Seminarium naukowe dotyczące problematyki sądowego zobowiązania do poddania się leczeniu odwykowemu

2017-11-06

W dniu 6 listopada 2017 roku w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości odbyło się seminarium naukowe dotyczące problematyki sądowego zobowiązania do poddania się leczeniu odwykowemu.

Spotkanie otworzył dr Marcin Romanowski – Dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, witając licznie zgromadzonych gości, przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Zdrowia, Rzecznika Praw Dziecka, sądów, kurateli sądowej oraz przedstawicieli gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Moderatorem seminarium był dr Maciej Domański z Sekcji Praw Rodzinnego.

Prelegentami spotkania byli: dyrektor Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Krzysztof Brzózka , adw. Monika Horna-Cieślak, mgr Leszek Kapler.

Dyrektor Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Krzysztof Brzózka wskazał m.in. na zastrzeżenia odnośnie sądowego zobowiązania do poddania się leczeniu odwykowemu zgłaszane przez członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych np.:

– przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi regulujące procedurę zobowiązania do leczenia odwykowego (zupełnie inaczej niż w przypadku np. procedury NK) są sformułowane w sposób wysoce lakoniczny i zostawiają dużo przestrzeni do lokalnego doprecyzowania i zróżnicowanej praktyki,

– brak uregulowania na płaszczyźnie ustawowej zakresu przetwarzania danych osobowych osób korzystających z pomocy tych podmiotów (obecnie trwają prace legislacyjne w tym zakresie),

– brak określenia czasu w jakim powinna się odbywać procedura;

– niska efektywność.

Adw. Monika Horna-Cieślak zaprezentowała najważniejsze wyniki badań akt sądowych dotyczących orzekania oraz wykonywania sądowego obowiązku leczenia odwykowego. Prelegentka m.in. wskazał, że:
– czas trwania postępowania rozpoznawczego jest średnio około 6-krotnie dłuższy od okresu wskazanego w ustawie,

– osoby uzależnione od alkoholu wykonały 46,4% orzeczonych obowiązków leczenia stacjonarnego;

– osoby uzależnione od alkoholu wykonały jedynie 17,8% orzeczonych obowiązków leczenia niestacjonarnego,

– głównym powodem nie wykonania obowiązków nałożonych przez sąd było przekonanie osób uzależnionych od alkoholu, że leczenie nie jest im potrzebne bądź nie przyniesie oczekiwanych rezultatów,

– spośród 81 osób, które wykonały postanowienie sądu, zaprzestanie bądź ograniczenie spożywania alkoholu stwierdzono jedynie u 34 osób, co stanowi 42% osób, które wykonały postanowienie sądu oraz 17% osób, wobec których orzeczono obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu.

Mgr Leszek Kapler przedstawił wyniki badania ankietowego dotyczącego wpływu członków rodziny z problemem alkoholowym na wzajemne reakcje wobec tego problemu. Prelegent wskazał, że:

– problem alkoholowy powstaje w rodzinie tworzącej warunki ułatwiające nadmierne picie (samotność, duża swoboda, kryzysy rodzinne, wzorce picia), przy sprzyjających warunkach osobistych (problemy, niepowodzenia) i zewnętrznych (wzorce środowiskowe);

– wychowywanie się w rodzinie z problemem alkoholowym rzutuje w dorosłym życiu w przyszłości w największym stopniu na problemy relacyjne;

– członkowie rodzin w reakcji na osobę uzależnioną pijącą, jeśli nie korzystają z terapii podejmują w większości zachowania ułatwiające jej picie – niekonstruktywne – opieka i wpływ, w szczególności – pomagają w szybkim powrocie do trzeźwości po intensywnym piciu. W niewielkim stopniu podejmują zachowania konstruktywne skierowane na pomoc sobie i ochronę siebie. Wśród zachowań konstruktywnych najczęściej chroniąc siebie podejmują – interwencje rodzinne, wzywanie policji, odcięcie osoby pijącej od finansów. Własna terapia – tylko 4 osoby na 50 badanych (8%);

– członkowie rodzin leczący się jednocześnie z osobą uzależnioną podejmują więcej działań konstruktywnych – podtrzymujących: system rodzinny w fazie zmiany, siebie i osobę uzależnioną;

– rodziny nie leczące się jednocześnie z osobą uzależnioną podejmują więcej działań niekonstruktywnych – podtrzymujących dotychczasowy system (opóźnianie zmiany, utrzymywanie działań wzmacniających problem, obciążających siebie samych).

Seminarium zakończyło się owocną dyskusją w trakcie, której uczestnicy spotkania wymienili się doświadczeniami związanymi z efektywnością stosowania sądowej procedury leczenia odwykowego, dobrymi praktykami zmierzającymi do wspomagania rozwiązywania problemu alkoholowego w Polsce a także licznymi postulatami dotyczącymi zmian legislacyjnych (m.in. nowelizacja ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w zakresie całkowitej likwidacji sądowej procedury leczenia odwykowego).