Migracja i sztuczna inteligencja w wymiarze sprawiedliwości

2024-06-17

Przedstawiciele IWS wzięli udział w Sztokholmskim Sympozjum Kryminologicznym, gdzie mówili o kryminologicznych aspektach migracji w Polsce oraz sztucznej inteligencji w wymiarze sprawiedliwości. The Stockholm Criminology Symposium jest jedną z największych tego typu konferencji naukowych na świecie, podczas której Królowa Szwecji wręcza „kryminologicznego nobla”.

W trakcie konferencji dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości  prof. Marcin Wielec wygłosił referat na temat wpływu migracji na skalę przestępczości w Polsce. Mówił on, że przestępczość jest wyzwaniem dla społeczeństwa, a skuteczne zapobieganie wymaga zrozumienia różnorodności przestępstw i różnych motywacji sprawców. Dlatego też badania nad przestępczością cudzoziemców są szczególnie ważne w kontekście rosnącej migracji ze wschodniej granicy Polski. – Znajomość tego tematu może pomóc w opracowaniu odpowiednich strategii zarządzania migracją oraz skutecznych środków zapobiegawczych i integracyjnych. Ważne jest kontynuowanie badań nad przestępczością cudzoziemców, aby lepiej zrozumieć jej przyczyny i skutki, a także by mieć możliwość opracowania skutecznej metody jej zwalczania i ograniczania – podkreślił prof. Marcin Wielec.

Drugim tematem poruszonym w Sztokholmie przez delegację z Polski były najnowsze technologie. Koordynator Centrum Analiz Strategicznych dr Bartłomiej Oręziak mówił o polskich doświadczeniach ze sztuczną  inteligencją dla wymiaru sprawiedliwości. Jego zdaniem rola sztucznej inteligencji (AI) we współczesnym systemie normatywnym jest aktualnym wyzwaniem prawnym, kryminologicznym dla ogólnej polityki karnej. Dzieje się tak, ponieważ zauważalny proces wszechobecnego postępu technologicznego i cywilizacyjnego przekształca tradycyjne rozwiązania, ale także daje szansę ich wykorzystania do praktycznego użytku. Wspólnym mianownikiem rozwiązań opartych o AI jest zastosowanie programów symulujących ludzką inteligencję w różnym stopniu zaawansowania, które są w stanie skutecznie zastąpić lub wesprzeć człowieka w wykonywaniu zadań.

Doktor Oręziak mówił, że w Polsce podjęta została już współpraca najlepszych prawników z wysokiej klasy ekspertami IT, a także rozpoczął się proces dematerializacji  postępowań sądowych w celu ułatwienia i przyspieszenia dostępu do sądów oraz ułatwienia korzystania z postępowań poprzez wykorzystanie bezpiecznych narzędzi komunikacji elektronicznej. – Ta cała koncepcja zoptymalizowanej organizacji, efektywnych usług i systemów informatycznych wpisuje się w długofalową strategię rozwoju państwa, a także  stanowi podwaliny cyfrowej transformacji polskiego sądownictwa powszechnego – podkreślił koordynator Centrum Analiz Strategicznych IWS.

Sztokholmskie Sympozjum Kryminologiczne (The Stockholm Criminology Symposium) jest corocznym wydarzeniem naukowym, w którym bierze udział ok. 500 uczestników z blisko 40 krajów. Sympozjum, które po raz pierwszy odbyło się w 2006 roku, jest organizowane przez Szwedzką Krajową Radę ds. Zapobiegania Przestępczości, która jest agencją podległą Ministerstwu Sprawiedliwości Szwecji.

Głównym celem sympozjum jest stworzenie platformy wymiany myśli, w którym międzynarodowe środowisko prawników, kryminologów, decydentów i praktyków może zapoznać się z najnowszymi wynikami badań naukowych mających znaczenie dla polityki kryminalnej. Tematem przewodnim tegorocznej edycji było zaufanie do wymiaru sprawiedliwości w walce z przestępczością oraz przestępczość małoletnich.  W programie znalazły się m. in. się wykłady na temat dzieci i młodzieży w grupach przestępczych, strzelaniny w środowiskach przestępczych, a także temat zaufania do policji.

W trakcie konferencji Królowa Szwecji wręczyła Sztokholmską Nagrodę Kryminologiczna, która jest przyznawana za wybitne osiągnięcia w badaniach kryminologicznych lub za praktyczne zastosowanie wyników badań w zakresie zwalczania przestępczości i promocji praw człowieka. „Kryminologiczny nobel” w 2024 r. podzielą między siebie dwaj badacze z USA, Gary LaFree z Uniwersytetu Maryland i Tom Tyler z Uniwersytetu Yale. Zostali nagrodzeni za badania nad tym, jak poziom zaufania do wymiaru sprawiedliwości i służb publicznych, wpływa na przestępczość w społeczeństwie.