Seminarium dotyczące wybranych aspektów orzekania w sprawie umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej

2016-05-19

Seminarium dotyczące wybranych aspektów orzekania w sprawie umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej.

19 maja 2016 r. w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości odbyło się seminarium naukowe połączone z prezentacją raportu dotyczącego wybranych aspektów orzekania o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej. W seminarium wzięli udział przedstawiciele biura Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka, stowarzyszeń sędziów sądów rodzinnych, sędziowie sądów powszechnych, pracownicy Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.

Referat wprowadzający do dyskusji wygłosił dr Maciej Domański. W jego wystąpieniu przedstawione zostały wyniki badania akt spraw o pozbawienie, zawieszenie i ograniczenie władzy rodzicielskiej, w których złe warunki ekonomiczne i bytowe rodziny były jedyną przyczyną orzeczenia o umieszczeniu małoletniego poza rodziną biologiczną. Ponadto zarysowane zostały przejawy obowiązywania zasady subsydiarności ingerencji we władzę rodzicielską w polskim systemie prawnym a także jej podstawy w aktach prawa międzynarodowego. Mówca zwrócił też uwagę na istotne problemy związane z prawidłowością sądowych sprawozdań statystycznych. Ujawnione w badaniu nieprawidłowości w tym zakresie rzutowały na rzetelność gromadzonych danych statystycznych.

Jak podał prelegent, analiza przyczyn umieszczania dzieci w pieczy zastępczej wykazała, że w większości spraw na ostateczną decyzję sądu składał się kompleks przyczyn o charakterze zarówno obiektywnym, jak i subiektywnym. Najczęstszą stwierdzaną współprzyczyną oddzielenia dziecka od rodziny biologicznej było nadużywanie alkoholu przez rodziców. W niektórych zbadanych sprawach ujawniany zakres długotrwałych zaniedbań w sprawowaniu pieczy na dzieckiem był niezwykle drastyczny, co podawało w wątpliwość skuteczność i adekwatność wcześniejszych działań podejmowanych przez organy pomocy społecznej i sądy.

W wystąpieniu Pana dra Domańskiego przedstawiony został szereg problemów związanych z badanymi postępowaniami, takich jak: brak współpracy i zaufania pomiędzy sądami rodzinnymi a jednostkami administracji publicznej zajmujących się wspieraniem rodziny i organizowaniem pieczy zastępczej, dublowanie instytucji opieki i pieczy zastępczej czy wszczynanie postępowań z wniosku kandydatów na rodziców zastępczych.

Drugą część seminarium stanowiła dyskusja, której moderatorem był prof. UW dr hab. Jacek Wierciński. W toku dyskusji podkreślano specyfikę postępowań opiekuńczych prowadzących do umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, w których niezwykle trudne jest uchwycenie właściwego momentu dla ingerencji sądu. Zaznaczano, iż zbyt wczesne podjęcie interwencji może prowadzić do dezintegracji rodziny, a zbyt późne, bezpośrednio zagraża dobru dziecka. Przedstawiciele biura Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka wskazali, że ich badania podobnej problematyki prowadzą do analogicznych wniosków, jak przedstawione przez referenta. W toku dyskusji pozytywnie oceniona została modyfikacja treści art. 112[3] k.r.o. (która weszła w życie 30 kwietnia 2016 r.) umacniająca zasadę subsydiarności umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej i podkreślająca, iż orzeczenie takie nie jest dopuszczalne (wbrew woli rodziców) wyłącznie z powodu ubóstwa.

Termin: 2016-05-19

Miejsce: Warszawa