Dzieci w zbrodniach międzynarodowych
2023-09-12
Dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości wziął udział w międzynarodowej konferencji, która była podsumowaniem 25. rocznicy wejścia w życie Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego. Prof. Marcin Wielec mówił o prawnych aspektach wykorzystywania dzieci w zbrodniach międzynarodowych.
„Dzieci i zbrodnie międzynarodowe” – to tytuł referatu, który wygłosił dyrektor IWS w trakcie międzynarodowej konferencji zorganizowanej przez Akademię Europy Centralnej oraz Instytut Prawa Porównawczego im. Ferenca Madla w Budapeszcie.
Prof. Marcin Wiec dokonał ogólnego wprowadzenia nt. problematyki dzieci w orzecznictwie Międzynarodowego Trybunału Karnego nt. zbrodni międzynarodowych. Według Statutu Rzymskiego za przestępstwo międzynarodowe uznaje się wcielanie lub werbowanie dzieci poniżej piętnastego roku życia do narodowych sił zbrojnych lub faktyczne używanie ich w działaniach zbrojnych, przymusową rekrutację i wykorzystywanie dzieci poniżej piętnastego roku życia oraz przestępstwa, które w nieproporcjonalny sposób dotykają dzieci, takie jak ataki na budynki edukacyjne.
W trakcie omawiania najbardziej przełomowych spraw, które trafiły do MTK prof. Wielec przywołał historię z Ugandy Dominica Ongwena . Został on porwany w 1986 roku i wcielony do wojska jako 10-letni chłopiec, ale szybko zaczął robić partyzancką karierę, a brawura i okrucieństwo, sprawiły, że zaczął awansować w partyzanckich szeregach. Jak osądzić dziecko – jak osądzić kata, który jest jednocześnie ofiarą? – Dominic Ongwen został zatrzymany w 2014 r., a w 2021 r. Międzynarodowy Trybunał Karny skazał go za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Został uznany za winnego ponad indo877 wszelką wątpliwość zbrodni określonych jako zbrodnie wojenne popełnione w Ugandzie w okresie od 1 lipca 2002 r. do 31 grudnia 2005 r – mówił prof. Wielec.
Ongwena skazano za zbrodnie, które popełnione zostały, gdy był już dorosły. Wśród nich udowodniono mu ataki na ludność cywilną, morderstwa, usiłowanie zabójstwa, tortury, zniewolenie, znieważenie godności osobistej, naruszenie godności osobistej, grabieże, niszczenie mienia i prześladowania; przymusowe małżeństwa, gwałty, niewolnictwo seksualne, zniewolenie, wymuszona ciąża, przestępstwo poboru dzieci poniżej 15 roku życia i wykorzystywanie ich do aktywnego udziału w działaniach wojennych.
Dyrektor IWS przytoczył dane wskazujące, że w ponad 30 krajach aktywnie uczestniczy w konfliktach zbrojnych ponad 300 000 dzieci poniżej 18 roku życia. Ponad połowa wszystkich żołnierzy biorących udział w wojnie domowej w Sierra Leone w 1999 r. miała mniej niż 18 lat. W Kolumbii nawet 30% dzieci jest rutynowo werbowanych do grup partyzanckich i paramilitarnych.
Międzynarodowa konferencja odbyła się 4-5 września 2023 r. w Budapeszcie. Naukowcy zaproszeni przez Instytut Prawa Porównawczego im. Ferenca Mádla i Akademię Europy Centralnej mówili o aktualnych wyzwaniach międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości w sprawach przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym. – Chociaż nie ma wątpliwości, że przyjęcie Statutu Rzymskiego w 1998 roku było znaczącym sukcesem w kierunku położenia kresu bezkarności sprawców popełniających najpoważniejsze przestępstwa budzące niepokój społeczności międzynarodowej, to jednak pozostaje jeszcze długa droga przed Trybunałem, aby wypełnił swój mandat – podkreślili organizatorzy konferencji.
Spotkanie naukowców stało się przestrzenią do dyskusji na temat stałych problemów MTK związanych m.in. z jurysdykcją, komplementarnością, stosunkami z Radą Bezpieczeństwa ONZ, immunitetem, współpracą z państwami ze szczególnym uwzględnieniem Afryki oraz aktualnymi wyzwaniami jakie stoją przed Trybunałem.
