej kontrolowania w społeczeństwie.
Abstract
Legal sciences, generally speaking, constitute a set of social sciences that contain elements of both humanities and exact sciences dealing with law. There are two approaches to conducting research, one assuming the autonomy and independence of law and the other focused on the external integration of legal sciences, which promotes the use of the methodological achievements of other scientific disciplines in conducting research on law. This article deals with selected problems of methodology in criminal law and criminology, the common feature of which is the analysis and control of crime in society. Keywords: legal sciences, criminal law, criminology, methodology, research techniques
Bibliografia (References)
Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa 2009.
Błachut J., Czy „ciemna liczba przestępstw” istnieje?, Archiwum Kryminologii 2007–2008, t. 29–30.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Gdańsk 2006.
Błachut J., Stan przestępczości, [w:] System prawa karnego, t. 1, Zagadnienia ogólne, red. A. Marek, Warszawa 2010.
Kaiser G., Cel i zadania kryminologii stosowanej, Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne 1979, t. 9.
Kalinowski J., Zagadnienia aksjomatyzacji nauki prawa, Rocznik Nauk Społecznych. Prawo – Ekonomia – Socjologia 1949.
Kojder A., Godność i siła prawa, Warszawa 2001.
Lang W., Wróblewski J., Zawadzki S., Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986.
Łakomy J., Pojęcie integracji zewnętrznej nauk prawnych, Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zeszyty Studenckie 2009.
Marshall G. [red.], Tabin M. [red. pol. wyd.], Słownik Socjologii i Nauk Społecznych, Warszawa 2005.
Męcfal S., Problemy badań terenowych – wybrane kwestie metodologiczne, praktyczne oraz etyczne w badaniu zjawisk „trudnych”, Przegląd Socjologiczny 2012, t. 61, nr 1.
Mordwa S., Ciemna liczba przestępstw. Przykład badań wiktymizacyjnych mieszkańców wybranych obszarów w Łodzi, Space – Society – Economy 2012, nr 11.
Opałek K., Problemy „wewnętrznej” i „zewnętrznej” integracji nauk prawnych, Krakowskie Studia Prawnicze 1968, z. 1–2.
Opałek K., Wróblewski J., Prawo. Metodologia, filozofia, teoria prawa, Warszawa 1991.
Pawłowski T., Wskaźniki w naukach społecznych, Przegląd Socjologiczny 1963, t. 17, nr 2.
Szyszkowska M., Kultura prawna, Palestra 1995, t. 39, nr 3–4.
Wierzbicki M., Autonomia prawa, [w:] Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa. 100 podstawowych pojęć, red. J. Zajadło, Warszawa 2007.
Winczorek J., Nowe badania empiryczne z zakresu socjologii wymiaru sprawiedliwości, Państwo i Prawo 2011, z. 1.
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Ziembiński Z., Teoria prawa, Warszawa 1972.
Zimbardo P., Zło uwodzi w siedmiu krokach, Charaktery 2008, nr 9.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Paulina Wiktorska Prawo karne i kryminologia na tle metodologii badań w naukach prawnych, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5307
Streszczenie
Nielegalny rynek napojów spirytusowych to bardzo złożone zjawisko społeczne odpowiedzialne za problemy zdrowotne, straty finansów publicznych, korupcję i inne nielegalne działania. Wiedza na jego temat jest tyleż ważna, co trudno osiągalna. Dotychczasowe szacunki dotyczące skali nieoficjalnego spożycia alkoholu znacznie się różniły. Badania Komisji Europejskiej, Światowej Organizacji Zdrowia i instytucji zdrowia wskazały Polskę jako lidera nierejestrowanego spożycia alkoholu w Unii Europejskiej. Z drugiej strony polskie organy podatkowe i Najwyższa Izba Kontroli szacują nierejestrowaną konsumpcję spirytusu na znacznie niższym poziomie. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie metod badawczych pomocnych w oszacowaniu rozmiarów tego zjawiska. Uporządkowanie metodologii jest potrzebne, by zmniejszyć rozbieżności w dotychczasowych szacunkach nierejestrowanej konsumpcji alkoholu w Polsce. Stosowanie wiarygodnych metod, które przynajmniej umożliwiają określenie dynamiki zmian nielegalnego rynku napojów spirytusowych, pozwoli na prowadzenie okresowej oceny skutków regulacji. Dzięki temu możliwe będzie postulowanie zmian przepisów zniechęcających do naruszania prawa.
Abstract
Illicit spirit drink market is a very complex social phenomenon. The existing estimates of the scale of the unofficial alcohol consumption differ a lot. The European Commission, the World Health Organization and health institution researches indicated Poland as the leader of unregistered alcohol consumption in the European Union. On the other hand, Polish tax authorities and the Supreme Chamber of Control estimate unregistered spirits consumption on a much lower level. The aim of the paper is to present various research methods that can help estimate the scale of this phenomenon. Standardized methodologies are necessary conditions to reduce the disproportions in the previous estimation of unregistered alcohol consumption in Poland. The need of new quality approach is justified due to the fact that illicit spirits market causes individual and social health problems, public finance losses and contributes to corruption and other illegal activities. Comprehensive and reliable tools and scientific approach which at least allow to verify the dynamics of changes in the illegal spirit drinks market, will allow to perform periodic regulatory impact assessments. Thanks to this, it will be possible to recommend changes to the provisions that may discourage violations of the law. Keywords: tax gap, illegal alcohol, “grey economy”, regulatory impact, economic analysis of the law
Bibliografia (References)
Almenar V., Sánchez J., Sapena J., Measuring the shadow economy and its drivers: the case of peripheral EMU countries, Economic Research-Ekonomska Istraživanja 2020, t. 33, nr 1, https://doi.org/10.1080/1331677X.2019.1706601.
Anderson P., Baumberg B., Alcohol in Europe, London 2006.
Anderson P., Møller L., Galea G., Alcohol in the European Union, Kopenhaga 2012, https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/160680/e96457.pdf.
Badania budżetów gospodarstw domowych. Zeszyt metodologiczny, Warszawa 2018, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5486/10/2/1/zeszyt_metodologiczny_badanie_budzetow_gospodarstw_domowych.pdf.
Bruun K., Edwards G., Lumio M., Mäkelä K., Pan L., Popham R., Room R., Shmidt W., Skog O., Sulkunen P., Österberg E., Alcohol control policies in public health perspective, Helsinki 1975.
Cichocki S., Rozmiary „szarej strefy” w Polsce oraz ich zależność od polityki podatkowej i sytuacji budżetu państwa w latach 1995–2006, Warszawa 2012.
Czapkiewicz A., Brzozowska-Rup K., Szacowanie rozmiarów szarej strefy w Polsce, Wiadomości Statystyczne 2021, nr 4, https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.8323.
Czernicki Ł., Kutwa K., Szara strefa w Polsce, Warszawa 2019 (Policy paper, t. 7), https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2019/07/PIE-Szara_strefa.pdf.
Duchowski R., To była prawdziwa fabryka lewego alkoholu!, https://szczecin.naszemiasto.pl/to-byla-prawdziwa-fabryka-lewego-alkoholu-foto/ar/c1-3066080.
Funkcjonariusze CBŚ i szczecińscy celnicy zlikwidowali nielegalną rozlewnię alkoholu, Głos Szczeciński z 5.10.2010 r.
Gostkowski M., Elasticity of Consumer Demand: Estimation Using a Quadratic Almost Ideal Demand System, Econometrics Advances in Applied Data Analysis 2018, nr 22(1), https://doi.org/10.15611/eada.2018.1.05.
Hassan M., Schneider F., Size and Development of the Shadow Economies of 157 Countries Worldwide: Updated and New Measures from 1999 to 2013, IZA Discussion Paper 2016, nr 10281.
Hauser R., Goldberger A., The Treatment of Unobservable Variables in Path Analysis, Sociological Methodology 1971, nr 3, https://doi.org/10.2307/270819.
Informacja o wynikach kontroli działania organów kontroli skarbowej i organów Służby Celnej w celu ograniczenia szarej strefy w gospodarce, Warszawa 2017, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/16/010/.
Jöreskog K., Goldberger A., Estimation of a Model with Multiple Indicators and Multiple Causes of a Single Latent Variable, Journal of American Statistic Association 1975, nr 70.
Kelmanson B., Kirabaeva K., Medina L., Mircheva B., Weiss J., Explaining the Shadow Economy in Europe: Size, Causes and Policy Options, Washington 2019.
Kwaśniewski J., Polityka prawa jako nauka praktyczna, [w:] Prawo w społeczeństwie, red. J. Kurczewski, Warszawa 1975.
Lachenmeier D., Leitz J., Schoeberl K., Kuballa K., Straub I., Rehm J., Quality of illegally and informally produced alcohol in Europe: Results from the AMPHORA Project, Adicciones 2011, t. 23, nr 2, https://doi.org/10.20882/adicciones.156.
Łapiński K., Peterlik M., Wyżnikiewicz B., Szara strefa w polskiej gospodarce, Warszawa 2014.
Maison D., Badania marketingowe. Od teorii do praktyki, Sopot 2005.
Mielecka-Kubień Z., Badanie popytu konsumpcyjnego na napoje alkoholowe w Polsce z wykorzystaniem modeli łamanych (ratchet models), Taksonomia 2004, t. 11, nr 1022.
Mielecka-Kubień Z., Ilościowe aspekty badania problemów alkoholowych w Polsce, Katowice 2001.
Mordwa S., Struktura i typologia przestrzenna przestępczości w Polsce – przykład wykorzystania walidacji liczby skupień w metodzie k-średnich, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica 2012, nr 12.
Moskalewicz J., Room R., Thom B., Comparative monitoring of alcohol epidemiology across the EU, Warszawa 2016.
Moskalewicz J., Wieczorek Ł., Dostępność, konsumpcja alkoholu i konsekwencje picia – trzy dekady doświadczeń, Alkoholizm i Narkomania 2009, nr 4.
Moskalewicz J., Wojtyniak B., Rabczenko D., Alcohol as a cause of mortality in societies undergoing rapid transition to market economy, [w:] The Mortality Crisis in Transitional Economies, red. G. Cornia, R. Paniccià, Oxford 2000.
Noncommercial Alcohol in Three Regions, Washington 2008, https://ec.europa.eu/health/archive/ph_determinants/life_style/alcohol/forum/docs/alcohol_lib15_en.pdf.
Podgórski R., Metodologia badań socjologicznych, Olsztyn 2007.
Przeciwdziałanie szarej strefie w Polsce 2015/2016, Warszawa 2016, https://mf-arch2.mf.gov.pl/documents/764034/5123644/20160407_GCNP_raport_szara_strefa.pdf.
Ruge M., Determinants and size of the shadow economy: A structural equation model, International Economic Journal 2010, t. 24, nr 4, https://doi.org/10.1080/10168737.2010.525988.
Rynek napojów alkoholowych w Polsce, Warszawa 2015, https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/pdf/2014/11/Rynek-napojow-alkoholowych-w-Polsce-2014-czesc-I.pdf.
Sarnowski J., Selera P., Narzędzia informatyczne wykorzystywane w administracji skarbowej i ich wpływ na szczelność systemu podatkowego w Polsce w latach 2015–2019, Studia BAS 2020, nr 4(64), https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.29.
Supplementary Document, Journal Global Health 2019, nr 9.
Szara strefa wyrobów spirytusowych w Polsce, Warszawa 2012 (niepublikowany raport z badań przeprowadzonych przez KPMG).
Szücs S., Sárváry A., McKee M., Adány R., Could the high level of cirrhosis in central and eastern Europe be due partly to the quality of alcohol consumed? An exploratory investigation, Addiction 2005, t. 100, nr 4, https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.2005.01009.x.
Święcicki A., Alkohol – zagadnienia polityki społecznej, Warszawa 1968.
Unrecorded alcohol, Washington 2017, https://www.iard.org/getattachment/d76b085b-6a26-4080-b846-ca5df14e301e/pr-unrecorded.pdf.
Wald I., Jaroszewski Z., Alcohol consumption and alcoholic psychoses in Poland, Journal of Studies on Alcohol 1983, nr 44 (6).
Wdrożenie Europejskiego Systemu Rachunków Narodowych i Regionalnych w Unii Europejskiej (ESA2010) do polskich rachunków narodowych. Zmiany metodologiczne oraz ich wpływ na główne agregaty makroekonomiczne. Notatka informacyjna, Warszawa 2014.
Wiwała L., Wpływ regulacji prawnych na wielkość nielegalnego rynku napojów spirytusowych w Polsce w latach 2004–2018, Warszawa 2022.
Wolak J., Popyt na alkohol w Polsce: wyniki estymacji modelu QUAIDS, Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych 2015, t. 16, nr 4.
Wzorce konsumpcji alkoholu w Polsce w 2008 r., Warszawa 2008, https://parpa.pl/download/wyniki%20badania%20wzory%20konsumnpscji%202008_%202%20metody_poprMFdoc.pdf.
Wzorce konsumpcji alkoholu w Polsce. Raport tabelaryczny z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2005 r., Sopot 2005 (raport otrzymany na podstawie dostępu do informacji publicznej).
Zdrowie i zachowanie zdrowotne mieszkańców Polski w świetle Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia (EHIS), Warszawa 2015, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/zdrowie-i-zachowania-zdrowotne-mieszkancow-polski-w-swietle-badania-ehis-2014,10,1.html?pdf=1.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Leszek Wiwała, Metodologia badań służących szacowaniu skali nielegalnego rynku napojów spirytusowych, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5308
Streszczenie
Celem artykułu była analiza zmian w strukturze podejrzanych, osadzonych i skazanych w kontekście
starzenia się społeczeństwa, na podstawie danych statystycznych: policyjnych, sądowych
i penitencjarnych, zgromadzonych do dwóch projektów badawczych zrealizowanych w Instytucie
Wymiaru Sprawiedliwości w 2022 r. W artykule zostały przedstawione trzy główne zagadnienia:
skala i dynamika przestępczości osób starszych, rodzaj przestępstw i wykroczeń popełnianych przez
osoby starsze oraz reakcja na takie zachowania. Prowadzenie analiz w tym zakresie wydaje się
istotne w kontekście starzenia się społeczeństwa. Choć nadal osoby starsze stanowią znikomy odsetek
podejrzanych, osadzonych i skazanych (jest to ok. 5%), to ich udział zwiększa się. Przypuszczać
także można, że obecna sytuacja demograficzna będzie sprzyjała temu wzrostowi. Niniejszy
artykuł potwierdza dotychczasowe ustalenia, mianowicie że przestępczość osób starszych różni się
od przestępczości ogółem. Niejednakowa jest także reakcja organów ścigania i wymiaru
sprawiedliwości na takie zachowania. Osoby starsze są też widoczne wśród sprawców wykroczeń,
głównie kradzieży i przywłaszczeń przedmiotów o niewielkiej wartości.
Abstract
The aim of the article is to analyse the changes in the structure of suspects, convicts and inmates
in the context of aging society, based on statistical data: police, court and penitentiary, collected
for two research projects carried out at the Institute of Justice in 2022. The article presents three
main issues: the scale and dynamics of elder criminality, the type of crimes and misdemeanors
committed by the elderly people, and the reaction to such behaviour. Conducting such analyzes
seems to be important in the context of the aging population. Although elder people still account
for a negligible percentage of suspects, convicts and inmates (about 5%), their share is increasing.
It can be assumed that the current demographic situation will further support this growth. This
article confirms the findings so far, that the crime of elderly people is different from crime in
general. The reaction of law enforcement agencies and the judiciary to such behaviour is also
different. The elderly people are visible among the perpetrators of misdemeanors, mainly theft and
misappropriation of items of little value.
Keywords: demographic changes, elderly people’s criminality, suspects, convicts, inmates
Bibliografia (References)
Aday R.H., Krabill J.J., Older and Geriatric Offenders: Critical Issues for the 21st Century, [w:] Special needs offenders in correctional institutions, red. L. Gideon, Los Angeles 2013.
Ageing prison population – Justice Committee – House of Commons, https://publications.parliament.uk/pa/cm5801/cmselect/cmjust/304/30405.htm.
Anacka M., Przyszłość demograficzna Polski. Dlaczego potrzebne są nam nowe prognozy, [w:] Wyzwania starzejącego się społeczeństwa. Polska dziś i jutro, red. M. Okólski, Warszawa 2018.
Avieli H., ‘A sense of purpose’: Older prisoners’ experiences of successful ageing behind bars, European Journal of Criminology z 17.02.2021 r.
Brogden M., Nijhar P., Crime, abuse and the elderly, Cullompton 2000.
Champion D.J., The Severity of Sentencing: Do Federal Judges Really Go Easier on Elderly Felson in Plea-Bargaining Negotiations Compared with Their Younger Counterparts?, [w:] Older Offenders. Perspectives in Criminology and Criminal Justice, red. B. McCarthy, R. Langworthy, New York 1988.
Crewe B., Depth, weight, tightness: Revisiting the pains of imprisonment, Punishment & Society 2011, t. 13, nr 5, https://doi.org/10.1177/1462474511422172.
Cutshall C.R., Adams K., Responding to Older Offenders: Age Selectivity in the Processing of Shoplifters, Criminal Justice Review 1983, t. 8, nr 2.
Fattah E.A., Sacco V.F., Crime and Victimization of the Elderly, New York 2012.
Fihel A., O demograficznym starzeniu, [w:] Starzenie się społeczeństwa a polityka fiskalna i migracyjna, red. A. Fihel, Warszawa 2017.
Forsyth C.J., Gramling R., Elderly Crime: Fact and Artifact, [w:] Older Offenders. Perspectives in Criminology and Criminal Justice, red. B. McCarthy, R. Langworthy, New York 1988.
Gewerth K.E., Elderly Offenders: A Review of Previous Research, [w:] Older Offenders. Perspectives in Criminology and Criminal Justice, red. B. McCarthy, R. Langworthy, New York 1988.
Gruszczyńska B., Marczewski M., Siemaszko A., Ostaszewski P., Włodarczyk-Madejska J., Klimczak J., Atlas przestępczości w Polsce 6, Warszawa 2021.
Grzesiak S., Praca penitencjarna z więźniami seniorami, Wrocław 2013.
Hurley M.H., Aging in prison: the integration of research and practice, Durham 2018.
Jakość życia osób starszych w Polsce w pierwszym roku pandemii COVID-19. Raport z badania, https://seniorhub.pl/wp-content/uploads/2021/04/Raport-Jakosczycia-osob-starszych-w-trakcie-pandemii-covid-19.pdf.
Jaźwińska E., Kiełkowska M., Konsekwencje społeczne starzenia, [w:] Wyzwania starzejącego się społeczeństwa. Polska dziś i jutro, red. M. Okólski, Warszawa 2018.
Klimczak J., Czapliński M., Efektywność karania za przestępstwa przepołowione na przykładzie kradzieży, Warszawa 2017.
Men Ageing And Health Achieving health across the life span, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/66941/WHO_NMH_NPH_01.2.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
Meyers A.R., Drinking, Problem Drinking and Alcohol-Related Crime Among Older People, [w:] Elderly Criminals, red. E.S. Newman, D.J. Newman, M.L. Gewirtz, Cambridge 1984.
Opora R., Specyfika wykonywania kary pozbawienia wolności wobec skazanych seniorów i trudności w ich readaptacji społecznej, Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej 2017, nr 28.
Stal M., Treatment of Older and Elderly Inmates Within Prisons, Journal of Correctional Health Care 2013, t. 19, nr 1, https://doi.org/10.1177/1078345812458245.
Stępniak P., Więzienie ten dom (mało) dobry. Oblicza i problemy współczesności, Warszawa 2021.
Stopińska-Pająk A., Sąsiedzi u naszych drzwi – starość w perspektywie poruszonej mapy, [w:] W starzejącej się Europie… Konteksty sąsiedztwa i dialogu we współczesnym świecie, red. A. Stopińska-Pająk, Z. Dacko-Pikiewicz, Warszawa 2018.
Sytuacja osób starszych w Polsce w 2020 r., Warszawa–Białystok 2021, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/6002/2/3/1/sytuacja_osob_starszych_w_polsce_w_2020_r.pdf.
Szarota Z., Społeczno-demograficzne aspekty starzenia się społeczeństw, [w:] Starość. Między diagnozą a działaniem, red. R.J. Kijak, Z. Szarota, Warszawa 2013.
Świerczewska-Gąsiorowska A., Przestępczość osób starszych z perspektywy kryminologii i prawa karnego, Warszawa 2022.
Wilbanks W., The Elderly Offender: Relative Frequency and Pattern of Offenses, The International Journal of Aging and Human Development 1985, t. 20, nr 4.
Włodarczyk-Madejska J., Elder people’s criminality. Analysing patterns of offending in Poland, [w:] Not Your Usual Suspect: Older Offenders of Violence and Abuse, red. H. Bows, Bingley 2023.
Włodarczyk-Madejska J., O przestępczości ludzi starszych, [w:] Po co nam kryminologia? Księga Jubileuszowa Profesor Ireny Rzeplińskiej, red. W. Klaus, D. Woźniakowska-Fajst, P. Wiktorska, K. Buczkowski, Warszawa 2019.
Włodarczyk-Madejska J., Przestępca na emeryturze. Wstępne wyniki badania akt spraw sądowych, [w:] Badania kryminologiczne a praktyka. Perspektywa krajowa i międzynarodowa, red. E.W. Pływaczewski, D. Dajnowicz-Piesiecka, E. Jurgielewicz-Delegacz, Warszawa 2021.
World Population Ageing 2019, New York 2020, https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Report.pdf.
Wzorek D., Zielińska E., Klimczak J., Kara ograniczenia wolności i jej rola w resocjalizacji sprawców przestępstw, Warszawa 2022.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Justyna Włodarczyk-Madejska, Zmiany w strukturze podejrzanych, osadzonych i skazanych w kontekście starzenia się społeczeństwa – analiza danych statystycznych, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5309
Streszczenie
Artykuł przedstawia stosowaną przez sądy powszechne, a dostrzeżoną przez Sąd Najwyższy, praktykę
ustanawiania obrońcy na etapie postępowania in rem, dla osoby jeszcze niebędącej oskarżonym
i nieobecnej w postępowaniu karnym, jak również osoby podejrzanej, w celu umożliwienia takiemu
obrońcy wzięcia udziału w przesłuchaniu małoletniego pokrzywdzonego w trybie art. 185a
Kodeksu postępowania karnego. Polski Kodeks postępowania karnego jako jedną z przesłanek
powtórzenia przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego przewiduje nieobecność obrońcy w trakcie
pierwszego przesłuchania. Autor pochyla się nad opisaną wyżej praktyką w kontekście doktrynalnej
konstrukcji obrońcy w polskim prawie karnym procesowym oraz instytucji pełnomocnika osoby
niebędącej stroną, a także stara się usytuować ją w kontekście uregulowań międzynarodowych,
w tym standardów prawa do ochrony wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2013/48/UE oraz wyznaczonych w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Abstract
The article presents the practice, followed by common courts and noticed by the Supreme Court,
of appointing a defence counsel at in rem proceedings for a person who is not yet charged and
absent from criminal proceedings as well as for de facto suspect, ordered to allow such a counsel
to participate in the interrogation of a minor victim in accordance to Article 185a of the Code of
Criminal Procedure. The Polish Code of Criminal Procedure provides for the absence of a defence
counsel during the first interrogation as one of the grounds for repeating the interrogation of
a minor victim. The author analyses the practice described above in the context of the doctrinal
construction of the defence counsel in Polish criminal procedural law, as well as the institution of
a non-party’s attorney and also tries to place it in the context of international regulations, including
the standards of the right to defence arising from Directive 2013/48/UE and set out in the case law
of the European Court of Human Rights.
Keywords: criminal proceedings, minor victim, right to defence, defence counsel, preparatory
proceedings in the case
Bibliografia (References)
Baj A., Czy osoba podejrzana jest stroną postępowania przygotowawczego?, Prokuratura i Prawo 2016, nr 10.
Cieślak M., Doda Z., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie postępowania karnego (I półrocze 1974 r.), Palestra 1975, nr 3.
Cieślak M., Polska procedura karna, Warszawa 1974.
Cieślak M., Sytuacja prawna obrońcy w świetle nowego ustawodawstwa polskiego, Palestra 1969, nr 8.
Eichstaedt K., [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX/el. 2022.
Grzegorczyk T, Obrońca w postępowaniu przygotowawczym, Łódź 1988.
Grzegorczyk T., Pozycja obrońcy w procesie karnym, Palestra 1979, nr 4.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. P. Hofmański, Warszawa 1998.
Kierska M., Prawo do przesłuchania świadków oskarżenia w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Palestra 2017, nr 6.
Koper R., Prawo do obrony osoby podejrzanej, Prokuratura i Prawo 2016, nr 2.
Kruszyński P., Stanowisko prawne obrońcy w procesie karnym, Białystok 1991.
Kulesza C., Radca prawny jako pełnomocnik w postępowaniu karnym skarbowym, Radca Prawny 2001, nr 3.
Kulesza C., Skutki nieefektywnej reprezentacji procesowej oskarżonego w postępowaniu karnym – standard europejski i prawo polskie, [w:] Skutki czynności procesowych w świetle standardów europejskich, red. D. Gil, Lublin 2014.
Kwapisz K., Ustawa o radcach prawnych. Komentarz, Warszawa 2011.
Sobolewski Z., Samooskarżenie w świetle prawa karnego (nemo ipsum accusare tenetur), Warszawa 1982.
Stefański R.A., Komentarz do art. 87, [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz do art. 1–166, red. S. Zabłocki, Warszawa 2017.
Stefański R.A., Pełnomocnik w procesie karnym, Prokuratura i Prawo 2007, nr 2.
Stefański R.A., Prawo do obrony osoby podejrzanej, [w:] Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013.
Steinborn S., Wąsek-Wiaderek M., Moment uzyskania statusu biernej strony postępowania karnego z perspektywy konstytucyjnej i międzynarodowej, [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Śliwiński S., Proces karny. Zasady ogólne, Warszawa 1948.
Tęcza-Paciorek A., Pojęcie osoby podejrzanej i jej uprawnienia, Prokuratura i Prawo 2011, nr 11.
Vitkauskas D., Dikov G., Ochrona prawa do rzetelnego procesu w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka, Strasburg 2012.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
Wróbel P., Prawo do obrony osoby podejrzanej w polskim procesie karnym, Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM 2017, nr 7.
Zagrodnik J., [w:] Proces karny, red. K. Marszał, J. Zagrodnik, Warszawa 2019.
Zagrodnik J., Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym i karnym skarbowym, Warszawa 2020.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Mateusz Kosmowski, Dobro małoletniego pokrzywdzonego a realizacja prawa do obrony – rozważania na kanwie sądowej praktyki ustanawiania obrońcy w fazie in rem w celu przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5310
Streszczenie
Artykuł przedstawia uzasadnienie usunięcia z Kodeksu karnego zawartości normatywnej przepisów art. 22 § 1 i 2. Uzasadnienie to opiera się na spostrzeżeniu, że rozwiązanie leżące u podstaw tych przepisów odgórnie limituje rozmiar odpowiedzialności karnej za podżeganie i pomocnictwo okolicznością niemającą związku z zachowaniami podżegacza i pomocnika, co nie pozwala na dokonanie w tym zakresie w pełni adekwatnej oceny zarówno konkretnego przypadku przestępnego podżegania, jak i konkretnego przypadku przestępnego pomocnictwa.
Abstract
The article presents the justification for the removal of the normative content of the provisions of Article 22 § 1 and 2. This justification is based on the observation that the solution underlying these provisions limits the scope of criminal liability for instigating and aiding a circumstance unrelated to the behavior of the instigator and helper, thus not allowing for an assessment in this respect in fully adequate to a specific case of criminal incitement and aiding and abetting. Keywords: incitement, aiding, criminal liability
Bibliografia (References)
1. Pohl Ł., Prawo karne, Wykład części ogólnej, Warszawa 2019.
2. Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym. Zagadnienia ogólne, Poznań 2007.
3. Wąsek A., Kodeks karny. Komentarz, t. 1, Gdańsk 1999.
4. Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2010.
5. Zoll A., Objaśnienie przepisów art. 22 § 1 i 2 k.k., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–116 Kodeksu karnego, K. Buchała, A. Zoll, Kraków 1998.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Łukasz Pohl, O zasadności uchylenia przepisów art. 22 § 1 i 2 Kodeksu karnego (głos w sprawie uniezależnienia odpowiedzialności karnej podżegacza i pomocnika), Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5312
Komentarze orzecznicze
Streszczenie
Glosa dotyczy wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy, który zmierzył się ze stosunkowo częstym
stanem faktycznym, a dotyczącym założenia konta bankowego i następnie udostępnienia jego danych
osobie trzeciej, która za jego pośrednictwem dokonuje oszustw. Sąd Okręgowy w Świdnicy, w ślad
za sądem I instancji, przypisał w takim przypadku działanie w ramach pomocnictwa do oszustwa.
Stanowisko to jest słuszne, niemniej na tym tle poczynić należy pewne szczegółowe uwagi, co
zostanie przedstawione w glosie.
Abstract
The gloss concerns the judgment of the Provincial Court in Świdnica, which faced a relatively
frequent factual state of opening a bank account and then disclosing its data to a third party who
performs fraud through it. The Provincial Court in Świdnica, following the court of first instance,
rightly attributed the aid to fraud. This position is correct, but it is against this background that
some specific remarks should be made, which will be presented in the commentary.
Keywords: aiding, pole, fraud, money laundering
Bibliografia (References)
1. Hofmański P., Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2020.
2. Kardas P., [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 1, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
3. Lachowski J., Marek A., Prawo karne. Zarys problematyki, Warszawa 2021.
4. Patora K., Ograniczenia możliwości zastosowania znamienia pochodzenia „korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego” z art. 299 § 1 Kodeksu karnego, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2019, nr 1, https://doi.org/10.33226/0137-5490.2019.1.3.
5. Patora K., Współsprawstwo, Prokuratura i Prawo 2020, nr 3.
6. Potulski J., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Warszawa 2020.
7. Rychlewska A., Przedmiot czynności wykonawczej przestępstwa „prania brudnych pieniędzy”. Uwagi na tle uchwały Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2013 r., I KZP 19/13, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2015, z. 3.
8. Sitarz O., [w:] Prawo karne. Część ogólna, szczególna i wojskowa, red. T. Dukiet-Nagórska, O. Sitarz, Warszawa 2020.
9. Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Jan Kluza, Problematyka kwalifikowania zachowania polegającego na udostępnieniu konta, które służyło do dokonania oszustwa. Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy z 2.10.2018 r., IV Ka 555/18, Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5313
Varia
Streszczenie
Artykuł stanowi podsumowanie Międzynarodowej Konferencji Naukowej poświęconej ochronie przyszłych pokoleń w Europie Środkowej. Konferencja, która w przeważającej mierze dotyczyła kwestii prawnośrodowiskowych, miała na celu przedstawienie przeglądu rozwiązań prawnych, głównie na poziomie konstytucyjnym, w krajach Europy Środkowej, zaangażowanych w ochronę środowiska. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Akademię Środkowoeuropejską (Central European Academy) na Uniwersytecie w Miszkolcu jako część cyklu konferencji organizowanych w ramach projektu Central European Professors’ Network. Projekt polega na nawiązaniu współpracy akademickiej w regionie Europy Środkowej poprzez tworzenie różnych grup badawczych skupiających się na badaniu i porównywaniu wybranych zagadnień prawnych w krajach macierzystych członków grup badawczych. Konferencja miała charakter wydarzenia związanego z działalnością grupy badawczej odpowiedzialnej za dany temat. Głównym celem tego sprawozdania jest zwięzłe przedstawienie najważniejszych myśli i idei prelegentów.
Abstract
The paper summarizes an international scientific conference devoted to the protection of future generations in Central Europe. The conference, which had a predominantly environmental legal focus, was meant to provide an overview of legal solutions in the Central European countries mainly on the constitutional level with the ultimate goal of safeguarding and preserving the environment. The event was organized by the Central European Academy on the premises of its parental organization, the University of Miskolc as part of a conference series organized within the framework of the Central European Professors’ Network program. The program aims to establish academic cooperation in the Central European region by creating various research groups focusing on the study and comparison of selected legal issues in the home countries of the research group members. The conference was held as an event connected to the activities of the research group responsible for the respective topic. The main aim of this paper is to concisely present the most important thoughts and ideas of the contributors. Keywords: conference report, environmental protection, future generations, Central Europe
Artykuł PDF
Jak cytować (How to cite this)
Ádám Pál, Report on the International Scientific Conference titled “Protection of Future Generations in Central Europe: Good Practices and Developments at Constitutional Level, and Current Challenges in the Legal Order” organized within the Framework of the Central European Professors’ Network (Miskolc, University of Miskolc, 24 November 2022), Prawo w Działaniu 2023, tom 53, https://doi.org/10.32041/pwd.5314