Wywiad w Rzeczpospolitej z dyrektorem IWS

2025-03-04

W czerwcu planujemy konferencję metodologiczną, w której pokażemy, jak prowadzimy badania akt sądowych. Docelowo zależy mi, aby jeszcze w tym roku instytut wydał podręcznik badacza praktyki sądowej – mówi w wywiadzie dla dziennika “Rzeczpospolita” prof. Piotr Rylski, dyrektor Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.

W dziale prawnym dziennika “Rzeczpospolita” ukazał się wywiad, który z dyrektorem IWS przeprowadziła redaktor Agata Łukaszewicz. Dr hab. Piotr Rylski prof. UW był pytany o planowane zmiany w Instytucie, a także czy Ministerstwo Sprawiedliwości będzie posługiwało się  badaniami IWS przy projektowaniu zmian w przepisach prawa. – Liczę, że wiele przedstawionych przez nas tematów będzie przydatnych w pracach komisji kodyfikacyjnych i w aktualnej działalności Ministerstwa Sprawiedliwości – mówi prof. Piotr Rylski.

Dyrektor IWS mówi, że podstawowym pomysłem na IWS jest tradycyjny dla instytutu rozwój i pogłębianie badań praktyki sądowej, a w szczególności badania spraw najbardziej aktualnych w obszarze wymiaru sprawiedliwości. – Moim założeniem jest, żeby przynajmniej połowa prowadzonych badań była oparta na analizie akt sądowych. Jesteśmy jedyną instytucją w Polsce i jedną z niewielu w Europie, która bada praktykę przez pryzmat akt sądowych. Polega to na tym, że zbieramy akta, analizujemy je, opracowujemy i w ten sposób otrzymujemy odpowiedź na temat działania konkretnej instytucji w praktyce. Warto podkreślić, że jako jedyni mamy podstawę prawną do żądania tych akt od sądów – tłumaczy w wywiadzie prof. Rylski.

Mówił on, że zamierza wykorzystać potencjał specjalistów IWS na coraz większą skalę, a rozwój badań aktowych ma być połączony z rozwojem zagadnienia metodologii ich prowadzenia. – W czerwcu planujemy konferencję metodologiczną, w której pokażemy, jak te badania prowadzimy. Docelowo zależy mi, aby jeszcze w tym roku instytut wydał podręcznik badacza praktyki sądowej. To pozwoli ujednolicić ten rodzaj badań i oprzeć je na jednakowych, sprawdzalnych i transparentnych kryteriach – zapowiada dyrektor IWS.

Profesor poruszył także temat kognicji sądów powszechnych, której poświecona została ostatnia debat naukowa w Instytucie. –  Warto przyjrzeć się, jak to wygląda za granicą, i skorzystać z najlepszych rozwiązań. Oczywiście wszystko musi odbywać się zgodnie z naszą konstytucją i jej art. 45, który gwarantuje dziś obywatelom bardzo szeroki dostęp do sądu. Pamiętajmy, że to wynika z doświadczeń poprzedniego systemu, kiedy ten dostęp do sądu był ograniczany i większość konstytucji państw, które odzyskały suwerenność po 1990 r., wprowadziła bardzo szerokie gwarancje dla obywateli. Jednak po blisko 30 latach obowiązywania konstytucji widzimy, że pewne rozwiązania są nieżyciowe, zbyt drogie z punktu widzenia państwa, a nawet uderzają w samych obywateli, gdyż doprowadzają do ogromnej przewlekłości postępowania i fikcji dostępu do sądu – tłumaczy w wywiadzie.

Dla dyrektora IWS bardzo istotne jest umiędzynarodowienie wyników badań Instytutu. Planuje nawiązać współpracę z instytucjami, które prowadzą badania empiryczne w obszarze prawa w Europie. – Wprawdzie wielu takich nie ma, ale jesteśmy już po wstępnym rozeznaniu kilku zbliżonych instytucji (m.in. na Uniwersytecie w Oxfordzie czy Uniwersytecie w Berlinie), gdzie komórki takie funkcjonują. Warto się z nimi spotkać, wymienić doświadczeniami, pokazać, jak u nas prowadzi się takie badania, i czerpać doświadczenia z ich praktyki. Mam nadzieję, że taka współpraca z większą liczbą jednostek, zwłaszcza z Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, będzie możliwa jeszcze w tym roku – zapowiada prof. Piotr Rylski.

***

Więcej o planach i badaniach IWS w wywiadzie z prof. Piotrem Rylskim na portalu rp.pl  https://www.rp.pl/sady-i-trybunaly/art41829031-piotr-rylski-dyrektor-instytutu-wymiaru-sprawiedliwosci-mozna-ograniczyc-liczbe-spraw-w-sadach