Konferencja dla ekspertów NATO (wideo)

2023-10-27

Instytut Wymiaru Sprawiedliwości zorganizował konferencję dla Organizacji Nauki i Technologii NATO, podczas której naukowcy i eksperci debatowali nad prawnymi i etycznymi aspektami stosowania nowoczesnych technologii w wojsku oraz w trakcie działań zbrojnych. Spotkanie otworzył dyrektor IWS prof. Marcin Wielec, który zaprezentował dorobek naukowy oraz aktualną działalność badawczą Instytutu.

Badaniami, ekspertyzami i kompetencjami prawnymi IWS zainteresował się natowski Panel Analiz i Badań Systemowych (SAS). Całodniowa konferencja odbyła się stacjonarnie w Centrum Analiz Strategicznych IWS, podczas której eksperci z różnych państw NATO mieli także możliwość łączenia się zdalnie. – Przedmiotem działalności IWS jest prowadzenie badań dotyczących tworzenia, stosowania, aksjologii i społecznego funkcjonowania prawa oraz zjawisk przestępczości i patologii społecznej, a także upowszechnianie wyników tych badań oraz edukacja prawna(…). Jako jedyna jednostka ekspercka, naukowa w Polsce prowadzimy badania naukowe, w oparciu o prawdziwe akta sądowe. W ten sposób nasze analizy służą budowaniu, ugruntowaniu, nowych rozwiązań prawnych w Polsce i oczywiście wspierają rozwój naukowców zajmujących się prawem. Z naszych raportów naukowych korzystają sędziowie, uczelnie, prawnicy i inni uczestnicy naszego porządku prawnego – mówił dyrektor IWS prof. Marcin Wielec.

Badania IWS nad nowymi technologiami

Koordynator Centrum Analiz Strategicznych IWS  dr Bartłomiej Oręziak mówił m. in. na temat współpracy międzynarodowej IWS oraz badań prawnych nad cyberbezpieczeństwem, stosowaniem nowoczesnych technologii cyfrowych, a zwłaszcza sztucznej inteligencji AI. Przy tej okazji wskazał sześć kamieni milowych, które należy uwzględnić tworząc prawo polskie i międzynarodowe. –   Znaczące może być ustanowienie kompleksowych ram regulacyjnych dotyczących AI. Przepisy te dotyczyłyby rozwoju, wdrażania i wykorzystania sztucznej inteligencji w różnych branżach, ze szczególnym naciskiem na zapewnienie etycznych i odpowiedzialnych praktyk – mówił dr Oręziak.

Wskazał on na potrzebę wypracowania globalnych standardów AI, które byłyby wykorzystywane do walidacji etycznych i technicznych aspektów sztucznej inteligencji, podobnie jak normy ISO dotyczące zarządzania jakością. Rządy i organizacje mogą wdrożyć obowiązkowe oceny skutków społecznych, gospodarczych i prawnych zastosowań sztucznej inteligencji przed ich wdrożeniem, ze szczególnym uwzględnieniem minimalizacji szkód i zapewnienia przejrzystości.  – W miarę jak systemy sztucznej inteligencji stają się coraz bardziej autonomiczne, może nadejść potrzeba rozszerzenia definicji prawnych, aby objąć nimi także podmioty AI. Może to być określenie praw i obowiązków prawnych systemów sztucznej inteligencji, w tym odpowiedzialności za decyzje i działania generowane przez AI. Przyszłe wyzwania mogą obejmować także opracowanie prawodawstwa nakładającego na organizacje prawny obowiązek oceny i łagodzenia etycznego wpływu systemów sztucznej inteligencji. Może to obejmować wymogi regulacyjne mające na celu wyeliminowanie stronniczości, uczciwości, przejrzystości i odpowiedzialności w projektowaniu i wdrażaniu AI – wskazał dr Bartłomiej Oręziak.

Nowe technologie na wojnie  

Warszawskie spotkanie ekspertów NATO w ramach Panelu SAS-160 zatytułowane zostało: „Etyczny, prawny i moralny wpływ nowatorskich technologii na przewagę operacyjną NATO”. Podczas konferencji w IWS naukowcy i eksperci z wielu państw NATO debatowało właśnie nad etycznymi i prawnymi konsekwencjami wykorzystywania nowych technologii w wojsku oraz w trakcie konfliktów zbrojnych.

Zdaniem ekspertów z NATO przyszłe środowisko operacyjne będzie wyzwaniem dla dowódców wojskowych, aby podejmowali szybkie, oparte na rzetelnej ocenie decyzje dotyczące użycia śmiercionośnej i nieśmiercionośnej siły, które będą miały konsekwencje dla taktycznego, operacyjnego i strategicznego poziomu działań wojennych. Działalność badawcza SAS-160 ma na celu poprawę zrozumienia przez NATO wyzwań związanych z etycznymi i prawnymi aspektami wykorzystania nowych technologii w celu zapewnienia przyszłej przewagi operacyjnej w kontekście technologii zmieniających zasady gry strategicznej, które mają pomóc decydentom w wyborze priorytetu kluczowych technologii.

Wykorzystując reprezentatywny zestaw studiów przypadków, analizy zapewnią podstawę bieżącej debaty międzynarodowej, która może obejmować prawa, regulacje i politykę sojuszu, które mają wpływ na nowe i powstające technologie w wojskowym środowisku operacyjnym. Eksperci z NATO wskazują, że powstające technologie obejmują między innymi: automatyzację, biologię syntetyczną, sztuczną inteligencję, robotykę, autonomię, analitykę predykcyjną, a nawet ulepszanie ludzi/żołnierzy. Dlatego analitycy prowadzą badania i szukają odpowiedzi na pytania: Czy technologie rozwiną się do tego stopnia, że ​​narody będą zmuszone do ponownego przemyślenia swoich założeń etycznych, prawnych i moralnych? Jak odróżnić przyjaciela od wroga w miarę rozwoju technologii zarządzania tożsamością? Co mówią doktryny i polityki narodowe na temat zastosowania nowych technologii w kontekście wojskowym? W jaki sposób technologia wpływa na politykę/doktrynę dotyczącą sposobu walki?

Panel Analizy i Badań Systemowych NATO

Konferencja zorganizowana przez Panel Analizy i Badań Systemowych (SAS) NATO w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości odbyła 10 października 2023 roku. Spotkanie było otwarte dla przedstawicieli Państw NATO, organów/agencji NATO, Partnerstwa dla Narodów Pokoju, Globalnych Partnerów NATO i Partnerów STO Enhanced Opportunity ( z Austrii, Japonii i Szwecji).

Panel Analiz i Badań Systemowych (SAS) jest częścią Organizacji Nauki i Technologii NATO (STO), która jest główną organizacją NATO zajmującą się nauką i technologią obronną. Celem STO jest utrzymanie przewagi naukowej i technologicznej NATO poprzez generowanie, dzielenie się i wykorzystywanie zaawansowanej wiedzy naukowej, rozwoju technologicznego i innowacji w celu wspierania podstawowych zadań sojuszu.

Natomiast Panel Analiz i Badań Systemowych (SAS) przeprowadza badania i analizy w celu lepszych decyzji dotyczących strategii, rozwoju zdolności i operacji w państwach NATO i krajach partnerskich. Panel wykorzystuje szeroki zakres możliwości analizy, a mianowicie identyfikuje i ocenia wpływ czynników geopolitycznych oraz zmiany technologii w celu wsparcia decyzji dotyczących polityki i strategii. SAS prowadzi analizę w celu poprawy taktyki operacyjnej, szkoleń i procedur, opracowuje lepsze metody wspierania planowania operacyjnego. Panel koncentruje się na podejmowaniu działań związanych z analizą operacyjną w zmieniającym się środowisku strategicznym oraz reakcjami, jakie podejmują zarówno poszczególne państwa, jak i NATO jako całość, aby im sprostać.

Spotkanie ekspertów NATO z polskimi badaczami zostało zorganizowane we współpracy z Zespołem Nowoczesnych Technologii Ministerstwa Sprawiedliwości.