Prawa dziecka zmarłego przed urodzeniem (publikacja)

2024-08-30

Nakładem Wydawnictwa Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości ukazała się publikacja pt. „Status prawny dziecka martwo urodzonego”. – To jest pierwsza naukowa praca zbiorowa w Polsce, która naświetla problematykę martwych urodzeń oraz poronień z punktu widzenia różnych dyscyplin prawa – mówi prof. Paweł Sobczyk, redaktor naukowy publikacji.

Dyskusja o tym, jak postępować z ciałem dziecka, które zmarło przed narodzeniem toczy się w Polsce już od kilku dekad. Prawnicy, medycy, etycy, a nawet teologowie mierzą się z próbą odpowiedzi na pytania: czy ludzkie szczątki na wczesnym etapie życia można traktować jak zwykły odpad medyczny, czy jednak należy im się taki sam szacunek, jak dorosłym, czy dzieciom, które zamarły np. kilka lat po urodzeniu? – Niestety w różnych przepisach jest sporo niejasności i wątpliwości, które należy zbadać, by można było zaproponować odpowiednie zmiany prawa. A przecież z taką sytuacją musi się mierzyć wielu rodziców, których spotkało nieszczęście utraty dziecka przed narodzeniem – mówi  prof. Paweł Sobczyk, zastępca dyrektora Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości oraz redaktor naukowy publikacji.

Dotychczas nie było nawet w Polsce naukowego opracowania tego tematu pod kątem praktyki oraz wykładni prawa. – Dlatego w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości podjęliśmy się badań na ten temat, by naświetlić tę problematykę z perspektywy wielu dziedzin prawa. Perspektywa istoty ludzkiej jest zobowiązaniem, zarówno dla prawodawcy, jak i podmiotów stosujących prawo (organów i jednostek), do poszanowania i ochrony godności oraz zapewnienia dziecku martwo urodzonemu i jego rodzicom właściwej ochrony i opieki prawnej – podkreśla prof. Paweł Sobczyk.

Publikacja IWS naświetla problem poronień oraz martwych urodzeń z perspektywy prawa międzynarodowego (prawa człowieka), prawa cywilnego, karnego i administracyjnego, aż po bardzo szczegółowe przepisy prawa medycznego. W polskim kontekście społeczno-religijnym nie sposób też pominąć regulacji prawa kanonicznego czy doktryny Kościoła Katolickiego. Poszczególne rozdziały publikacji zostały opracowane według schematu: analiza stanu przedstawicieli szczegółowych nauk o prawie, aż po postulaty de lege ferenda, czyli propozycje zmian prawa wraz z ich uzasadnieniem. – Poprawa sytuacji rodziców po stracie dziecka nie ma w Polsce jakiś kontrowersji politycznych i światopoglądowych. Przypomnę, że projekt ustawy ułatwiający wypisywanie aktów zgonu i pogrzebu dzieci martwo urodzonych został złożony w 2021 roku przez grupę lewicowych posłów – tłumaczy redaktor naukowy.

Publikacja przypomina, że według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. wprowadzono rozróżnienie między „poronieniem” a „martwym urodzeniem” dziecka. Poronieniem jest wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, które nie wykazuje żadnego znaku życia, o ile nastąpiło to przed upływem 22. tygodnia ciąży (21 tygodni i 6 dni). Po tym czasie, czyli po 21 tygodniu i 7 dniach utrata życia płodu jest już określona jako „martwe urodzenie”.

Status prawny dziecka martwo urodzonego nie został jednak w Polsce uregulowany w jednym akcie normatywnym, a fakt i sposób zdefiniowania podstawowych pojęć na poziomie załącznika do rozporządzenia ministra budzą poważne wątpliwości prawne i praktyczne. Publikacja wpisuje się więc we współczesną dyskusję dotyczącą poszanowania i obrony godności człowieka od chwili jego poczęcia.

Publikacja jest już gotowa w wersji elektronicznej. Gdy zostanie dostarczona do Instytutu z drukarni, będzie również dostępna na stronach Wydawnictwa IWS.