• BIP

Pwd 63

Strona główna
Pwd 63
logo-IWS-1

Artykuły

Pobierz

PWD 63
Jacek Giezek, O granicy między umyślnością a nieumyślnością – problem różnicy między zamiarem ewentualnym a świadomą nieumyślnością

 

 

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6301

 

 

 

 

Streszczenie

W artykule podjęto zagadnienie wyznaczenia granicy między konstrukcją zamiaru ewentualnego oraz świadomej nieumyślności. Analiza przeprowadzona w tym zakresie na gruncie płaszczyzny ontologicznej i normatywnej prowadzi do próby zredagowania na nowo przepisu art. 9 § 2 Kodeksu karnego.

 

 

Abstract

The paper addresses the issue of drawing the line between the notions of recklessness (dolus eventualis) and conscious negligence. The analysis conducted in this regard on the ontological and normative levels leads to an attempt to redraft Article 9(2) of the Penal Code.

 

 

 

  1. Banasik K., Nieumyślność w świetle propozycji nowelizacji Kodeksu karnego, Palestra 2013, nr 7–8.
  2. Banaszak-Grzechowiak P., Galiński M., Pohl Ł., Analiza nieumyślności na tle praktyki orzeczniczej w sprawach o nieumyślne spowodowanie śmierci, Warszawa 2024.
  3. Budyn-Kulik M., Umyślność w prawie karnym i psychologii, Warszawa 2015.
  4. Engisch K., Untersuchungen über Vorsatz und Fahrlässigkeit, Berlin 1930.
  5. Giezek J., Dynamika stanu świadomości sprawcy czynu zabronionego oraz jej wpływ na odpowiedzialność karną, [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 2, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
  6. Giezek J., Przewidywanie czynu zabronionego oraz zamiar jego uniknięcia jako podmiotowe elementy świadomej nieumyślności, [w:] Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. Księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara, t. 1, red. A. Adamski, J. Bojarski, P. Chrzczonowicz, Toruń 2012.
  7. Giezek J., Przyczynowość oraz przypisanie skutku w prawie karnym, Wrocław 1994.
  8. Giezek J., Świadomość sprawcy czynu zabronionego, Warszawa 2013.
  9. Jakobs G., Allgemeiner Teil. Die Grundlagen und die Zurechnungslehre, Berlin–New York.
  10. Jędrzejewski Z., Usytuowanie zamiaru ewentualnego w strukturze przestępstwa, [w:] Węzłowe problemy prawa karnego, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Andrzejowi Markowi, V. Konarska-Wrzosek, J. Lachowski, J. Wójcikiewicz, Warszawa 2010.
  11. Kaczmarek T., Sporne problemy umyślności, [w:] Umyślność i jej formy. Pokłosie VII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2011.
  12. Kaufmann A., Der dolus eventualis im Deliktsaufbau. Die Auswirkung der Handlungs- und der Schuldlehre auf die Vorsatzgrenze, Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft 1958, t. 70.
  13. Lachowski J., Ewolucja regulacji dotyczącej błędu co do znamion typu podstawowego w polskich kodyfikacjach karnych, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2017, nr 43.
  14. Lipiński K., Wzorce osobowe w prawie karnym, Warszawa 2020.
  15. Majewski J., Czy należy skorygować dotychczasową granicę między umyślnością a nieumyślnością?, [w:] Aktualne problemy i perspektywy prawa karnego, red. M. Mozgawa, P. Poniatowski, K. Wala, Warszawa 2022.
  16. Małecki M., Kryteria przypisania zamiaru wynikowego. Uwagi na marginesie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29 kwietnia 2013 r. (II AKa 62/13), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2013, nr 3.
  17. Marek A., Lachowski J., Struktura nieumyślności w kodeksie karnym z 1997 roku, [w:] Nieumyślność. Pokłosie VIII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  18. Mayer H., Allgemeiner Teil, Stuttgart–Köln 1953.
  19. Pohl Ł., Niezachowanie wymaganej ostrożności – znamię typu czynu zabronionego czy odrębny element w strukturze przestępstwa?, [w:] Nieumyślność. Materiały VIII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  20. Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2019.
  21. Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2012.
  22. Roxin C., Strafrecht. Allgemeiner Teil, t. 1, Der Aufbau der Verbrechenslehre, München 1992.
  23. Schmidhäuser E., Zum Begriff der bewussten Fahrlässigkeit, Hamburg 1957.
  24. Schröder H., Aufbau und Grenzen des Vorsatzbegriffes, [w:] Festschrift für Wilhelm Sauer zu seinem 70. Geburtstag am 24. Juni 1949, Berlin 1949.
  25. Tarapata S., Obiektywna czy subiektywna przewidywalność? Głos w sprawie sporu dotyczącego nieświadomej nieumyślności, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2015, nr 1.
  26. Zakrzewski P., Stopniowanie winy w prawie karnym, Warszawa 2016.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

J. Giezek, O granicy między umyślnością a nieumyślnością – problem różnicy między zamiarem ewentualnym a świadomą nieumyślnością, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6301


 

 

 

Piotr Kardas, O możliwości przewidywania popełnienia czynu zabronionego jako warunku nieświadomej nieumyślności

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6302

 

 

 

 

Streszczenie

Zakres odpowiedzialności za nieumyślnie popełnione przestępstwa jest w polskim systemie prawnym zakreślony stosunkowo szeroko. Wedle ustawowych kryteriów subiektywne przypisanie przestępstwa możliwe jest także wówczas, gdy sprawca nie ma świadomości, że podejmowane przez niego zachowanie może stanowić czyn zabroniony, i tym samym jakiegokolwiek stosunku wolicyjnego do podejmowanego zachowania, jeśli tylko zostanie wykazane, że mógł przewidzieć, choć nie przewidywał, że jego zachowanie stanowić może realizację znamion czynu zabronionego. Przypadki nieświadomej nieumyślności, bo o nie chodzi w przywołanym przykładzie, wywołują najpoważniejsze wątpliwości – od płaszczyzny teorii prawa karnego, przez obszar modelowych ujęć i analizy dogmatyczne, po obraz praktyki stosowania prawa. W tym opracowaniu podejmowane są tylko dwie spośród całego spektrum kwestii spornych w zakresie nieświadomej nieumyślności. Po pierwsze próba zarysowania relacji pomiędzy ustawowymi przesłankami nieświadomej nieumyślności (art. 9 § 2 Kodeksu karnego) a przesłankami winy – powiązana z zagadnieniem rekonstrukcji kryteriów nieświadomej nieumyślności jako odmiany strony podmiotowej czynu zabronionego oraz przesłanek karnoprawnej winy. Po wtóre rozstrzygnięcie modelu ustalania możliwości przewidywania, kluczowego dla nieświadomej nieumyślności.

Rozważając możliwe relacje pomiędzy znamionami strony podmiotowej i przesłankami winy, można dostrzec, że rygorystyczne przestrzeganie wymogów dogmatycznej czystości prowadzi do powiązania przesłanki możliwości przewidywania z kryteriami obiektywnymi. Wedle dominującego stanowiska jest ona ustalana poprzez odwołanie się figury wzorcowej standardowego obywatela, jako obiektywna przewidywalność. Zasadniczo takie podejście uzasadniane jest koniecznością zachowania zsubiektywizowanego sposobu oceny możliwości przewidywania na potrzeby przypisania winy. W tym opracowaniu podjęto próbę krytycznej analizy dominującego stanowiska oraz zarysowania teoretycznych podstaw tezy, że możliwość przewidywania nie tylko można, ale należy, ustalać wedle zsubiektywizowanego standardu.

Obok przedstawianych już wcześniej w piśmiennictwie argumentów w tym opracowaniu odwołano się do rekonstrukcji przesłanek przypisania winy, wskazując, że obejmują one nie tylko zsubiektywizowaną możliwość przewidywania, ale także zsubiektywizowaną powinność postąpienia zgodnie z nakazem zawartym w normie prawnej. Powiązanie przypisania winy z przesłankami subiektywnej możliwości oraz powinności pozwala także w wypadku uznania, że możliwość przewidywania oceniana powinna być na podstawie zsubiektywizowanego modelu, zachować autonomiczność i odrębność przesłanek przypisania winy. W ten sposób można powiązać model ustalania nieświadomej nieumyślności z czystą normatywną teorią i założeniem, że strona podmiotowa oraz wina to samodzielne przesłanki przestępności zachowania, uporządkowane na różnych płaszczyznach wewnętrznej struktury przestępstwa.

 

 

Abstract

In the Polish legal system, the scope of liability for unintentional offences is relatively broad. Statutory criteria allow for the subjective attribution of an offence even when the perpetrator is unaware that their conduct may constitute a prohibited act, and thus when there is no volitional relationship to the conduct, provided that it can be demonstrated that the individual could have anticipated the potential for their actions to fulfil the elements of a prohibited act, yet failed to do so. Cases of unconscious unintentionality, as referenced in the example, raise the most serious doubts, spanning from criminal law theory to model approaches and dogmatic analyses, as well as practical applications of the law. This article focuses on only two of the numerous contentious issues within the domain of unconscious unintentionality. Firstly, it aims to outline the relationship between the statutory prerequisites for unconscious unintentionality (Article 9 § 2 of the Criminal Code) and the prerequisites for establishing guilt, a matter linked to the issue of reconstructing the criteria of unconscious unintentionality as a variant of the mental element of a prohibited act and the prerequisites for criminal guilt. Secondly, it seeks to determine a model for assessing predictability, which is crucial in cases of unconscious unintentionality.

In examining the possible relationships between the characteristics of the mental element and the grounds for guilt, it becomes evident that strict adherence to the requirements of dogmatic purity leads to the linking of the grounds for predictability with objective criteria. The prevailing perspective defines this predictability by referencing a model of the average citizen, which serves as a standard for objective predictability. In principle, this approach is justified by the necessity of employing a subjective method for assessing predictability for the purposes of assigning guilt. This article aims to critically analyse the prevailing standpoint and to establish the theoretical foundation for the assertion that predictability can – and ought to – be determined according to a subjective standard.

The current article builds upon existing arguments in the literature by examining the reconstruction of the premises that underlie the attribution of guilt. It emphasises that these premises encompass not only the subjective capacity for prediction but also the subjective obligation to act in accordance with the imperatives set forth by legal norms. Linking the attribution of guilt to the premises of subjective possibility and obligation also enables, in the case of recognising that the possibility of prediction should be assessed on the basis of a subjectivised model, the preservation of the autonomy and distinctiveness of the premises for attributing guilt. This approach allows for linking the model of determining unconscious unintentionality with a purely normative framework and the assumption that the mental element and guilt are independent prerequisites for evaluating the criminality of conduct, with the two structured across different layers of the offence’s internal makeup.

 

 

  1. Banaszak-Grzechowiak P., Galiński M., Pohl Ł., Analiza nieumyślności na tle praktyki orzeczniczej w sprawach o nieumyślne spowodowanie śmierci, Warszawa 2024.
  2. Barczak-Oplustil A., Sporne zagadnienia istoty winy w prawie karnym. Wybrane problemy, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2013, z. 3.
  3. Budyn-Kulik M., Nieumyślność jako brak zamiaru popełnienia czynu zabronionego a pozytywnie ujęte przesłanki subiektywnego przypisania z perspektywy prawnokarnej i psychologicznej, [w:] Obiektywne i subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  4. Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Warszawa 2012.
  5. Duttge G., Subjektive Zurechnung: Funktion unad Kriterien, [w:] Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  6. Frankowski S., Przestępstwa kierunkowe w teorii i praktyce, Warszawa 1970.
  7. Giezek J., „Przewidywalność” jako kryterium przypisania czynu zabronionego a tzw. „wiedza szczególna” jego sprawcy, [w:] Między nauką a praktyką prawa karnego. Księga jubileuszowa profesora Lecha Gardockiego, red. Z. Jędrzejewski, Z. Wiernikowski, S. Żółtek, M. Królikowski, Warszawa 2014.
  8. Giezek J., Kaczmarek T., Przestępstwo z niedbalstwa jako wynik deficytu informacji, Przegląd Prawa Karnego 1990, nr 4.
  9. Giezek J., Kaczmarek T., Przestępstwo z niedbalstwa jako wynik deficytu informacji, [w:] T. Kaczmarek, Rozważania o przestępstwie i karze. Wybór prac z okresu 40-lecia naukowej twórczości, Warszawa 2006.
  10. Giezek J., Kardas P. [red.], Obiektywne i subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, Warszawa 2016.
  11. Giezek J., Kardas P., O kryteriach obiektywnego oraz subiektywnego przypisania z punktu widzenia podstaw odpowiedzialności karnej – uwagi wprowadzające, [w:] Obiektywne i subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  12. Giezek J., O granicy między umyślnością a nieumyślnością – problem różnicy między zamiarem ewentualnym a świadomą nieumyślnością, Prawo w Działaniu 2025, t. 63.
  13. Giezek J., Strona podmiotowa czynu zabronionego a model subiektywnego przypisania, [w:] Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  14. Giezek J., Świadomość sprawcy czynu zabronionego, Warszawa 2013.
  15. Glaser S., Mogilnicki A., Kodeks karny – komentarz, Kraków 1934.
  16. Glaser S., Polskie prawo karne w zarysie, Kraków 1933.
  17. Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
  18. Kaczmarek T., Sporne problemy umyślności, [w:] Umyślność i jej formy, red. J. Majewski, Toruń 2011.
  19. Kaczmarek T., Spory wokół pojęcia czynu i ich znaczenie dla systemowego objaśniania struktury przestępstwa, [w:] Problemy odpowiedzialności karnej. Księga ku czci Profesora K. Buchały, red. Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, S. Waltoś, A. Zoll, Warszawa 1994.
  20. Kardas P., Determinanty ciężaru dowodu i ciężaru (obowiązku) dowodzenia w procesie karnym, [w:] Ciężar dowodu i obowiązek dowodzenia w procesie karnym, red. W. Jasiński, J. Skorupka, Warszawa 2017.
  21. Kardas P., O relacjach między strukturą przestępstwa a dekodowanymi z przepisów prawa karnego strukturami normatywnymi, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2012, z. 4.
  22. Kardas P., Teoretyczne podstawy odpowiedzialności karnej za przestępne współdziałanie, Kraków 2001.
  23. Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
  24. Kochanowski J., Subiektywne granice sprawstwa i odpowiedzialności karnej, Warszawa 1985.
  25. Kowalewska-Łukuć M., Strona podmiotowa a wina – wzajemne relacje, Acta Iuris Stetinensis 2018, nr 1, https://doi.org/10.18276/ais.2018.21-09.
  26. Kowalewska-Łukuć M., Wina w prawie karnym, Warszawa 2019.
  27. Kuczyńska H., Analiza porównawcza modelu rozprawy głównej. Między kontradyktoryjnością a inkwizycyjnością, Warszawa 2022.
  28. Lachowski J., Czy konsekwentnie oddzielono stronę podmiotową od winy w kodeksie karnym z 1997 r., [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora A. Zolla, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
  29. Lachowski J., Przejawy obiektywizacji odpowiedzialności karnej w k.k. z 1997 r., Studia Prawnicze 2006, nr 1.
  30. Lachowski J., Strona podmiotowa czynu zabronionego, [w:] System Prawa Karnego, t. 3, Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, Warszawa 2013.
  31. Majewski J., Kardas P., O dwóch znaczeniach winy w prawie karnym, Państwo i Prawo 1993, nr 10.
  32. Majewski J., Nieumyślność a brak umyślności, [w:] Nieumyślność, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  33. Majewski J., O pozaustawowym domniemaniu umyślności oraz jego szkodliwości, [w:] Umyślność i jej formy, red. J. Majewski, Toruń 2011.
  34. Majewski J., Prawnokarne przypisywanie skutku przy zaniechaniu. Zagadnienia wybrane, Kraków 1997.
  35. Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1935.
  36. Marek A., Lachowski J., Struktura nieumyślności w kodeksie karnym z 1997 roku, [w:] Nieumyślność, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  37. Marek A., Prawo karne, Warszawa 2011.
  38. Marek A., Ujęcie winy w prawie karnym jako problem kodyfikacyjny, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin 2005.
  39. Matras J., Nieumyślność – wybrane problemy orzecznictwa, [w:] Nieumyślność, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  40. Mącior W., Czyn ludzki i jego znaczenie w prawie karnym, Warszawa 1990.
  41. Nawrocki M., Ustalanie zamiaru popełnienia przestępstw umyślnych, Prawo w Działaniu 2020, t. 43, https://doi.org/10.32041/pwd.4303.
  42. Papierkowski Z., Culpa dolo exorta, Głos Prawa 1937, nr 3–4.
  43. Patryas W., Interpretacja karnistyczna. Studium metodologiczne, Poznań 1988.
  44. Patryas W., Próba analizy metodologicznej, Poznań 1993.
  45. Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego i prawa o wykroczeniach, Kraków 1938.
  46. Pohl Ł., O pojmowaniu i roli możliwości wykonania działania w dogmatycznie ujmowanej strukturze przestępstwa, Opolskie Studia Administracyjno-Prawne 2016, nr 1.
  47. Pohl Ł., Przyczynek do rozważań o strukturze nieumyślności i sposobie jej opisania w kodeksie karnym, [w:] Obiektywne i subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  48. Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym. Zagadnienia ogólne, Poznań 2007.
  49. Rodzynkiewicz M., Modelowanie pojęć w prawie karnym, Kraków 1998.
  50. Rodzynkiewicz M., Pojęcie winy w prawie karnym – próba analizy krytycznej na tle ujęcia relacyjnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1992, z. 3.
  51. Śliwiński S., Polskie prawo karne, Warszawa 1946.
  52. Tarapata S., Obiektywna czy subiektywna przewidywalność? Głos w sprawie sporu dotyczącego nieświadomej nieumyślności, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2015, z. 1.
  53. Wąsek A., [w:] Kodeks karny. Komentarz, t. 1, 1–116, red. A. Wąsek, Gdańsk 2005.
  54. Wróbel W., O domniemaniach w zakresie przesłanek odpowiedzialności karnej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z wynalazczości i ochrony własności intelektualnej 2006, z. 96.
  55. Ziembiński Z., Analiza pojęcia czynu, Warszawa 1972.
  56. Zoll A., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. 1, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
  57. Zoll A., O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, Krakowskie Studia Prawnicze 1990, R. 23.
  58. Zoll A., Typ czynu zabronionego charakteryzujący się nieumyślnością, [w:] Nieumyślność, red. J. Majewski, Toruń 2012.

 

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

P. Kardas, O możliwości przewidywania popełnienia czynu zabronionego jako warunku nieświadomej nieumyślności, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6302

Marek Mozgawa, Kilka uwag odnośnie do art. 75 Kodeksu wykroczeń

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6303

 

 

 

 

Streszczenie

Przepis art. 75 § 1 Kodeksu wykroczeń określa wykroczenie polegające na wystawianiu lub wywieszaniu ciężkich przedmiotów albo rzucaniu nimi, wylewaniu płynów, wyrzucaniu nieczystości albo doprowadzaniu do wypadania takich przedmiotów lub wylewania się płynów, przy czym sprawca działa bez zachowania należytej staranności. W § 2 ujęto typ kwalifikowany (gdy sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 ze złośliwości lub swawoli). Przedmiotem ochrony jest bezpieczeństwo życia i zdrowia ludzi oraz mienia, które mogą zostać zagrożone, jeśli przedmiot, płyn bądź nieczystości spadną na człowieka, zwierzę, samochód. Jest to wykroczenie tzw. abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo. Ma ono charakter powszechny, które w typie podstawowym może być popełnione zarówno umyślnie (w obu postaciach zamiaru), jak i nieumyślnie, a w typie kwalifikowanym – jedynie umyślnie z zamiarem bezpośrednim (o czym przesądza użycie znamienia złośliwości lub swawoli). Przepis art. 75 k.w. (mimo że nie wzbudza szczególnego zainteresowania doktryny) implikuje szereg problemów interpretacyjnych, a z uwagi na swoją specyficzną konstrukcję często pozostaje w zbiegu z innymi przepisami (zarówno typizującymi wykroczenia, jak i przestępstwa).

 

 

Abstract

Article 75(1) of the Minor Offences Code defines the minor offence of putting out, hanging or throwing heavy objects, spilling liquids, dumping waste, or causing such objects to fall or liquids to spill, with the offender acting without due care. Paragraph 2 covers the aggravated form (where the offender commits the offence as specified in paragraph 1 out of malice or wilfulness). The subject of protection is the safety of life and health of people and property, which can be endangered if an object, liquid or waste falls on a person, animal or vehicle. This is an offence of so-called abstract endangerment. It is of a general nature; in the basic form, it can be committed intentionally (in both forms of intention) as well as unintentionally, and in the aggravated form – only intentionally with direct intention (as determined by the constituent element: malice or wilfulness). Article 75 of the Minor Offences Code (although it tends to escape the attention of legal literature) implies a number of interpretation issues and, due to its specific structure, it often coincides with other provisions (establishing both minor and criminal offences).

 

 

 

  1. Jankowski W., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Grzegorczyk, Warszawa 2013.
  2. Kotowski W., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2009.
  3. Kulik M., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2023.
  4. Kulik M., Przestępstwo i wykroczenie uszkadzania rzeczy, Lublin 2005.
  5. Kurzępa B., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2008.
  6. Marek A., Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), Warszawa 2008.
  7. Mozgawa M., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2007.
  8. Mozgawa M., Prawnokarna ochrona zwierząt, [w:] Prawna ochrona zwierząt, red. M. Mozgawa, Lublin 2002.
  9. Nazar K., [w:] Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zasobom przyrody i środowisku. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2017.
  10. Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach, przepisów wprowadzających obie te ustawy, Kraków 1936.
  11. Piórkowska-Flieger J., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2019.
  12. Radecki W., [w:] M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2011.
  13. Śmietanka I., [w:] J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 1974.
  14. Wojciechowski J.M., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. J. Lachowski, Warszawa 2021.
  15. Wolnik P., Nieświadomość reguł ostrożności jako błąd przy przestępstwach nieumyślnych, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2004, z. 2.
  16. Zoll A., [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.

 

POBIERZ PLIK PDF

 

M. Mozgawa, Kilka uwag odnośnie do art. 75 Kodeksu wykroczeń, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6303

 

 

Barbara Janusz-Pohl, Stephen Terrett, Andrea Zampini, Michał Wawrzyńczak, Modele oskarżania w państwach systemów common law i systemów prawa kontynentalnego

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6304

 

 

 

Streszczenie

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza modelu oskarżania w sprawach karnych na przykładzie wybranych regulacji typowych dla państw systemów common law i państw systemów kontynentalnych. W ramach analizy wyróżniono cztery kluczowe aspekty: kompetencyjny, deontyczny (dyskrecjonalności w znaczeniu przedmiotowym i wewnętrznym) oraz dyskrecjonalności w znaczeniu zewnętrznym (kontrolnym), a wreszcie element związany z dyspozycyjnością. W tle rozważań pozostają inne cechy modeli postępowań przede wszystkim odnoszące się do zasady legalizmu oportunizmu, prawdy, kontradyktoryjności i struktury procesu (zwłaszcza stadialności). Celem opracowania było ustalenie tego, w jakim stopniu poszczególne cechy modeli oskarżania podlegają hybrydyzacji oraz czy wykazują podatność na recepcje w modelu konkurencyjnym.

 

 

Abstract

This article analyses the model of criminal prosecution, using selected regulations typical of countries with common law systems and countries with continental systems as examples. Four key aspects are distinguished within the framework of the analysis: competence; deontic discretion in the subjective and internal sense; discretionary control; and finally, the element related to disposition. Other features of the procedural models remain in the background of the considerations, primarily relating to the principles of legalistic opportunism, truth and adversarialism, as well as the structure of the process (especially stadiality). The study aimed to determine the extent to which prosecution models are subject to hybridisation, and whether they are susceptible to reception in a competitive model.

 

 

 

  1. About CPS, https://www.cps.gov.uk/about-cps.
  2. About the Prosecution Service, https://anklagemyndigheden.dk/en/about-the-prosecution-service.
  3. Beety V.E., Judicial Dismissal in the Interest of Justice, Missouri Law Review 2015, t. 80, https://scholarship.law.missouri.edu/mlr/vol80/iss3/5.
  4. Bell V., The James Spigelman Oration 2016: Judicial Legitimacy and the Limits of Review, https://www.hcourt.gov.au/assets/publications/speeches/current-justices/bellj/bell22Nov2016.pdf.
  5. Bibas S., Harmonizing Substantive-Criminal-Law Values and Criminal Procedure: The Case of Alford and Nolo Contendere Pleas, Cornell Law Review 2003, t. 88, nr 5, http://scholarship.law.cornell.edu/clr/vol88/iss5/3.
  6. Biral M., Neroni Rezende I., Santangelo A., Minimalistic Transposition and Substantial Protection in the Implementation of the EU Defence Rights Directives, [w:] Effective Protection of the Rights of the Accused in the EU Directives, red. G. Contissa, G. Lasagni, M. Caianiello, G. Sartor, Leiden 2022.
  7. Caianiello M., Increasing Discretionary Prosecutor’s Powers: The Pivotal Role of the Italian Prosecutor in the Pretrial Investigation Phase, Oxford 2016.
  8. Camon A., Il giudice per le indagini preliminari, [w:] Camon, E. Cesari, M. Daniele, M.L. Di Bitonto, D. Negri, P.P. Paulesu, Fondamenti di procedura penale, Padova 2023.
  9. Can Charges Be Dropped After Indictment?, https://candicefieldslaw.com/news/can-charges-be-dropped-after-indictment/.
  10. Capone A., Iura novit curia, Padova 2010.
  11. Caprioli F., L’archiviazione, Napoli 1994.
  12. Cassibba F., L’imputazione e le sue vicende, Milano 2016.
  13. Chiavario M., Obbligatorietà dell’azione penale: il principio e la realtà, [w:] Il pubblico ministero oggi, Milano 1994.
  14. Code for Crown Prosecutors, London 2018, https://www.cps.gov.uk/publication/code-crown-prosecutors.
  15. Committal Process, https://www.odpp.nsw.gov.au/prosecution-guidance/steps-in-the-prosecution-process/committal-process.
  16. Corns C., Prosecution Accountability and Judicial Review, Victoria University of Wellington Law Review 2022, t. 53, nr 1, https://www.austlii.edu.au/au/journals/VUWLawRw/2022/1.pdf.
  17. Country Profile – Spain, https://rm.coe.int/country-profile-spain-en/1680a9673e.
  18. Criminal Justice Standards for the Prosecution Function, Standard 3-1.2 – Functions and Duties of the Prosecutor; Standard 3-4.4 – Discretion in Filing, Declining, Maintaining and Dismissing Criminal Charges, https://www.americanbar.org/groups/criminal_justice/resources/standards/prosecution-function/.
  19. Criminal Resource Manual § 236 – Amendment of Indictments, https://www.justice.gov/archives/jm/criminal-resource-manual-236-amendment-indictments.
  20. Daniele M., La revoca, [w:] Camon, E. Cesari, M. Daniele, M.L. Di Bitonto, D. Negri, P.P. Paulesu, Fondamenti di procedura penale, Padova 2023.
  21. Daniele M., La sentenza di non luogo a procedure, [w:] Camon, E. Cesari, M. Daniele, M.L. Di Bitonto, D. Negri, P.P. Paulesu, Fondamenti di procedura penale, Padova 2023.
  22. Director’s Guidance on Charging, London 2020, https://www.cps.gov.uk/legal-guidance/directors-guidance-charging-sixth-edition-december-2020-incorporating-national-file.
  23. Dismissal with Prejudice, https://www.law.cornell.edu/wex/dismissal_with_prejudice.
  24. Dismissal without Prejudice, https://www.law.cornell.edu/wex/dismissal_without_prejudice.
  25. Double Jeopardy, https://www.law.cornell.edu/wex/double_jeopardy.
  26. Federal Rules of Criminal Procedure, Rule 48 – Dismissal, https://www.law.cornell.edu/rules/frcrmp/rule_48.
  27. Gabrielli C., L'archiviazione per particolare tenuità del fatto analisi, rilievi critici e prospettive, Torino 2020.
  28. Gabrielli C., Zampini A., Between efficiency urges and expectations of justice in the Italian system. Deflation profiles of case dismissal for particular tenuity of the criminal act and for oblation, [w:] Effective Justice: International and Comparative Approaches – Challenges of Digital Transformation, red. B. Janusz-Pohl, Berlin 2025, https://doi.org/10.3726/b22742.
  29. Giostra G., L’archiviazione. Lineamenti sistematici e questioni interpretative, Torino
  30. Grevi V., Pubblico ministero e azione penale: riforme costituzionali o per legge ordinaria?, Diritto penale e processo 1997.
  31. Hodgson N., Cashmore J., Cowdery N., Goodman-Delahunty J., Martschuk N., Parkinson P., Powell M.B., Shackel R., The Decision to Prosecute: A Comparative Analysis of Australian Prosecutorial Guidelines, Criminal Law Journal 2020, t. 44, nr 3, https://research-repository.griffith.edu.au/items/32e96448-0091-4db4-a771-dcd4394bd4d5.
  32. How a Criminal Case Works, https://www.cps.gov.uk/about-cps/how-a-criminal-case-works.
  33. How we make our decisions, https://www.cps.gov.uk/about-cps/how-we-make-our-decisions.
  34. Jacoby J.E., Ratledge E.C., The Power of the Prosecutor: Gatekeepers of the Criminal Justice System, Santa Barbara 2016.
  35. Janusz-Pohl B., Konwencjonalizm i formalizm postępowania dowodowego, [w:] System Prawa Karnego Procesowego, t. 8, cz. 1, Dowody, red. J. Skorupka, Warszawa 2019.
  36. Janusz-Pohl , O odwołalności postulatywnego oświadczenia woli w procesie karnym, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2014, t. 76, nr 1, https://doi.org/10.14746/rpeis.2014.76.1.4.
  37. Janusz-Pohl B., Uwagi na marginesie książki Jana Jodłowskiego „Zasady prawdy materialnej w postępowaniu karnym. Analiza w perspektywie funkcji prawa karnego” Warszawa 2015, Ius Novum 2016, t. 10, nr 3.
  38. Janusz-Pohl B., Warunki dopuszczalności procesu karnego, [w:] Polski proces karny, red. P. Wiliński, Warszawa 2022.
  39. Janusz-Pohl B., Wawrzyńczak M., Study on general characteristics of consensual procedures and reform trends, [w:] Consensual Mechanisms in Criminal Proceedings – Integrative and Comparative Perspective, red. S. Pawelec, Berlin–Bern–Bruxelles–New York–Oxford–Warszawa–Wien 2023.
  40. Justice Manual, Title 9-27.000 – Principles of Federal Prosecution: 9-27.220 – Grounds for Commencing or Declining Prosecution, 9-27.230 – Initiating and Declining Charges – Substantial Federal Interest, 9-27.240 – Initiating and Declining Charges – Prosecution in Another Jurisdiction, https://www.justice.gov/jm/jm9-27000-principles-federal-prosecution.
  41. Kremens K., Powers of the Prosecutor in Criminal Investigation: A Comparative Perspective, London 2021, https://doi.org/10.4324/9781003018247.
  42. Kuczyńska H., Komponenty rozprawy w modelu anglosaskim i kontynentalnym, [w:] Analiza porównawcza modelu rozprawy głównej. Między kontradyktoryjnością a inkwizycyjnością, Warszawa 2022.
  43. Marafioti L., Italian Criminal Procedure: A System Caught Between Two Traditions, [w:] Crime, Procedure and Evidence in a Comparative and International Context, red. J. Jackson, M. Langer, P. Tillers, London 2008.
  44. Mardemootoo B., 50 years on: the Birmingham Six, miscarriages of justice, and the fight for truth, https://www.barcouncil.org.uk/resource/50-years-on-the-birmingham-six-miscarriages-of-justice-and-the-fight-for-truth.html.
  45. May J., Report of the inquiry into the circumstances surrounding the convictions arising out of the bomb attacks in Guildford and Woolwich in 1974, London 1994, https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5a7c290540f0b645ba3c7137/0449.pdf.
  46. Nolo contendere, https://www.law.cornell.edu/wex/nolo_contendere.
  47. Philips C., Report. Presented to Parliament by Command of Her Majesty, London 1981, https://www.ucpi.org.uk/wp-content/uploads/2022/09/royal_commission_on_criminal_procedure-report.pdf.
  48. Plea discussions in cases of serious or complex fraud, https://www.gov.uk/guidance/plea-discussions-in-cases-of-serious-or-complex-fraud--8.
  49. Police Powers to Prosecute Strengthened, https://www.gov.uk/government/news/police-powers-to-prosecute-strengthened.
  50. Police Prosecutions Command, https://www.police.nsw.gov.au/about_us/organisational_structure/units/police_prosecutions_command.
  51. Police Prosecutions, https://www.police.vic.gov.au/police-prosecutions.
  52. Poyser S., A 50-year battle for truth: the Birmingham pub bombings and the price of injustice, https://www.aber.ac.uk/en/lac/news/news-article/title-277431-en.html.
  53. Prosecution Policy of the Australian Capital Territory, https://www.dpp.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0011/1395263/prosecution-policy-of-the-australian-capital-territory.pdf.
  54. Prosecution Policy of the Commonwealth as updated 19 July 2021, https://www.cdpp.gov.au/sites/default/files/Prosecution_Policy_of_the_Commonwealth_as_updated_19_July%202021.pdf.
  55. Prosecution Policy of the Commonwealth, https://www.cdpp.gov.au/prosecution-policy.
  56. Quattrocoolo S., Riqualificazione del fatto nella sentenza penale e tutela del contraddittorio, Napoli 2011.
  57. Relations with Other Prosecuting Agencies and the Prosecutors’ Convention, https://www.cps.gov.uk/legal-guidance/relations-other-prosecuting-agencies-and-prosecutors-convention.
  58. Ruggieri F., Il principio di obbligatorietà dell’azione penale oggi: confini e prospettive, Criminalia 2010.
  59. Spain: Advice Note on the Right to a Lawyer, https://www.fairtrials.org/app/uploads/2022/01/Spain-advice-note.pdf.
  60. Statement of Prosecution Policy and Guidelines 2022, https://www.wa.gov.au/system/files/2022-07/DPP_Statement_of_Prosecution_Policy_and_Guidelines_2022.pdf.
  61. Statement of Prosecution Policy and Guidelines, https://www.dpp.sa.gov.au/documents/DPP-Prosecution-and-Policy-Guidelines.pdf.
  62. Steinberg M.I., Dismissal with or without Prejudice under the Speedy Trial Act: A Proposed Interpretation, Journal of Criminal Law and Criminology 1977, t. 68, https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/jclc/vol68/iss1/1.
  63. Steps in the prosecution process, https://www.cdpp.gov.au/prosecution-process/steps-prosecution.
  64. Świecki D., [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz aktualizowany, B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, LEX/el. 2025.
  65. Terrett S., Proceed with caution? Human rights concerns arising from the use of out-of-court disposals to improve efficiency in the criminal justice system, [w:] Effective Justice: International and Comparative Approaches – Challenges of Digital Transformation, red. B. Janusz-Pohl, Berlin 2025, https://doi.org/10.3726/b22742.
  66. The Code for Crown Prosecutors – Sections 4 & 5: The Full Code Test and The Threshold Test, https://www.cps.gov.uk/publication/code-crown-prosecutors.
  67. The Decision to Prosecute, https://www.odpp.nsw.gov.au/prosecution-guidance/prosecution-guidelines/chapter-2.
  68. The Director of Public Prosecutions, https://www.riksadvokaten.no/english/.
  69. The Disappearing Trial. Towards a Rights-Based Approach to Trial Waiver Systems, https://www.fairtrials.org/app/uploads/2022/01/The-Disappearing-Trial-report.pdf.
  70. The Role of the Prosecutor, https://www.odpp.nsw.gov.au/prosecution-guidance/prosecution-guidelines/chapter-1.
  71. Vicoli D., Nuovi equilibri delle indagini preliminari, [w:] Riassetti della penalità, razionalizzazione del procedimento di primo grado, giustizia riparativa, E.M. Catalano, R.E. Kostoris, R. Orlandi, Torino 2023.
  72. Victims and Witnesses, https://www.odpp.nsw.gov.au/prosecution-guidance/prosecution-guidelines/chapter-12.
  73. Ward J., Transforming ‘Summary Justice’ Through Police-led Prosecution and ‘Virtual Courts’: Is ‘Procedural Due Process’ Being Undermined?, The British Journal of Criminology 2015, t. 55, nr 2, https://doi.org/10.1093/bjc/azu077.
  74. Wawrzyńczak M., Consensual Proposals – Recommendations of the European Court of Human Rights, [w:] Consensual Mechanisms in Criminal Proceedings – Integrative and Comparative Perspective, red. S. Pawelec, Berlin–Bern–Bruxelles–New York–Oxford–Warszawa–Wien 2023.
  75. Wawrzyńczak M., Securing Effective Collection of Evidence: An Overview of Various Approaches to Interrogation Techniques, [w:] Effective Justice: International and Comparative Approaches – Challenges of Digital Transformation, red. B. Janusz-Pohl, Berlin 2025, https://doi.org/10.3726/b22742.
  76. Weigend T., Germany, [w:] Toward a Prosecutor of the European Union, t. 1, A Comparative Analysis, K. Ligeti, London 2013.
  77. What Does it Mean to be Indicted by a Grand Jury?, https://www.law.uw.edu/news-events/news/2024/what-does-it-mean-to-be-indicted-by-a-grand-jury.
  78. What Does It Mean When Criminal Charges Are Dropped?, https://www.keglawyers.com/dropped-criminal-charges.
  79. What Happens When Charges Are Dropped?, https://atx.legal/what-happens-when-charges-are-dropped/.
  80. What is the role of prosecutors?, http://victimsandwitnesses.cdpp.gov.au/your-role-and-prosecution/people-involved-prosecution-process/what-role-prosecutors.
  81. With Prejudice, https://www.law.cornell.edu/wex/with_prejudice.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

B. Janusz-Pohl, S. Terrett, A. Zampini, M. Wawrzyńczak, Modele oskarżania w państwach systemów common law i systemów prawa kontynentalnego, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6304

 

Sebastian Skuza, Robert Lizak, Płatności ułatwiające w prawie amerykańskim na tle przepisów obowiązujących w państwach grupy G7, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz w Polsce

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6305

 

 

 

 

Streszczenie

Korupcja – we wszystkich swoich formach – może stanowić istotne wyzwanie w osiągnięciu wzrostu gospodarczego. Jedną z form korupcji są tzw. płatności ułatwiające (facilitating payments), które polegają na wręczeniu – przez przedstawicieli sektora prywatnego – korzyści o niewielkiej wartości osobie pełniącej funkcję publiczną w celu działania lub zaniechania działania umożliwiającego bądź ułatwiającego załatwianie spraw bez zbędnej zwłoki. Prima facie, – mogłoby się wydawać, że brak przymiotu legalności płatności ułatwiających jest właściwie przesądzony, ale na gruncie amerykańskiej ustawy o zagranicznych praktykach korupcyjnych (Foreign Corrupt Practices Act – FCPA) są one dozwolone. Dlatego w niniejszym artykule przedstawiono genezę i istotę uchwalenia FCPA oraz uregulowanych w niej płatności ułatwiających. Status prawny tego typu płatności ustalono również w pozostałych sześciu państwach należących do tzw. grupy G7, a także na gruncie Konwencji Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych. Wreszcie podjęto również próbę oceny legalności płatności ułatwiających na gruncie prawa polskiego.

 

 

Abstract

Corruption, in all its forms, can pose a significant challenge to economic growth. One such form is the so-called facilitating payments, which involve the private sector giving small benefits to public officials in order for them to take certain actions or refrain from others, ultimately making it possible or easier to get things done without unnecessary delays. Prima facie, it may appear that the illegality of facilitating payments is a foregone conclusion, but under the U.S. Foreign Corrupt Practices Act (FCPA), they are permitted. Therefore, this article presents the origins and essence of the FCPA and the facilitating payments regulated therein. The legal status of such payments has also been established in the other six countries belonging to the so-called G7 group, as well as under the Organisation for Economic Co-operation and Development Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions. Finally, an attempt was also made to assess the legality of facilitating payments under Polish law.

 

 

 

  1. Aidt T.S., Corruption and Sustainable Development, Cambridge Working Papers in Economics 2010, t. 1061.
  2. Argandoña A., Corruption and Companies: The Use of Facilitating Payments, Journal of Business Ethics 2005, t. 60.
  3. Bachmat P., Drobna korupcja na przykładzie przestępstw z art. 228 § 2 i art. 229 § 2 k.k. w ujęciu doktryny i ocenach sądów, Prawo w Działaniu 2012, t. 11.
  4. Bachmat P., Pełnienie funkcji publicznej w państwie obcym lub organizacji międzynarodowej jako przesłanka odpowiedzialności za przestępstwa sprzedajności i przekupstwa (art. 228 § 6 k.k. i art. 229 § 5 k.k.), Warszawa 2005.
  5. Bachmat P., Przestępstwa sprzedajności i przekupstwa (analiza dogmatyczna i praktyka ścigania), Warszawa 2005.
  6. Crewdson J.M., Nixon’s Taped Remarks on Apparent Slush Fund Called Key Evidence in Rebozo Inquity, The New York Times z 9.12.1974 r.
  7. Gisselquist R.M., Good governance as a concept, and why these matters for development policy, WIDER Working Paper 2012, nr 30.
  8. Graham J.L., The Foreign Corrupt Practices Act: A New Perspective, Journal of International Business Studies 1984, t. 15, nr 3.
  9. Grimm D., Traversing the Minefield: Joint Ventures and the Foreign Corrupt Practices Act, Virginia Law & Business Review 2014, t. 91, nr 9.
  10. Holt R.N., Fincher R.E., The Foreign Corrupt Practices Act, Financial Analysts Journal 1981, t. 37, nr 2.
  11. Iwański M., Odpowiedzialność karna za przestępstwa korupcyjne, Kraków 2016.
  12. Iwański M., Zwyczaj jako „okoliczność wyłączająca bezprawność” wręczania lub przyjmowania prezentów przez pracowników służby zdrowia i nauczycieli, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2009, nr 1.
  13. Jones W.H., Berry J.F., Lockheed Paid $38 Million in Bribes Abroad, The Washington Post z 27.05.1977 r.
  14. Jordan J., The OECD’s Call for an End to „Corrosive” Facilitation Payments and the International Focus on the Facilitation Payments Exception under The Foreign Corrupt Practices Act, University of Pennsylvania Journal of Business Law 2011, t. 881, nr 13.
  15. Koch R., The Foreign Corrupt Practices Act: It’s Time to Cut Back the Grease and Add Some Guidance, Boston College International and Comparative Law Review 2005, t. 28, nr 2.
  16. Kosikowski C., Współczesny interwencjonizm, Warszawa 2018.
  17. Kremens K., Przestępstwo zmowy (conspiracy) w amerykańskim prawie karnym a przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie przestępczej lub związku przestępczym, Prawo w Działaniu 2024, t. 57, https://doi.org/10.32041/pwd.5705.
  18. Kubiak R., Czy istnieje „kontratyp zwyczaju”?, Prokuratura i Prawo 2015, nr 7–8.
  19. Lizak R., Pranie pieniędzy w prawie polskim na tle europejskim, międzynarodowym i amerykańskim, Warszawa 2018.
  20. Nichols P.M., Are Facilitating Payments Legal?, Virginia Journal of International Law 2013, t. 54, nr 1.
  21. Nowak C., Dostosowanie prawa polskiego do instrumentów międzynarodowych dotyczących korupcji. Raport, Warszawa 2004.
  22. Nowak C., Korupcja w polskim prawie karnym na tle uregulowań międzynarodowych, seria: Monografie Prawnicze, Warszawa 2008.
  23. Nowak C., Lizak R., Compliance i inne mechanizmy zapobiegania korupcji, Warszawa 2024, https://doi.org/10.5281/zenodo.13769406.
  24. Nowak C., Wpływ procesów globalizacyjnych na polskie prawo karne, Warszawa 2014.
  25. Rolo T., Retaking the Helm against International Bribery – The Facilitating Payments Exception and Sovereign Dominances, Fordham International Law Journal 2012, t. 35, nr 6.
  26. Skuza S., Lizak R., Register of Benefits – Current State and Authors’ Proposal for Changes, Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie 2024, t. 17, nr 1, https://doi.org/10.32084/tkp.8893.
  27. Smith G.S., G7 to G8 to G20: Evolution in Global Governance, CIGI G20 Papers 2011, nr 6.
  28. Tarapata S., O legalności przyjmowania prezentów przez osoby pełniące funkcje publiczne – uwagi polemiczne, Prokuratura i Prawo 2023, nr 2.
  29. Warin F.J., Falconer C., Diamant M.S., The British Are Coming!: Britain Changes Its Law on Foreign Bribery and Joins the International Fight Against Corruption, Texas International Law Journal 2010, t. 46, nr 1.
  30. Weissmann A., Smith A., Restoring Balance. Proposed Amendments to the Foreign Corrupt Practices Act, Washington 2010.
  31. Woolley J.T., Peters G., American Presidency Project, https://www.oecd.org/unitedstates/focus-kennedy-50th-anniversary.htm.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

S. Skuza, R. Lizak, Płatności ułatwiające w prawie amerykańskim na tle przepisów obowiązujących w państwach grupy G7, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz w Polsce, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6305

 

 

Krzysztof Szczucki, Marcin Olszówka, O zasadności nowego kontratypu wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej w przypadku konieczności przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6306

 

 

 

 

Streszczenie

Do ustawy z 24.05.2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej dodano art. 10a, który wszedł w życie 31.08.2024 r. Ustawodawca tym samym wprowadził nową przesłankę wyłączającą bezprawność czynu polegającego na naruszeniu zasad użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego bądź broni palnej w przypadku bezpośredniego i bezprawnego ataku na nienaruszalność granicy państwowej przez funkcjonariusza Policji, Straży Granicznej lub żołnierza Żandarmerii Wojskowej.

Podjęcie działań legislacyjnych w celu uregulowania szczególnych środków zapewniających bezpieczeństwo funkcjonariuszy odpowiedzialnych za szczelność granicy oraz porządek publiczny na obszarach przygranicznych było bez wątpienia uzasadnione. Artykuł postuluje jednak takie działanie, aby zastosowane rozwiązanie ostatecznie stało się spójne systemowo. Rozwiązanie legislacyjne, które w założeniu miało być korzystne dla funkcjonariuszy zmuszonych do podejmowania szybkich i stanowczych decyzji, może okazać się na tyle skomplikowane i niejasne, że – zamiast pomagać – dodatkowo utrudni proces decyzyjny.

 

 

Abstract

Article 10a was added to the Act on Means of Coercion or Firearms of 24 May 2013 and entered into force on 31 August 2024. Thus, the legislator introduced a new circumstance excluding the unlawfulness of the act of violating the rules on the use or application of means of coercion or firearms by a Police officer, border guard or soldier of the Military Gendarmerie in cases of a direct and unlawful attack on the inviolability of the state border.

It was undoubtedly justified to take legislative action to regulate specific measures for the safety of officers responsible for border tightness and public order in border areas. However, the paper advocates for making this solution systemically coherent. The legislative solution, which was intended to benefit officers forced to make quick and firm decisions, may turn out to be so complicated and unclear that – instead of helping – it will further hamper the decision-making process.

 

 

 

  1. Florczak-Wątor M., Komentarz do art. 5, [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
  2. Garlicki L., Wojtyczek K., Komentarz do art. 31, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
  3. Kiełbas D., Rozkaz wojskowy jako okoliczność wyłączająca winę – analiza teoretyczno-dogmatyczna wybranych aspektów, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2022, nr 61, https://doi.org/10.19195/2084-5065.61.4.
  4. Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012.
  5. Piechowiak M., Komentarz do art. 1, [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
  6. Sarnecki P., Komentarz do art. 38, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
  7. Szczucki K., W poszukiwaniu legitymizacji etycznej zasad odpowiedzialności karnej, Warszawa 2020.
  8. Szydło M., Komentarz do art. 31 ust. 3, [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
  9. Tarapata S., Zontek W., Obowiązek wykonania rozkazu i niewykonanie rozkazu oraz ich prawnokarne konsekwencje, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2022, nr 1–2.
  10. Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

K. Szczucki, M. Olszówka, O zasadności nowego kontratypu wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej w przypadku konieczności przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6306

Marcin Galiński, O obiektywizacji możliwości przewidywania przez sprawcę popełnienia czynu zabronionego w przypadków przestępstw nieumyślnych

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6307

 

 

 

 

Streszczenie

Celem niniejszego opracowania jest omówienie kwestii obiektywizacji możliwości przewidywania przez sprawcę popełnienia czynu w przypadku przestępstw nieumyślnych. W pierwszej kolejności ukazano charakter możliwości przewidywania popełnienia czynu zabronionego, który według autora niniejszego artykułu ma charakter mieszany, tj. subiektywno-obiektywny. Następnie zostały przedstawione poglądy doktrynalne co do obiektywizacji możliwości przewidywania popełnienia czynu zabronionego. W końcowej części artykułu autor zaproponował nowy model obiektywizacji, zakładający uwzględnienie subiektywnych właściwości sprawcy i weryfikację ich przez sąd poprzez odniesienie się do innych nauk takich jak socjologia, psychologia czy psychiatria. W artykule posłużono się metodą formalno-dogmatyczną.

 

 

Abstract

The aim of this paper is to discuss the issue of the objectivization of the offender’s ability to foresee the commission of an offence in cases of unintentional offences. First, the paper describes the nature of the ability to foresee the commission of an offence; according to the author, this ability is of a dualistic nature, encompassing both objective and subjective dimensions. Further, the paper presents views found in the literature as to the objectivization of the ability to foresee the commission of an offence. In the final section of the paper, the author proposes a new model of objectivization, where the court takes into account subjective characteristics of the offender and verifies them by referring to other sciences such as sociology, psychology or psychiatry. The paper employs the formal-dogmatic method.

 

 

 

 

  1. Andrejew I., Ustawowe znamiona przestępstwa, Warszawa 1959.
  2. Banaszak-Grzechowiak P., Galiński M., Pohl Ł., Analiza nieumyślności na tle praktyki orzeczniczej w sprawach o nieumyślne spowodowanie śmierci, Warszawa 2024.
  3. Buchała K., Z rozważań nad winą nieumyślną – niedbalstwo, Państwo i Prawo 1975, nr 2.
  4. Budyn-Kulik M., Nieumyślność jako brak zamiaru popełnienia czynu zabronionego a pozytywnie ujęte przesłanki subiektywnego przypisania z perspektywy prawnokarnej i psychologicznej, [w:] Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, LEX/el. 2016.
  5. Byczyk M., Normy ostrożności w prawie karnym, Poznań 2016.
  6. Galiński M., Przestępstwo uporczywego nękania w polskim prawie karnym (analiza dogmatycznoprawna), Szczecin 2024.
  7. Galiński M., Ustalenie strony podmiotowej czynu zabronionego w przypadku sprawcy niepoczytalnego, Acta Iuris Stetinensis 2018, nr 1(21), https://doi.org/10.18276/ais.2018.21-15.
  8. Giezek J., „Przewidywalność” jako kryterium przypisania czynu zabronionego a tzw. „wiedza szczególna” jego sprawcy, [w:] Między nauką a praktyką prawa karnego. Księga jubileuszowa profesora Lecha Gardockiego, red. Z. Jędrzejewski, M. Królikowski, Z. Wiernikowski, S. Żółtek, Warszawa 2014.
  9. Giezek J., O tendencjach do subiektywizowania bezprawności oraz obiektywizowania winy we współczesnym prawie karnym, [w:] Wybrane zagadnienia reformy prawa karnego, red. Z. Sienkiewicz, Wrocław 1997.
  10. Gubiński A., Zasady prawa karnego, Warszawa 1996.
  11. Janiszewski B., Refleksje nad prawnokarnymi ocenami związanymi z nieumyślnością, [w:] Gaudium in litteris est. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Genowefie Rejman z okazji osiemdziesiątych urodzin, red. L. Gardocki, M. Królikowski, A. Walczak-Żochowska, Warszawa 2005.
  12. Kaczmarek T., Giezek J., O subiektywnym przypisaniu nieświadomego przestępstwa nieumyślnego, [w:] Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym. Materiały Polsko-Niemieckiego Sympozjum Prawa Karnego. Karpacz maj 1990, red. T. Kaczmarek, Wrocław 1990.
  13. Kaczmarek T., Spory wokół charakteru odpowiedzialności karnej sprawców przestępstw popełnionych w warunkach zawinionej niepoczytalności, Państwo i Prawo 2004, nr 1.
  14. Kulik M., Wąsek A., Komentarz do art. 9 k.k., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, LEX/el. 2016.
  15. Lipiński K., Wzorce osobowe w prawie karnym, Warszawa 2020.
  16. Majewski J., Nieumyślność a brak umyślności, [w:] Nieumyślność. Pokłosie VIII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  17. Marek A., Konarska-Wrzosek V., Prawo karne, Warszawa 2016.
  18. Marek A., Lachowski J., Struktura nieumyślności w kodeksie karnym z 1997 roku, [w:] Nieumyślność. Pokłosie VIII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  19. Mącior W., Problem przestępstw nieumyślnych na tle aktualnych wymagań teorii i praktyki, Kraków 1968.
  20. Patryas W., Uznawanie zdań, Warszawa–Poznań 1987.
  21. Pohl Ł., Niezachowanie wymaganej ostrożności – znamię typu czynu zabronionego czy odrębny element w strukturze przestępstwa?, [w:] Nieumyślność. Pokłosie VIII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  22. Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2025.
  23. Pohl Ł., Przyczynek do rozważań o strukturze nieumyślności i sposobie jej opisania w kodeksie karnym, [w:] Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, LEX/el. 2016.
  24. Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym, Poznań 2007.
  25. Rejman G., Komentarz do art. 9 k.k., [w:] Kodeks karny. Część ogólna, red. G. Rejman, Warszawa 1999.
  26. Rodzynkiewicz M., Modelowanie pojęć w prawie karnym, Kraków 1998.
  27. Rodzynkiewicz M., Określenie umyślności i nieumyślności w projekcie kodeksu karnego, Przegląd Sądowy 1995, nr 5.
  28. Stefański R.A., Zabłocki S., Komentarz do art. 193 k.p.k., [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz do art. 167–296, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, LEX/el. 2019.
  29. Wąsek A., Komentarz do art. 9 k.k., [w:] Kodeks karny. Komentarz, t. 1, 1–31, red. A. Wąsek, Gdańsk 1999.
  30. Wolter W., Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973.
  31. Wróbel W., Wina i zawinienie a strona podmiotowa czynu zabronionego, czyli o potrzebie posługiwania się w prawie karnym pojęciem winy umyślnej i winy nieumyślnej, [w:] Przestępstwo – kara – polityka kryminalna. Problemy tworzenia i funkcjonowania prawa. Księga pamiątkowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Tomasza Kaczmarka, red. J. Giezek, Kraków 2006.
  32. Ziembiński Z., Analiza pojęcia czynu, Warszawa 1972.
  33. Zoll A., Komentarz do art. 9 k.k., [w:] K. Buchała, A. Zoll, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–116 Kodeksu karnego, Kraków 1999.
  34. Zoll A., Komentarz do art. 9 k.k., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. 1, red. A. Zoll, Warszawa 2007.
  35. Zoll A., Typ czynu zabronionego charakteryzujący się nieumyślnością, [w:] Nieumyślność. Pokłosie VIII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2012.

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

M. Galiński, O obiektywizacji możliwości przewidywania przez sprawcę popełnienia czynu zabronionego w przypadków przestępstw nieumyślnych, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6307

Miłosz Kościelniak-Marszał, Wpływ oprogramowania typu Pegasus na korzystanie w procesie karnym z materiałów zabezpieczonych z urządzeń mobilnych

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6308

 

 

 

 

Streszczenie

Oprogramowanie szpiegujące typu Pegasus powstało jako narzędzie aktywnej pracy wywiadowczej, przy której procesowe wykorzystywanie zgromadzonych danych ma znaczenie drugorzędne. Zastosowanie go w celu zdobycia dowodów na potrzeby procesu karnego wywołuje konieczność zmiany podejścia organów procesowych do wszystkich danych uzyskiwanych z urządzeń końcowych. Funkcjonalność dająca możliwość ingerowania przez operatora systemu w treść informacji znajdujących się w urządzeniu, dokonywanie w nich zmian lub nawet implementacji, bez możliwości ustalenia, kto (obiekt inwigilowany czy operator Pegasusa) umieścił, zmodyfikował lub usunął dane treści z urządzenia, powoduje, że wykorzystanie takich materiałów jako źródła obciążających oskarżonego ustaleń prowadzić musi do wniosku, że proces karny jako całość nie jest sprawiedliwy i narusza art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

 

 

Abstract

Pegasus-like spyware was developed as a tool for active intelligence work, where the procedural use of the collected data was of secondary importance. Its use to obtain evidence for a criminal trial triggers the need for procedural authorities to change their approach to all data obtained from terminal devices. The functionality which gives the system operator the option to interfere with the content of information contained in the device, make changes to it, or even implement it – without being able to determine who (the subject of the surveillance or the operator) placed, modified or removed the given content on, in, or from the device – means that the use of such materials as a source of incriminating findings against a defendant must lead to the conclusion that the criminal trial where such materials are used is, as a whole, not fair and violates Article 45 of the Constitution of the Republic of Poland and Article 6(1) of the European Convention on Human Rights.

 

 

 

 

  1. Barczak-Oplustil A., Małecki M., Tarapata S., Behan A., Zontek W., Dopuszczalność nabycia i używania w ramach kontroli operacyjnej określonego typu programów komputerowych (casus Pegasusa), Kraków 2022, https://kipk.pl/wp-content/uploads/2022/02/ekspertyzapegasus.pdf.
  2. Chrabkowski M., Wykorzystanie materiałów kontroli operacyjnej w postępowaniu przygotowawczym, Szczytno 2009.
  3. Cora Ł., Aksjologia procesowa a dopuszczalność dowodu z art. 168a k.p.k., Państwo i Prawo 2018, nr 10.
  4. Cora Ł., Wykładnia dowodu z art. 168a k.p.k. w zgodzie z Konstytucją RP. Glosa do wyroku s.apel. z dnia 27 kwietnia 2017 r., II AKa 213/16, Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2018, nr 3.
  5. Drajewicz D., Dowodowe wykorzystanie wyników kontroli operacyjnej w postępowaniu karnym, Prokuratura i Prawo 2010, nr 7–8.
  6. Florczak-Wątor M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2023.
  7. Gruszecka D., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2018.
  8. Gruszecka D., W kwestii interpretacji znowelizowanego przepisu art. 168a k.p.k., Palestra 2017, nr 1–2, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/1-2-2017/artykul/w-kwestii-interpretacji-znowelizowanego-przepisu-art.-168a-k.p.k.
  9. Grzegorczyk T., Wykorzystywanie i przekształcanie materiałów operacyjnych w materiał dowodowy w postępowaniu karnym, [w:] Przestępczość zorganizowana. Świadek koronny. Terroryzm, red. E. Pływaczewski, Kraków 2005.
  10. Hanausek T., Ustawa o Policji. Komentarz, Kraków 1996.
  11. Herzog A., Wykorzystanie materiałów operacyjnych w postępowaniu dyscyplinarnym prokuratorów, Prokuratura i Prawo 2007, nr 2.
  12. Hoc S., Refleksje na marginesie art. 10 Ustawy o urzędzie ochrony państwa, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1992, nr 3–4.
  13. Hoc S., Szustakiewicz P., Ustawa o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym. Komentarz, wyd. 2, LEX/el. 2023.
  14. Jakubiak-Mirończuk A., Alternatywne a sądowe rozstrzyganie sporów sądowych, Warszawa 2008.
  15. Jasiński W., [w:] System Prawa Karnego Procesowego, t. 7, cz. 2, red. J. Skorupka, Warszawa 2019.
  16. Klejnowska M., Podsłuch operacyjny i prowokacja policyjna, Prokuratura i Prawo 2004, nr 3.
  17. Klejnowska M., Podsłuch pozaprocesowy (operacyjny) na gruncie znowelizowanej ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Przegląd Sądowy 2004, nr 4.
  18. Klejnowska M., Podstępne uzyskanie przyznania się oskarżonego do winy, Rzeszowskie Zeszyty Naukowe 2001, nr 30.
  19. Kmiecik R., Prawnodowodowe aspekty ochrony programów komputerowych w postępowaniu karnym (problematyka wszczęcia postępowania), Prokuratura i Prawo 1997, nr 6.
  20. Kowalewski M., Sąd Najwyższy zgadzał się na stosowanie Pegasusa, https://www.salon24.pl/newsroom/1374074,sad-najwyzszy-zgadzal-sie-na-stosowanie-pegasusa.
  21. Kudła J., Bielecki Z., Wybrane aspekty zakupu kontrolowanego w pracy Policji, Przegląd Policyjny 2005, nr 77.
  22. Lipiński K., Klauzula uadekwatniająca przesłanki niedopuszczalności dowodu w postępowaniu karnym (art. 168a k.p.k.), Państwo i Prawo 2016, nr 11.
  23. Lityński M., Czynności operacyjne M.O. w procesie karnym. Z problematyki dochodzenia, Państwo i Prawo 1961, nr 6.
  24. Łodziana T., Kontrola operacyjna oraz użycie systemu Pegasus w Polsce – polemika, Palestra 2022, nr 9, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/9-2022/artykul/kontrola-operacyjna-oraz-uzycie-systemu-pegasus-w-polsce-polemika.
  25. Marszał K., Proces karny, Katowice 1998.
  26. Matusiak-Frącczak M., Kontrola operacyjna oraz użycie systemu Pegasus w Polsce, Palestra 2022, nr 7–8.
  27. Matusiak-Frącczak M., Konwencyjne standardy legalnej inwigilacji a zastosowanie systemu Pegasus w Polsce, Europejski Przegląd Sądowy 2023, nr 12.
  28. Ojczyk J., Służby podsłuchują nas bez kontroli, bo pozwala na to prawo. Potwierdził to europejski trybunał, Business Insider z 28.05.2024 r., https://businessinsider.com.pl/prawo/europejski-trybunal-praw-czlowieka-wyda-wyrok-w-sprawie-inwigilacji-w-polsce/3b3e4kh.
  29. Opitek P., Kontrola operacyjna urządzenia końcowego, Prokuratura i Prawo 2023, nr 4.
  30. Opitek P., Poważnie kontrolować można nie tylko terrorystów, Rzeczpospolita z 20.01.2022 r., https://www.rp.pl/opinie-prawne/art19306701-pawel-opitek-powaznie-kontrolowac-mozna-nie-tylko-terrorystow.
  31. Owczarski S., Problematyka postępowania operacyjnego w świetle prawa i praktyki, Przegląd Sądowy 1994, nr 4.
  32. Pikulski S., Działania operacyjne Policji, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1996, nr 2.
  33. Ponikowski R., Aspekty procesowe i kryminalistyczne pierwszej informacji o przestępstwie, Nowe Prawo 1973, nr 5.
  34. Schaff L., Zakres i formy postępowania przygotowawczego, Warszawa 1961.
  35. Siewierski M., Nowe rozwiązania kodyfikacyjne w części szczególnej kodeksu postępowania karnego, Państwo i Prawo 1970, nr 1.
  36. Skorupka J., Dogmatyczne uzasadnienie wyróżnienia dowodów niekonwencjonalnych, [w:] System Prawa Karnego Procesowego, t. 8, Dowody, 1, red. J. Skorupka, Warszawa 2019.
  37. Skorupka J., Paradygmat współczesnego polskiego procesu karnego – próba ujęcia, [w:] Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego z perspektywy dogmatyki oraz teorii i filozofii prawa, red. J. Skorupka, I. Haÿduk-Hawrylak, Warszawa 2011.
  38. Skorupka J., Prokonstytucyjna wykładnia przepisów prawa dowodowego w procesie karnym, [w:] Verba volant, scripta manent: proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015–2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej, T. Grzegorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2016.
  39. Skowron A., Rzetelny proces karny w ujęciu Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Prokuratura i Prawo 2017, nr 11.
  40. Sobolewski Z., Zasada „Nemo se ipsum accusare tenetur” w polskim procesie karnym, Lublin 1979.
  41. Taracha A., Czynności operacyjno-rozpoznawcze. Aspekty kryminalistyczne i prawnodowodowe, Lublin 2006.
  42. Taracha A., Wykorzystanie informacji uzyskanych w wyniku czynności operacyjno-rozpoznawczych w procesie karnym, [w:] Nowy kodeks postępowania karnego. Zagadnienia węzłowe, red. E. Skrętowicz, Kraków 1998.
  43. Wiliński P., O koncepcji rzetelnego procesu, [w:] Rzetelny proces karny. Materiały konferencji naukowej. Trzebieszowice 17–19 września 2009 r., red. J. Skorupka, W. Jasiński, Warszawa 2010.
  44. Zubik M., Sokolewicz W., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, Warszawa 2016.
  45. Żak J., Dowody rzeczowe w sprawach o szpiegostwo, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1991, nr 1.

 

POBIERZ PLIK PDF

 

M. Kościelniak-Marszał, Wpływ oprogramowania typu Pegasus na korzystanie w procesie karnym z materiałów zabezpieczonych z urządzeń mobilnych, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6308

Grzegorz Kowalski, Przyjęcie przez asystenta prokuratora ustnego zawiadomienia o przestępstwie oraz ustnego wniosku o ściganie (uwagi de lege lata i wniosek de lege ferenda)

 

Grzegorz Kowalski

 

 

Przyjęcie przez asystenta prokuratora ustnego zawiadomienia o przestępstwie oraz ustnego wniosku o ściganie (uwagi de lege lata i wniosek de lege ferenda)

 

Acceptance by an assistant public prosecutor of an oral report of a crime and an oral request for prosecution (de lege lata comments and a de lege ferenda proposal)

 

 

 

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6309

 

 

 

 

Streszczenie

Artykuł porusza zagadnienie zlecania asystentowi prokuratora przez prokuratora dokonywania czynności procesowych przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie oraz ustnego wniosku o ściganie, stanowiąc próbę udzielenia – na podstawie metody teoretyczno- i dogmatycznoprawnej – odpowiedzi na pytanie o dopuszczalność takiej praktyki. W szczególności w artykule omówiono zagadnienie zakresu kompetencji asystenta prokuratora w postępowaniu przygotowawczym oraz ustawowych warunków ich wykonywania w tym postępowaniu w świetle obowiązujących przepisów Kodeksu postępowania karnego i ustawy z 28.01.2016 r. – Prawo o prokuraturze, jak również zasady legalizmu (konstytucyjnego wymogu działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa) oraz koncepcji czynności konwencjonalnych w prawie. Przeprowadzone rozważania prowadzą do konkluzji, że de lege lata brak jest podstaw prawnych do zlecania asystentowi prokuratora wykonywania ww. czynności procesowych w postępowaniu przygotowawczym z uwagi na to, że czynności te nie należą do zakresu jego ustawowych kompetencji. Przeprowadzenie takich czynności przez asystenta prokuratora, nawet na podstawie wydanego przez prokuratora upoważnienia, skutkuje ich bezwzględną nieważnością, a same czynności należy uznać za nieistniejące w świetle prawa, a co za tym idzie – niewywierające żadnych skutków dla postępowania karnego. Jednocześnie de lege ferenda zasadne wydaje się rozszerzenie kompetencji asystenta prokuratora o dokonywanie ww. czynności procesowych w postępowaniu przygotowawczym, co jednak wymaga znowelizowania w tym zakresie ustawy z 28.01.2016 r. – Prawo o prokuraturze.

 

 

Abstract

The article addresses the issue of public prosecutors ordering assistant public prosecutors to perform procedural acts involving the acceptance of an oral report of a crime and an oral request for prosecution, attempting – on the basis of a theoretical-legal and dogmatic-legal method – to answer the question whether such a practice is admissible. In particular, the article discusses the scope of competences of assistant public prosecutors in pre-trial proceedings and the statutory conditions for their discharge therein in the light of the current provisions of the Code of Criminal Procedure and the Act of 28 January 2016 – Law on the Public Prosecution Service, as well as the principle of legalism (the constitutional requirement for public authorities to act on the basis and within the limits of the law) and the concept of conventional procedures in law. The considerations lead to the conclusion that, de lege lata, there are no legal grounds for ordering assistant public prosecutors to carry out the aforementioned procedural acts in pre-trial proceedings, as they do not fall within their statutory competences. If such procedures are carried out by an assistant public prosecutor, even if on the basis of an authorisation issued by the public prosecutor, they are absolutely invalid and must be regarded as non-existent from the perspective of the law and therefore as having no effect on the criminal proceedings. At the same time, de lege ferenda, it would be reasonable to extend the competences of assistant public prosecutors to include the aforementioned procedural acts in pre-trial proceedings; this, however, would require amending the Act of 28 January 2016 – Law on the Public Prosecution Service in this regard.

 

 

 

  1. Augustyniak B., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 2, 425–673, red. D. Świecki, Warszawa 2020.
  2. Banasiak Z., Przyjęcie zawiadomienia o przestępstwie publicznoskargowym w praktyce policyjnej, Prokuratura i Prawo 2008, nr 2.
  3. Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
  4. Białowąs E., Asystent prokuratora – nowelizacja ustawy, Edukacja Prawnicza 2010, nr 11.
  5. Bogucki O., O konstytutywnej współzależności wyjaśniania i identyfikowania czynności konwencjonalnych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2019, nr 2.
  6. Burdziak K., Przepis art. 240 § 1 Kodeksu karnego a tajemnica obrończa, adwokacka, radcowska i tajemnica spowiedzi, Prawo w Działaniu 2022, t. 51, https://doi.org/10.32041/pwd.5105.
  7. Complak K., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
  8. Czepita S., O pojęciu czynności konwencjonalnej i jej odmianach, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2017, nr 1.
  9. Dębiński P., Pieszczek M., Skutki procesowe dowodu uzyskanego w wyniku przekroczenia właściwości rzeczowej przez CBA, Prokuratura i Prawo 2019, nr 7–8.
  10. Florczak-Wątor M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
  11. Florczak-Wątor M., Abolicja indywidualna a prawo łaski Prezydenta. Glosa do wyroku TK z dnia 17 lipca 2018 r., K 9/17, LEX/el. 2018.
  12. Florczak-Wątor M., Grabowski A., Pogorzelski O., Argument a fortiori, [w:] Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. M. Florczak-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2021.
  13. Gmerek K., Identyfikowanie czynności konwencjonalnych w prawie jako proces rozpoznawania ich sensu – wstęp do problematyki, Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2021, nr 3, https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.3.54.
  14. Gmerek K., Z problematyki formy czynności konwencjonalnych w prawie, Krytyka Prawa 2022, t. 14, nr 2, https://doi.org/10.7206/kp.2080-1084.521.
  15. Gostyński Z., Bartoszewski J., [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, red. Z. Gostyński, Warszawa 2003.
  16. Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego, t. 1, Artykuły 1–467. Komentarz, Warszawa 2014.
  17. Hermann M., Conventional acts and their normative consequences: controversies over the Poznań concept of conventional acts, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2023, nr 2, https://doi.org/10.14746/rpeis.2023.85.2.07.
  18. Herzog A., Asystent prokuratora – pomocnik czy zastępca?, Prokuratura i Prawo 2008, nr 9.
  19. Herzog A., Nowelizacja ustawy o prokuraturze. Komentarz, LEX/el. 2010.
  20. Herzog A., Zmiany w Prawie o ustroju sądów powszechnych i w ustawie o prokuraturze wprowadzone ustawą z dnia 29 czerwca 2007 r., Diariusz Prawniczy 2008, nr 1(6).
  21. Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz do art. 297–467, Legalis/el. 2011.
  22. Jabłońska P., Zakres prezydenckiego prawa łaski. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17.07.2018 r., K 9/17, Przegląd Prawa Publicznego 2020, nr 6.
  23. Janusz-Pohl B., O konstrukcji niedopuszczalności czynności karnoprocesowej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2014, nr 4, https://doi.org/10.14746/rpeis.2014.76.4.11.
  24. Janusz-Pohl B., Przyczynek do rozważań o formalnym i konwencjonalnym charakterze procesu karnego, Ius Novum 2014, nr 4.
  25. Kmieciak R., Staszak A., Czynności niecierpiące zwłoki w toku śledztwa, Prokuratura i Prawo 2019, nr 1.
  26. Kmieciak R., Staszak A., Prawo o prokuraturze. Komentarz praktyczny, Warszawa 2020.
  27. Kmiecik R., Konwalidacja i konwersja wadliwych dowodów, Państwo i Prawo 1989, nr 5.
  28. Kowalczyk A., Pojęcie i systematyka czynności dowodowych, [w:] System Prawa Karnego Procesowego, t. 8, cz. 3, Dowody, red. J. Skorupka, Warszawa 2019.
  29. Kowalski G., [w:] Prawo o prokuraturze. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury. Komentarz, red. P. Drembkowski, Warszawa 2021.
  30. Krukowski J., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 2002.
  31. Kulesza C., Czynności procesowe, [w:] C. Kulesza, P. Starzyński, Postępowanie karne, Warszawa 2017.
  32. Kulesza J., Prawo łaski w świetle Konstytucji. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17.07.2018 r., K 9/17, Państwo i Prawo 2020, nr 2.
  33. Kurowski M., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, 1–424, red. D. Świecki, Warszawa 2020.
  34. Marszał K., Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2013.
  35. Muras Z., Podstawy prawa, Warszawa 2020.
  36. Oniszczuk J., Stosowanie prawa. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2000.
  37. Paprzycki L.K., [w:] J. Grajewski, L.K. Paprzycki, M. Płachta, Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz do art. 1–424 K.P.K., Kraków 2003.
  38. Patryas W., Performatywy w prawie, Poznań 2005.
  39. Przyjemski S.M., Glosa do postanowienia SN z dnia 18 stycznia 2005 r., sygn. WK 22/04, Prokuratura i Prawo 2006, nr 3.
  40. Skorupka J., Prawidłowość i proporcjonalność jako kryteria oceny czynności dowodowych, Palestra 2019, nr 6, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/6-2019/artykul/prawidlowosc-i-proporcjonalnosc-jako-kryteria-oceny-czynnosci-dowodowych.
  41. Skwarczyński H., [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Art. 1–424, red. D. Drajewicz, Legalis/el. 2020.
  42. Sokolewicz W., Zubik M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, Wstęp. Art. 1–29, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
  43. Steinborn S., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, red. S. Steinborn, LEX/el. 2016.
  44. Steinborn S., Konwalidacja wadliwej rozprawy oraz częściowe uchylenie wyroku w świetle bezwzględnych przyczyn odwoławczych z art. 439 § 1 k.p.k. (na marginesie wyroku Sądu Najwyższego z 21 listopada 2001 r., III KKN 81/01), Palestra 2003, nr 5–6.
  45. Tabernacka M., Wolny M., Stanowisko asystenta w prokuraturze – uwarunkowania prawne i praktyka, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo 2013, nr 315/1.
  46. Tuleja P., [w:] Konstytucja RP, t. 1, Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
  47. Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2005.
  48. Woźniewski K., Zasada praworządności w procesie karnym, Gdańskie Studia Prawnicze 2010, t. 24.
  49. Ziembiński Z., W sprawie czynności konwencjonalnych, Państwo i Prawo 1986, nr 8.
  50. Ziembiński Z., Zieliński M., Dyrektywy i sposób ich wypowiadania, Warszawa 1992.
  51. Zwierzchowski E., Działania organów władzy publicznej (art. 7), [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, red. W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

G. Kowalski, Przyjęcie przez asystenta prokuratora ustnego zawiadomienia o przestępstwie oraz ustnego wniosku o ściganie (uwagi de lege lata i wniosek de lege ferenda), Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6309

 

Marta Mozgawa-Saj, Krzysztof Wala, Puszczanie psa luzem w ujęciu polskiego prawa wykroczeń

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6310

 

 

 

 

Streszczenie

Przedmiotem opracowania jest omówienie możliwych podstaw odpowiedzialności karnej za zachowanie w postaci puszczenia psa luzem (np. wypuszczenie go ze smyczy w trakcie spaceru). W opracowaniu poddano analizie trzy wykroczenia, których znamiona mogą zostać zrealizowane w tego rodzaju przypadkach. Kolejno odniesiono się do art. 37 ust. 1 w zw. z art. 10a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt (puszczanie psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna), art. 77 Kodeksu wykroczeń (niezachowanie zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia) oraz art. 166 Kodeksu wykroczeń (puszczanie psa luzem w lesie). Ponadto z uwagi na to, że puszczanie psa luzem może niekiedy jednocześnie realizować znamiona jeszcze innych czynów zabronionych (zarówno przestępstw, jak i wykroczeń), w ostatniej części opracowania poddano analizie możliwe zbiegi przepisów, jakie mogą się pojawić w takich przypadkach.

 

 

Abstract

This paper discusses the possible grounds for criminal liability for the behaviour of letting a dog loose (for example, allowing a dog to be off-leash during a stroll). The study analyses three minor offences whose elements may exist in such cases. Further, reference is made to Article 37(1) in conjunction with Article 10a(3) of the Animal Protection Act (letting dogs loose without being able to control them and without marking them to identify the owner or carer), Article 77 of the Minor Offences Code (failure to take ordinary or prescribed precautions when keeping an animal), and Article 166 of the Minor Offences Code (letting a dog loose in a forest). Finally, given that letting a dog loose may sometimes constitute other offences (both minor and criminal offences), the last section of the paper examines potential concurrences of provisions that may arise in such cases.

 

 

 

 

  1. Bułaciński S., Niezachowanie środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia (art. 77 KW w teorii i praktyce), Zagadnienie Wykroczeń 1980, nr 2.
  2. Danecka D., Radecki W., Utrzymanie czystości i porządku w gminach. Komentarz, Warszawa 2023.
  3. Daniluk P., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2023.
  4. Iwański M., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2023.
  5. Janikowski J., Prawne aspekty posiadania niebezpiecznych psów, Prokuratura i Prawo 2019, nr 5.
  6. Januszczyk M., Psy w przestrzeni publicznej. Rola organów gminy w zakresie zapewnienia ochrony zwierząt oraz bezpieczeństwa ludzi, Studia Prawnicze KUL 2024, nr 1, https://doi.org/10.31743/sp.14490.
  7. Kotowski W., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2009.
  8. Kulik M., [w] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2023.
  9. Kuszlewicz K., [w:] Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2021.
  10. Lizak A., Obowiązki osób utrzymujących zwierzęta domowe w świetle regulaminów utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Wybrane uwagi na tle orzecznictwa sądów administracyjnych, Przegląd Prawa Publicznego 2023, nr 5.
  11. Lubeńczuk G., [w:] Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, red. E. Kruk, Warszawa 2024.
  12. Michalska-Warias A., [w:] T. Bojarski, A. Michalska-Warias, J. Piórkowska-Flieger, Kodeks wykroczeń. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024.
  13. Miłkowska-Rębowska J., Nowy model humanitarnej ochrony zwierząt – karnoprawne instrumenty ochrony oraz ukształtowanie obowiązków gmin w zakresie przeciwdziałania bezdomności zwierząt, Przegląd Prawa Ochrony Środowiska 2012, nr 1, https://doi.org/10.12775/PPOS.2012.001.
  14. Mozgawa M., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2009.
  15. Mozgawa M., Budyn-Kulik M., Prawnokarne aspekty szkód wyrządzonych przez zwierzęta, [w:] Problemy penologii i praw człowieka na początku XXI stulecia. Księga poświęcona pamięci Profesora Zbigniewa Hołdy, red. B. Stańdo-Kawecka, K. Krajewski, Warszawa 2011.
  16. Mozgawa M., Prawnokarna ochrona zwierząt, Lublin 2001.
  17. Piórkowska-Flieger J., [w:] T. Bojarski, A. Michalska-Warias, J. Piórkowska-Flieger, Kodeks wykroczeń. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024.
  18. Radecki W., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. M. Bojarski, W. Radecki, Warszawa 2019.
  19. Szymczak A., [w:] M. Budziarek, A. Szymczak, Utrzymanie czystości i porządku w gminach. Komentarz, Warszawa 2021.
  20. Śmietanka I., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. J. Bafia, Warszawa 1980.
  21. Wojciechowski J., Kodeks wykroczeń. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 2005.
  22. Wojciechowski J.M., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. J. Lachowski, Warszawa 2021.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

M. Mozgawa-Saj, K. Wala, Puszczanie psa luzem w ujęciu polskiego prawa wykroczeń, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6310

Olivia Rybak-Karkosz, Rodzinne podobieństwa grafizmów w sygnaturach malarskich w przypadku pokrewieństwa w linii bocznej (kryminalistyczne badania na przykładzie sygnatur braci Maksymiliana i Aleksandra Gierymskich)

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6311

 

 

 

 

Streszczenie

Opracowanie jest kolejnym z cyklu publikacji na temat podobieństwa grafizmów w sygnaturach malarskich. W poniższych badaniach skupiono się na podobieństwach rodzinnych w sygnaturach malarzy spokrewnionych w linii bocznej – na przykładzie grafizmów braci Maksymiliana i Aleksandra Gierymskich. Metodologia pracy zakładała analizę sygnatur każdego z malarzy metodą graficzno-porównawczą stosowaną w badaniach pisma ręcznego. Wykazano podobieństwa grafizmów we wszystkich grupach cech badanych wskazaną wyżej metodą. Podobieństwa środowiskowe i rodzinne stanowią jeden z problemów identyfikacyjnych w badaniach pismoznawczych i nawet dobrze wykwalifikowany biegły natrafia na spore trudności identyfikacyjne, szczególnie w przypadku analizy podobieństw w grafizmach w warunkach wyizolowanych. Problem ten pojawia się również w przypadku sygnatur malarskich. Znane są przypadki sygnowania dzieł przez członków rodziny artysty. Stąd próba opracowania katalogu cech tożsamych dla członków rodziny i potwierdzenia zasadności prowadzenia badań dotyczących podobieństw rodzinnych wśród malarzy.

 

 

Abstract

The study is yet another one in a series of publications on the similarities in the visual appearance of painter signatures. The following research focuses on family similarities in the visual appearance of signatures of painters who were consanguineal collaterals – brothers Maksymilian and Aleksander Gierymski. The methodology of the study involved analysing the signatures of both painters employing the graphic-comparative method used in handwriting analyses. Similarities in the visual appearance of their signatures were evidenced in all groups of features examined using the aforementioned method. Environmental and family similarities are one of the identification problems in handwriting analysis; even a well-qualified expert can encounter considerable identification difficulties, especially when analysing similarities in the visual appearance of handwriting under isolated conditions. This problem also arises in the case of painter signatures. There are known cases of works being signed by members of an artist’s family. Hence the attempt to compile a catalogue of identical traits for family members and to confirm the validity of research on family similarities in the visual appearance of painter signatures.

 

 

 

 

  1. Dulewicz A., Encyklopedia sztuki francuskiej, Warszawa 1997.
  2. Dzierżanowska D., Gierymscy, Warszawa 2006.
  3. Krypczyk-De Barra A. [red.], Maksymilian Gierymski (1846–1874). Katalog dzieł zebranych, Kraków 2019.
  4. Maurin-Białostocka J., Bartnicka-Górska H., Białynicka-Birula J., Derwojed J., Kubaszewska H., Łodyńska-Kosińska M., Melbechowska-Luty A., Prószyńska Z., Żera I. [red.], Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 2, Wrocław 1975.
  5. Micke-Broniarek E., Gierymski 1850-1901, Warszawa 2014.
  6. Skubisz-Śluszarczyk S., The issue of similar handwritings with a particular focus on the determinants affecting the quality of producing a handwritten record, Przegląd Prawa i Administracji 2022, t. 128, https://doi.org/19195/0137-1134.128.7.
  7. Widła T., Cechy płci w piśmie ręcznym, Katowice 1986.
  8. Widła T., Ekspertyza sygnatury malarskiej, Katowice 2016.
  9. Widła T., Przypadkowe podobieństwa grafizmów, [w:] Problematyka dowodu z ekspertyzy dokumentów, t. 1, Z. Kegel, Wrocław 2002.
  10. Widła T., Rodzinne podobieństwa grafizmów, [w:] Problemy dowodu z dokumentu: materiały VIII Wrocławskiego Sympozjum Badań Pisma, 17–19 czerwca 1998 r., Z. Kegel, Wrocław 1999.
  11. Widła T., Świat sygnatur, Katowice 2017.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

O. Rybak-Karkosz, Rodzinne podobieństwa grafizmów w sygnaturach malarskich w przypadku pokrewieństwa w linii bocznej (kryminalistyczne badania na przykładzie sygnatur braci Maksymiliana i Aleksandra Gierymskich), Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6311

Tomasz Tyburcy, Propozycja zmian w art. 38 § 2 Kodeksu wykroczeń (o właściwe ujęcie podstawy nadzwyczajnego obostrzenia kary dla tzw. recydywy drogowej)

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6312

 

 

 

 

Streszczenie

Niniejszy artykuł zawiera propozycję likwidacji nieświadomie wprowadzonej przez ustawodawcę i nieuzasadnionej kryminalnopolitycznie liberalizacji odpowiedzialności za wykroczenia, o których mowa w art. 38 § 2 Kodeksu wykroczeń (tzw. recydywa drogowa), zagrożone karą aresztu (ograniczenia wolności) lub popełnione w warunkach art. 38 § 1 k.w.

 

 

Abstract

This article proposes eliminating the liberalisation of liability for offences referred to in Article 38 § 2 of the Code of Minor Offences (so-called traffic recidivism), punishable by detention (community work), or committed under the conditions of Article 38 § 1 of the Code of Minor Offences, which was inadvertently introduced by the lawmakers and was unjustified in terms of criminal policy.

 

 

 

 

  1. Bojarski T., [w:] A. Michalska-Warias, J. Piórkowska-Flieger, M. Szwarczyk, T. Bojarski, Kodeks karny. Komentarz, LEX/el. 2016.
  2. Bojarski T., Piórkowska-Flieger J., [w:] A. Michalska-Warias, T. Bojarski, J. Piórkowska-Flieger, Kodeks wykroczeń. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023.
  3. Daszkiewicz K., Usiłowanie nieudolne (ze szczególnym uwzględnieniem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2000 r.), Prokuratura i Prawo 2001, nr 9.
  4. Hofmański P., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. O. Górniok, LEX/el. 2006.
  5. Kosierb I., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. J. Lachowski, LEX/el. 2021.
  6. Kulik M., Glosa do uchwały SN z dnia 19 sierpnia 1999 r., I KZP 24/99, Przegląd Sądowy 2000, nr 2.
  7. Łabuda G., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, LEX/el. 2021.
  8. Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2006.
  9. Marek A., Marek-Ossowska A., Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), Warszawa 2021.
  10. Masznicz R.E., Zbieg podstaw nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia kary, Palestra 1999, nr 9–10.
  11. Michalska-Warias A., Obligatoryjne nadzwyczajne złagodzenie kary i jego zbieg z nadzwyczajnym obostrzeniem kary, Państwo i Prawo 2019, nr 8.
  12. Rybak A., Glosa do uchwały SN z 19.08.1999 r., I KZP 24/99, Państwo i Prawo 2000, nr 6.
  13. Sakowicz A., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 listopada 2005 r., sygn. II AKa 168/05, Prokuratura i Prawo 2007, nr 10.
  14. Tarnawski M., Nadzwyczajne złagodzenie kary a nadzwyczajne obostrzenie kary, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1976, z. 2.
  15. Tyburcy T., Zmiany unormowania recydywy jurydycznej (art. 64 i art. 64a k.k.) w ustawie z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Studia Społeczne 2022, nr 4.
  16. Wróbel W., [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 2, Komentarz do art. 53–116, A. Zoll, LEX/el. 2016.
  17. Zgoliński I., [w:] Kodeks karny. Komentarz, V. Konarska-Wrzosek, LEX/el. 2020.
  18. Zoll A., Glosa do uchwały SN z dnia 19 sierpnia 1999 r., I KZP 24/99, Orzecznictwo Sądów Polskich 2000, z. 2.
  19. Żółtek S., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. 2, Legalis/el. 2015.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

T. Tyburcy, Propozycja zmian w art. 38 § 2 Kodeksu wykroczeń (o właściwe ujęcie podstawy nadzwyczajnego obostrzenia kary dla tzw. recydywy drogowej), Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6312

 

 

Paweł Bachmat, Prawnokarna ochrona transparentności działania spółdzielni na gruncie ustawy Prawo spółdzielcze – postulaty de lege ferenda

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6313

 

 

 

 

Streszczenie

W artykule poddano analizie typy czynów zabronionych z art. 267b, 267c oraz 267d ustawy Prawo spółdzielcze. Na ich podstawie ustawodawca kryminalizuje niedopełnienie obowiązków spółdzielczych, których ratio można powiązać z intencją zapewnienia ochrony interesów członków spółdzielni poprzez wyegzekwowanie – od podmiotów zobowiązanych w strukturze spółdzielni – standardu transparentnego działania.

 

 

Abstract

The article analyses the types of offences under Articles 267b, 267c and 267d of the Law on Cooperatives. On the basis of these provisions, the lawmakers have criminalised the failure to comply with a cooperative’s obligations where the reason may be linked to the intention to ensure the protection of the cooperative members’ interests by enforcing – from those obliged within the cooperative’s structure – a standard of transparent operation.

 

 

 

  1. Buczkowski K., Ochrona transparentności działania spółdzielni – wyniki badań aktowych spraw karnych, Prawo w Działaniu 2025, t. 61, https://doi.org/10.32041/pwd.6105.
  2. Buczkowski K., Bachmat P., Ochrona transparentności działania spółdzielni, Warszawa 2024, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2025/01/2024_PrawoKiK_K_Buczkowski_P_Bachmat_Ochrona_transparentnosci_dzialania_spoldzielni.pdf.
  3. Budyn-Kulik M., [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa 2011.
  4. Chrzanowski W., Zarys prawa korporacji. Część ogólna, Warszawa 1997.
  5. Cudny Ł., [w:] Prawo spółdzielcze i mieszkaniowe, Komentarz, t. 6a, red. K. Osajda, Legalis/el. 2018.
  6. Gersdorf M., [w:] M. Gersdorf, J. Ignatowicz, Prawo spółdzielcze, Warszawa 1985.
  7. Gurgul S., Upadłość spółdzielni mieszkaniowej, dewelopera i towarzystwa budownictwa społecznego. Komentarz, Warszawa 2012.
  8. Heropolitańska I., Tułodziecka A., Hryćków-Mycka K., Komentarz do wybranych przepisów Prawa upadłościowego, [w:] I. Heropolitańska, A. Tułodziecka, K. Hryćków-Mycka, P. Kuglarz, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy związane. Komentarz, Warszawa 2021.
  9. Jedliński A., Podział spółdzielni w świetle nowych regulacji prawnych, Państwo i Prawo 2002, nr 8.
  10. Kwapisz-Krygel K., [w:] Prawo spółdzielcze. Komentarz, Warszawa 2014.
  11. Mering T., Pomiar jakości rządzenia (governance), [w:] Nowe idee zarządzania publicznego. Wyzwania i dylematy, red. E.M. Marciniak, J. Szczupaczyński, Warszawa 2017.
  12. Petraniuk J., Podział spółdzielni w świetle prawa polskiego, Lublin 1997.
  13. Pietrzykowski K., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 4, Prawo rzeczowe, E. Gniewek, Warszawa 2012.
  14. Pietrzykowski K., Spółdzielnia a spółka handlowa, cz. 1, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1991, nr 6.
  15. Pietrzykowski K., Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, Legalis/el. 2018.
  16. Pogonowski P., Upadłość spółdzielni – podstawowe problemy prawne, [w:] Iustitia civitatis fundamentum. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Wiesława Chrzanowskiego, H. Cioch, A. Dębiński, J. Chaciński, Lublin 2003.
  17. Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2015.
  18. Spółdzielnie mieszkaniowe = patologie, http://oburzeni.pl/spoldzielnie-mieszkaniowe-patologia/.
  19. Stefaniak A., Komentarz do ustawy – Prawo spółdzielcze, [w:] Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz, Warszawa 2018.
  20. Stepnowska-Michaluk M., Likwidacja spółdzielni, Sopot 2009.
  21. Upadek imperium, https://spoldzielniemieszkaniowe.org/upadek-imperium/.
  22. Witosz A., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 21, Prawo spółdzielcze, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
  23. Witosz A., Witosz A.J., [w:] Łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych, A. Kidyba, Warszawa 2019.
  24. Wróblewski S., Ustawa o spółdzielniach z dnia 29 października 1920, Dz. Ust. N. 111, poz. 733 wraz z rozporządzeniami wykonawczemi, Kraków 1921.
  25. Wrzołek-Romańczuk M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 21, Prawo spółdzielcze, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
  26. Zakrzewski P., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 21, Prawo spółdzielcze, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
  27. Zakrzewski P., Cel spółdzielni, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2005, nr 1.
  28. Zbiegień-Turzańska A., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 21, Prawo spółdzielcze, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

P. Bachmat, Prawnokarna ochrona transparentności działania spółdzielni na gruncie ustawy Prawo spółdzielcze – postulaty de lege ferenda, Prawo w Działaniu 2025, tom 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6313

 

Katarzyna Dzwonkowska, Ujęcie zamiaru popełnienia czynu zabronionego na gruncie art. 9 Kodeksu karnego

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6314

 

 

 

 

Streszczenie

Przedmiotem niniejszego opracowania jest jedno ze znamion określających stronę podmiotową czynu zabronionego, a mianowicie wyeksponowany w treści art. 9 Kodeksu karnego zamiar jego popełnienia. Analiza oparta na normatywnym i doktrynalnym materiale badawczym obejmuje ustalenie sposobu definiowania przedmiotowego wyrażenia w nauce prawa karnego i weryfikację prawidłowości, głoszonych na tym polu, poglądów dotyczących jego zakresu znaczeniowego. Badanie tytułowej problematyki uzupełniono o określenie stopnia ekwiwalencji pomiędzy pojęciem „zamiaru” a pojęciem „umyślności”. Podstawą rozważań uczyniono w szczególności płaszczyznę deskryptywną art. 9 § 1 i 2 k.k. Otrzymany rezultat badań jest punktem wyjścia do przedstawienia propozycji odmiennego sposobu pojmowania prawnokarnej konstrukcji zamiaru, uwzględniającego szatę słowną przepisów stanowiących normatywną podstawę wyróżniania poszczególnych postaci strony podmiotowej.

 

 

Abstract

The subject matter of the present study is one of the features defining the perpetrator of a criminal offence, namely the intention to commit the offence, manifested in Article 9 of the Criminal Code. The analysis, based on normative and doctrinal research materials, involves establishing how the expression in question is defined in criminal law studies and verifying whether the views on its semantic scope held forth in this field are correct. Apart from examining the issue at hand, the article determines to what degree the concepts of “intent” and “intentionality” are equivalent to each other. In particular, the descriptive dimension of Article 9 § 1 and § 2 of the Criminal Code was used as the basis for considerations. The research result obtained is a starting point for the presentation of a proposal for a different way of understanding the criminal legal construction of intention, taking into account the verbal sphere of the provisions constituting the normative basis for distinguishing individual forms of perpetrators.

 

 

 

 

  1. Barczak A., 115, [w:] Kodeks karny. Art. 1–316. Komentarz, red. B. Gadecki, Legalis/el. 2023.
  2. Bojarski T., 9, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2016.
  3. Bojarski T., 115 § 1, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2016.
  4. Budyn-Kulik M., 9, [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX/el. 2025.
  5. Budyn-Kulik M., Nieumyślność jako brak zamiaru popełnienia czynu zabronionego a pozytywnie ujęte przesłanki subiektywnego przypisania z perspektywy prawnokarnej i psychologicznej, [w:] Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  6. Budyn-Kulik M., Umyślność, [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa 2020.
  7. Budyn-Kulik M., Umyślność w prawie karnym i psychologii. Teoria i praktyka sądowa, Warszawa 2015.
  8. Budyn-Kulik M., Ustawowe znamiona czynu zabronionego, [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa 2020.
  9. Burdziak K., Kowalewska-Łukuć M., Nawrocki M., Prawo karne materialne. Kurs skrócony, Warszawa 2021.
  10. Daniluk P., 115 § 1, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Legalis/el. 2025.
  11. Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2015.
  12. Giezek J., Lipiński K., 9, [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
  13. Giezek J., Strona podmiotowa czynu zabronionego a model i kryteria subiektywnego przypisania, [w:] Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  14. Giezek J., Typizacja przestępstw oraz jej elementy, [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. M. Bojarski, Warszawa 2020.
  15. Grudecki M., 115 § 1, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Kulesza, Warszawa 2025.
  16. Kowalewska M., Zamiar ewentualny w świetle psychologii, Poznań 2013.
  17. Kowalewska-Łukuć M., Wina w prawie karnym, Warszawa 2019.
  18. Kulesza J., 9, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Kulesza, Warszawa 2025.
  19. Kulesza J., Strona podmiotowa przestępstwa, [w:] Prawo karne materialne, red. J. Kulesza, Warszawa 2023.
  20. Kulik M., Wąsek A., 9, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
  21. Lachowski J., 6, [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. J. Lachowski, LEX/el. 2021.
  22. Lachowski J., 9, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023.
  23. Lachowski J., Marek A., Prawo karne. Zarys problematyki, Warszawa 2018.
  24. Majewski J., 9, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Warszawa 2024.
  25. Majewski J., 115 § 1, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Warszawa 2024.
  26. Małecki M., Nieumyślność (artykuł polemiczny), Państwo i Prawo 2016, nr 9.
  27. Marek A., 9, [w:] Kodeks karny. Komentarz, LEX/el. 2010.
  28. Marek A., Prawo karne, Warszawa 2007.
  29. Nawrocki M., Strona podmiotowa przestępstwa kierunkowego, Ius Novum 2017, nr 3, https://www.lazarski.pl/fileadmin/user_upload/oficyna/Ius_Novum/2017/NR_3/Ius_Novum_3-17_10-M.Nawrocki.pdf.
  30. Oczkowski T., 115 § 1, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023.
  31. Patryas W., Interpretacja karnistyczna. Studium metodologiczne, Poznań 1988.
  32. Pohl Ł., Niezachowanie wymaganej ostrożności – znamię typu czynu zabronionego czy odrębny element w strukturze przestępstwa?, [w:] Nieumyślność. Materiały VIII Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2012.
  33. Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2025.
  34. Pohl Ł., Przyczynek do rozważań o strukturze nieumyślności i sposobie jej opisania w kodeksie karnym, [w:] Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  35. Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym. Zagadnienia ogólne, Poznań 2007.
  36. Rudomina J., Mameła M., Gramatyka języka polskiego, Toruń 2013.
  37. Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
  38. Zawłocki R., 115 § 1, [w:] Kodeks karny, t. 1, Część ogólna. Komentarz do art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis/el. 2021.
  39. Zoll A., 9, [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 1, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, Warszawa 2016.
  40. Żółtek S., Znaczenie normatywne ustawowych znamion typu czynu zabronionego. Z zagadnień semantycznej strony zakazu karnego, Warszawa 2017.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

K. Dzwonkowska, Ujęcie zamiaru popełnienia czynu zabronionego na gruncie art. 9 Kodeksu karnego, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6314

Andrzej Porębski, Niespójności doktrynalne i nieśmiertelne poglądy sprzed pół wieku: wokół stanowisk i problemów w dyskursie prawniczym dotyczącym znamienia podstępu w przestępstwie zgwałcenia

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6315

 

 

 

 

Streszczenie

Przestępstwo zgwałcenia jest jednym z najbardziej elektryzujących debatę publiczną zagadnień prawa karnego. Aby uniknąć negatywnego napięcia między praktyką i dogmatyką prawniczą a intuicjami moralnymi społeczeństwa, wykładnia jego znamion powinna być poddawana systematycznej, zniuansowanej dyskusji, która będzie uwzględniać zmieniającą się obyczajowość. Choć dyskusja na temat adekwatnej penalizacji gwałtu staje się coraz bardziej intensywna, nadal stosunkowo niewielkim zainteresowaniem doktryny cieszy się znamię podstępu w przestępstwie zgwałcenia (ZPPZ). Prezentowany artykuł ma na celu pogłębienie dyskusji odnoszącej się do ZPPZ. Opracowanie zawiera: 1) omówienie stanu literatury prawniczej – na podstawie analizy m.in. dziesięciu komentarzy do Kodeksu karnego – poprzez określenie najczęściej omawianych zagadnień oraz zidentyfikowanie rdzenia poglądów doktrynalnych dotyczących ZPPZ; 2) omówienie ciekawego przypadku wyroku Sądu Najwyższego z 1974 r., który zyskał nieproporcjonalny wpływ na dyskurs odnoszący się do ZPPZ; 3) krytyczne odniesienie się do wybranych poglądów doktryny. W artykule krytykowane są w szczególności: niedostatecznie uzasadnione, choć rozpowszechnione w literaturze, poglądy dotyczące czynników istotnych dla decyzji w zakresie korzystania z wolności seksualnej (koncepcja „błędu istotnego”); nieprzekonujące różnicowanie dokonywanych przez kobiety oraz przez mężczyzn oszustw w zakresie korzystania ze środków antykoncepcyjnych; uznawanie pewnych światopoglądów za „wzorzec kulturowy” – przesądzający kwalifikację prawną, choć wyznaczany arbitralnie. Ze względu na ostatni przytoczony problem w opracowaniu postulowane jest przyjęcie zasady „minimum subiektywizmu”, kontrującej podejmowane w dyskursie prawniczym arbitralne decyzje dogmatyczne i pozwalającej uwzględniać nietypowe stany faktyczne, by bardziej adekwatnie chronić wolność seksualną.

 

 

Abstract

The crime of rape is one of the most electrifying criminal legal issues in public debate. In order to avoid negative tension between the legal practice and dogma on the one hand and the moral intuition of the public on the other, the interpretation of the features of the offence should be subject to a systematic and nuanced discussion that takes into account changing mores. Although the discussion on the adequate penalisation of rape is becoming increasingly intense, there is still relatively little doctrinal interest in the field of deception in the crime of rape (rape by deception). The article presented aims to further the discussion relating to rape by deception. It includes: (1) a discussion on the state of the legal literature – based on an analysis of, i.a., ten comments to the Criminal Code – through the identification of the most frequently discussed issues and the core doctrinal views on rape by deception; (2) a discussion of an interesting case of a 1974 Supreme Court judgment which has had a disproportionate impact on the discourse relating to rape by deception; (3) a critical reference to selected doctrinal views. In particular, the article criticises insufficiently substantiated views on factors relevant to decisions on the exercise of sexual freedom (the concept of the “material error”), widespread as they may be in the literature; the unconvincing differentiation between women’s and men’s deceptive use of contraception; and the recognition of certain world-views as a “cultural benchmark” which, albeit arbitrary, prejudges legal classification. In view of that last problem, the study advocates adopting the principle of “minimum subjectivity”, counteracting the arbitrary dogmatic decisions taken in legal discourse and allowing atypical facts to be taken into account in order to protect sexual freedom more adequately.

 

 

 

  1. Bayer K., Nowa moda – mężczyźni w ostatniej chwili po kryjomu zdejmują prezerwatywę. Grozi za to nawet więzienie, https://bezprawnik.pl/stealthing-prawo-legalnosc.
  2. Bielski M., Komentarz do art. 197, [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 1, Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.
  3. Chen B.A., Blithe D.L., Muraguri G.R., Lance A.A., Carr B.R., Jensen J.T., Kimble T.D., Murthy A.S., Schreiber C.A., Thomas M.A., Walsh T.L., Westhoff C., Burke A.E., Acceptability of the Woman’s Condom in a Phase III multicenter open-label study, Contraception 2019, t. 99, nr 6, https://doi.org/10.1016/j.contraception.2019.02.006.
  4. Chesser B., Zahra A., Stealthing: a criminal offence?, Current Issues in Criminal Justice 2019, t. 31, nr 2, https://doi.org/10.1080/10345329.2019.1604474.
  5. Filar M., Berent M., Komentarz do art. 197, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
  6. Filar M., Pojęcie „czynu nierządnego” w kodeksie karnym, Palestra 1973, nr 17/2.
  7. Filar M., Przestępstwo zgwałcenia w polskim prawie karnym, Warszawa–Poznań 1974.
  8. Gadecki B., Komentarz do art. 197, [w:] M. Banaś-Grabek, Gadecki, J. Karnat, A. Łyżwa, R. Łyżwa, Kodeks karny. Część szczególna. Art. 148–251. Komentarz, Warszawa 2020.
  9. Gąsior M., Kobiety bez pruderii radzą sobie, jak złapać faceta na dziecko. „Nabierasz strzykawką i wtryskujesz”, https://natemat.pl/112595,ciemna-strona-polskiego-internetu-kobiety-bez-pruderii-radza-jak-zlapac-faceta-na-dziecko.
  10. Głuchowski M., O rodzajach błędów w ramach przestępstwa zgwałcenia z użyciem podstępu – polemika, Studia Prawnoustrojowe 2023, nr 59, https://doi.org/10.31648/sp.8187.
  11. Głuchowski M., Stealthing – karalność zdjęcia prezerwatywy bez wiedzy partnerki, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2022, t. 84, nr 3, https://doi.org/10.14746/rpeis.2022.84.3.07.
  12. Głuchowski M., Zakres zgody na czynność seksualną przy przestępstwie zgwałcenia z użyciem podstępu, Przegląd Sądowy 2022, nr 11–12.
  13. Grudecki M., Podstęp jako znamię przestępstwa zgwałcenia a uboczne motywy podjęcia decyzji o obcowaniu płciowym, Studia Prawnoustrojowe 2022, nr 55, https://doi.org/10.31648/sp.7424.
  14. Hypś S., Komentarz do art. 197, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2021.
  15. Jabłońska P.I., Naworska B., Duda A., Nieckula M., Drosdzol-Cop A., Analiza porównawcza metod antykoncepcyjnych stosowanych przez studentki z dwóch wybranych regionów Polski, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2019, t. 9, nr 4.
  16. Jankowska A., Złapani na dziecko, https://www.wprost.pl/485886/zlapani-na-dziecko.html.
  17. Jarząbek-Bielecka G., Warchoł-Biedermann K., Sowińska E., Wachowiak-Ochmańska K., Przedwczesne dojrzewanie płciowe, Ginekologia Polska 2011, t. 82, nr 4.
  18. Kłączyńska N., Komentarz do art. 197, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Giezek, LEX/el. 2010.
  19. Konarska-Wrzosek V., Komentarz do art. 197, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
  20. Krajewski R., Podstęp przy przestępstwie zgwałcenia, Studia Prawnoustrojowe 2018, nr 40.
  21. Krajewski R., Zmiany kształtu przestępstwa zgwałcenia w polskich kodeksach karnych, Studia Prawnoustrojowe 2023, nr 59, https://doi.org/10.31648/sp.8608.
  22. Krajewski W., Seksoholicy, Warszawa 2021.
  23. Kulshreshtha N., Enacting a Law on Sexual Assault Using Deceptive Means in India, Liverpool Law Review 2024, t. 45, https://doi.org/10.1007/s10991-023-09357-3.
  24. Kurzępa B., Glosa do wyroku SA w Rzeszowie z 17 października 2002 r., II AKa 96/02, Orzecznictwo Sądów Powszechnych 2005, z. 3, poz. 43.
  25. Lawless L., Stealthing: ‘I said you have to wear a condom. A couple of minutes later, he didn’t’, https://www.irishtimes.com/life-and-style/health-family/stealthing-i-said-you-have-to-wear-a-condom-a-couple-of-minutes-later-he-didn-t-1.4321889.
  26. Lyly J., Euphues: the Anatomy of Wit, London 1578.
  27. Małecki M., Niezmieniony kodeks karny, Kraków 2023.
  28. Mansour D., Inki P., Gemzell-Danielsson K., Efficacy of contraceptive methods: A review of the literature, The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care 2010, t. 15, nr 1, https://doi.org/10.3109/13625180903427675.
  29. Marek A., Komentarz do art. 197, [w:] A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, LEX/el. 2010.
  30. Mariański J., Katolicka moralność małżeńsko-rodzinna w ocenie młodzieży akademickiej, Polish Journal of Critical Realism 2023, nr 1(1).
  31. Mariański J., Małżeństwo i rodzina w świadomości Polaków – analiza socjologiczna, Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2015, t. 58, nr 4.
  32. Michalska-Warias A., Podstęp przy zgwałceniu w prawie polskim oraz angielskim i amerykańskim, Studia Iuridica Lublinensia 2014, t. 21, https://doi.org/10.17951/sil.2014.21.0.129.
  33. Mozgawa M., Komentarz do art. 197, [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX/el. 2021.
  34. Myśliwiec H., Podstęp jako znamię przestępstwa zgwałcenia, Prokuratura i Prawo 2012, nr 11.
  35. Nowakowski P. [red.], Wokół pigułki gwałtu, Warszawa 2011.
  36. Petter O., I saw the condom on the floor — and I realised I’d been ‘stealthed’, https://www.thetimes.co.uk/article/i-saw-the-condom-on-the-floor-and-i-realised-id-been-stealthed-6ssfmrgmf.
  37. Piórkowska-Flieger J., Komentarz do art. 197, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, LEX/el. 2016.
  38. Porębski A., Ilczuk E., Kontekstualny charakter wybranych determinant rozwodu – krytyczna analiza literatury, Fabrica Societatis 2024, nr 7, https://doi.org/10.19195/2657-3679.7.2.
  39. Porębski A., Rola analizy semantycznej języka ogólnego w analizie normatywnej, Forum Prawnicze 2024, nr 1(81), https://doi.org/10.32082/fp.1(81).2024.1119.
  40. Porębski A., W poszukiwaniu ogólnojęzykowego znaczenia terminu „podstęp”, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2024, t. 28, z. 1–2.
  41. Reiss J., Sprenger J., Scientific Objectivity, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. N. Zalta, https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/scientific-objectivity.
  42. Stańczak J. [red.], Sytuacja demograficzna Polski do 2018 r. Tworzenie i rozpad rodzin, Warszawa 2019.
  43. Staroń M., Stealthing, Prokuratura i Prawo 2023, nr 5.
  44. Sundaram A., Vaughan B., Kost K., Bankole A., Finer L., Singh S., Trussell J., Contraceptive failure in the United States: estimates from the 2006–2010 National Survey of Family Growth, Perspectives on Sexual and Reproductive Health 2017, t. 49, nr 1, https://doi.org/10.1363/psrh.12017.
  45. Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2012.
  46. Tarapata S., Podstęp jako jedna z form przestępstwa zgwałcenia – zagadnienia wybrane, Prawo w Działaniu 2022, t. 51, https://doi.org/10.32041/pwd.5104.
  47. Tylko 10% Polaków nie akceptuje seksu przed ślubem, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/tylko-10-polakow-nie-akceptuje-seksu-przed-slubem.
  48. Uhl A., Porębski A., Ilczuk E., Disparity Between Punitive Attitudes Toward Stranger Rape and Partner Rape: Evidence From Cross-National Survey Data, Journal of Interpersonal Violence 2025, https://doi.org/10.1177/08862605241307618.
  49. Warylewski J., Komentarz do art. 197, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Warszawa 2020.
  50. Wyciślak E., Czy „zaplanowana wpadka” powinna być traktowana jako przestępstwo?, https://bezprawnik.pl/zaplanowana-wpadka.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

A. Porębski, Niespójności doktrynalne i nieśmiertelne poglądy sprzed pół wieku: wokół stanowisk i problemów w dyskursie prawniczym dotyczącym znamienia podstępu w przestępstwie zgwałcenia, Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6315

 

Łukasz Pohl, Finalistycznie ujmowany czyn w prawie karnym jako przedmiot interpretacji humanistycznej (analiza merytoryczno-metodologiczna)

 

Prawo w Działaniu 2025, tom 63

 

 

https://doi.org/10.32041/pwd.6316

 

 

 

 

Streszczenie

W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy finalne ujęcie czynu może być przedmiotem wyjaśniania za pomocą koncepcji interpretacji humanistycznej. W toku przeprowadzonej analizy ustalono, że według tego ujęcia cel leżący u podstaw zachowania się sprawcy jest determinantą tego zachowania, a nie jego składnikiem. Powyższe ustalenie pozwoliło zatem na wskazane pytanie udzielić odpowiedzi twierdzącej.

 

 

Abstract

This article aims to determine whether an act, understood in the finalist sense, can be explained through a humanist interpretation. The analysis shows that in a finalist approach, the purpose underlying the agent's behaviour is a determining factor of that behaviour, not an element of it. This finding, therefore, allows for an affirmative answer to the question.

 

 

 

  1. Kmita J., Z metodologicznych problemów interpretacji humanistycznej, Warszawa 1971.
  2. Mącior W., Czyn ludzki i jego znaczenie w prawie karnym. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1990.
  3. Patryas W., Interpretacja karnistyczna. Studium metodologiczne, Poznań 1988.
  4. Pohl Ł., Błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego w polskim prawie karnym (zagadnienia ogólne), Poznań 2013.
  5. Pohl Ł., Czyn w prawie karnym, [w:] System Prawa Karnego, t. 3, Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, Warszawa 2017.
  6. Pohl Ł., Kwalifikacja prawna form popełnienia czynu zabronionego (uwagi na tle Kodeksu karnego z 1997 r.), [w:] Współczesne oblicza prawa karnego, prawa wykroczeń, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Violetcie Konarskiej-Wrzosek, red. J. Bojarski, N. Daśko, J. Lachowski, T. Oczkowski, A. Ziółkowska, Warszawa 2023.
  7. Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2025.
  8. Pohl Ł., Przyczynek do rozważań o strukturze nieumyślności i sposobie jej opisania w kodeksie karnym, [w:] Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2016.
  9. Tarnawski M., Zagadnienia jedności i wielości przestępstw, Poznań 1977.
  10. Welzel H., Das Deutsche Strafrecht. Eine systematische Darstellung, Berlin 1969.
  11. Welzel H., Das Deutsche Strafrecht. Eine systematische Darstellung, Berlin 1965.

 

 

POBIERZ PLIK PDF

 

 

Ł. Pohl, Finalistycznie ujmowany czyn w prawie karnym jako przedmiot interpretacji humanistycznej (analiza merytoryczno-metodologiczna), Prawo w Działaniu 2025, t. 63, https://doi.org/10.32041/pwd.6316

 

 

 

  • KONTAKT
  • ul. Krakowskie Przedmieście 25, Warszawa
  • iws@iws.gov.pl

(22) 46-49-224

  • OBSERWUJ NAS
Pxli-facebook-f X-twitter

Shopping Cart

Brak produktów w koszyku.