Pwd 62

Artykuły

Filip Manikowski, Wykonywanie w Polsce orzeczeń sądów zagranicznych dotyczących umieszczenia w pieczy zastępczej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6201

Streszczenie

Artykuł podejmuje problematykę postępowania o udzielenie zgody na umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej na podstawie orzeczenia sądu bądź innego organu państwa obcego. Analizę przeprowadzono przy zastosowaniu metod dogmatycznoprawnej i empirycznej, a ta ostatnia objęła badanie akt 90 prawomocnie zakończonych spraw nadesłanych z 33 losowo wybranych sądów rejonowych z całej Polski. Materiał aktowy został zbadany przy wykorzystaniu autorskiego kwestionariusza, co pozwoliło ustalić szczegółowy przebieg postępowania, długość jego trwania oraz charakter zapadłych rozstrzygnięć. Wyniki badania dostarczają empirycznych danych na temat praktyki sądów rejonowych w tej specyficznej kategorii spraw oraz identyfikują kluczowe wyzwania proceduralne.

Abstract

The article addresses the issue of proceedings for granting permission to place a child in foster care, based on a court or other authority’s decision in a foreign state. The analysis was conducted using both dogmatic-legal and empirical methods, the latter of which included an examination of the files of 90 legally completed cases sent from 33 randomly selected district courts across Poland. The file material was examined using the author’s questionnaire, which made it possible to determine the detailed course of the proceedings, their length and the nature of the decisions reached. The survey results provide empirical data on the practice of district courts in this specific category of cases and identify key procedural challenges.

Haak H., Haak-Trzuskawska A., [w:] Pokrewieństwo i powinowactwo (pochodzenie dziecka, stosunki między rodzicami a dziećmi, przysposobienie). Komentarz do art. 617–127 KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC (art. 453–458, 579–589), Warszawa 2019.
Horoch A., Próba sformalizowania wywiadu środowiskowego w sprawach rozwodowych, Nowe Prawo 1987, nr 6.
Krej N., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis/el. 2021.
Nitecki S., [w:] Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Komentarz, red. A. Wilk, S. Nitecki, LEX/el. 2021.
Prusinowska-Marek A., Praktyka sądowa w zakresie realizacji zasady tymczasowości pieczy zastępczej, Prawo w Działaniu 2019, t. 40, https://doi.org/10.32041/pwd.4002.
Sztombka J., Wywiad środowiskowy w sprawach rozwodowych, Nowe Prawo 1978, nr 4.
Zedler F., Dowód nienazwany w postępowaniu cywilnym, Polski Proces Cywilny 2018, nr 4.

PLIK PDF DO POBRANIA

F. Manikowski, Wykonywanie w Polsce orzeczeń sądów zagranicznych dotyczących umieszczenia w pieczy zastępczej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6201

Jerzy Słyk, Umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym na mocy orzeczenia sądu opiekuńczego

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6202

Streszczenie

Artykuł prezentuje prawne aspekty umieszczania małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym na mocy orzeczenia sądu opiekuńczego, zgodnie z art. 109 § 2 pkt 5 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W pierwszej części dokonano analizy dogmatycznej obowiązujących przepisów, wskazując na ich systemowe niespójności oraz trudności interpretacyjne wynikające z legislacyjnych niedociągnięć. Omówiono problem braku precyzyjnych regulacji dotyczących podziału pieczy nad dzieckiem w przypadku umieszczenia go w placówce medycznej oraz wadliwą terminologię stosowaną w art. 112¹ § 1 pkt 2 k.r.o.

Druga część przedstawia wyniki badania aktowego 40 spraw sądowych, ujawniając rozbieżności w praktyce orzeczniczej. Wykazano, że sądy często umieszczają dzieci w domach pomocy społecznej, mimo że przepisy nie przewidują takiej możliwości wprost. Zidentyfikowano przypadki równoczesnego pozbawienia władzy rodzicielskiej i umieszczenia dziecka w placówce, co budzi wątpliwości prawne. Artykuł zwraca uwagę na niewystarczającą reprezentację interesów małoletnich w postępowaniu oraz na konieczność wprowadzenia skutecznych mechanizmów ochrony dzieci przed szkodami prenatalnymi. Wskazuje na potrzebę reformy legislacyjnej w celu zwiększenia spójności systemowej i zapewnienia lepszej ochrony prawnej najmłodszych.

Abstract

The article presents the legal aspects of placing a minor in a care and treatment facility under a guardianship court decision, by Article 109, paragraph 2, item 5 of the Family and Guardianship Code. The first part presents a dogmatic analysis of the current regulations, highlighting their systemic inconsistencies and interpretative difficulties arising from legislative shortcomings. The problem of the lack of precise regulations regarding the division of custody of a child in the event of placement in a medical institution and the defective terminology used in Article 112¹ paragraph 1, item 2 of the Family and Guardianship Code.

The second part presents the results of a file survey of 40 court cases, revealing discrepancies in jurisprudence practice. It is shown that courts often place children in social welfare homes, even though the legislation does not explicitly provide for this possibility. Cases of simultaneous deprivation of parental authority and placement of a child in an institution were identified, raising legal questions. The article draws attention to the inadequate representation of the interests of minors in proceedings and the need for effective mechanisms to protect children from prenatal harm. It highlights the need for legislative reform to enhance systemic consistency and provide more effective legal protection for the youngest.

Andrzejewski M., Ingerencje we władzę rodzicielską, [w:] Władza rodzicielska. Interdyscyplinarna analiza instytucji, red. J. Słyk, M. Wilczek-Karczewska, Warszawa 2023.
Długoszewska I., Przesłanki oraz skutki ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej, Warszawa 2012.
Haberko J., Władza rodzicielska a prawo medyczne, [w:] Władza rodzicielska. Interdyscyplinarna analiza instytucji, red. J. Słyk, M. Wilczek-Karczewska, Warszawa 2023.
Ignatowicz J., [w:] System prawa rodzinnego i opiekuńczego, red. J.S. Piątowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1985.
Janiszewska B., O uwarunkowaniach prawnych umieszczenia w zakładzie opiekuńczo-leczniczym (głos w dyskusji), Prawo i Medycyna 2015, nr 1.
Janiszewska B., Zgoda na udzielenie świadczenia zdrowotnego. Ujęcie wewnątrzsystemowe, Warszawa 2013.
Kallaus A., Jeszcze raz w kwestii postępowania dotyczącego osoby wymagającej wsparcia medycznego w warunkach zakładu opiekuńczo-leczniczego, Prawo i Medycyna 2015, nr 3.
Kallaus A., Zezwolenia na udzielenie pacjentowi niezdolnemu do świadomego wyrażenia zgody świadczeń zdrowotnych w warunkach zakładu opiekuńczo-leczniczego, Prawo i Medycyna 2014, nr 3–4.
Kociucki L., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Przepisy wprowadzające KRO, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Łapiński A., Ograniczenia władzy rodzicielskiej w polskim prawie rodzinnym, Warszawa 1975.
Słyk J., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Przepisy wprowadzające KRO, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Słyk J., Orzekanie w sprawach dotyczących umieszczenia pacjenta w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, Prawo w Działaniu 2019, t. 40, https://doi.org/10.32041/pwd.4003.
Stojanowska W., Rozwód a dobro dziecka, Warszawa 1979.

PLIK PDF DO POBRANIA

J. Słyk, Umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym na mocy orzeczenia sądu opiekuńczego, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6202

Alina Prusinowska-Marek, Zamierzone i niezamierzone skutki wdrożenia projektu instytucjonalnego na przykładzie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Alina Prusinowska-Marek

Zamierzone i niezamierzone skutki wdrożenia projektu instytucjonalnego na przykładzie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Intended and unintended consequences of the implementation of the institutional project on the example of the law on family support and the foster care system

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6204

Streszczenie

W powojennej Polsce w polityce społecznej wobec rodziny następowało stopniowe przechodzenie od działań publicznych w ramach systemu opieki społecznej, przez świadczenie pomocy społecznej, do systemu wspierania rodziny, który – zgodnie z założeniami reformatorów – zakłada daleko idące uspołecznienie stosowanych rozwiązań. Odejście od instytucjonalnych form pomocy rodzinom doświadczającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych i położenie większego nacisku na działania profilaktyczne (wspieranie rodziny) realizowane lokalnie oraz gruntowna rekonstrukcja systemu pieczy zastępczej (jako formy pomocy dziecku i rodzinie) wraz z założeniem o prymacie rodzinnych form pieczy nad instytucjonalnymi (zakładowymi) to główne kierunki zmiany porządku instytucjonalnego.

Artykuł prezentuje wyniki analizy instytucjonalnej pola organizacyjnego „wspieranie i pomoc rodzinie”, ukonstytuowanego przez ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zrekonstruowano w nich strukturę pola po 12 latach obowiązywania ustawy, a namysł nad aspektem funkcjonalnym dotyczył pogłębionej analizy ról społecznych sześciu aktorów zbiorowych (pracownika socjalnego, asystenta rodziny, rodzica zastępczego, koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, sędziego rodzinnego i kuratora rodzinnego), działających w tym polu. Role zawodowe poszczególnych specjalistów scharakteryzowano według tego samego schematu, co pozwoliło ustalić hierarchię aktorów w analizowanym polu. Następnie zidentyfikowano, określone przez nowe reguły, interakcje pomiędzy aktorami, warunkowane przez status i realne pozycje aktorów w omawianym polu organizacyjnym, przypisane role, zadania i oczekiwania. Wymienione czynniki są zarazem źródłem napięć i trudności w spełnianiu oczekiwań społecznych związanych z rolą zawodową.

Wyniki analiz pokazują, że zmiana reguł nie przełożyła się na zmianę w działaniach społecznych w zakresie, jaki oczekiwał projektodawca – nie nastąpiło zasadnicze uspołecznienie systemu wsparcia dziecka i rodziny. Rozbieżność ta nie wynika z tego, że świat praktyki społecznej zakwestionował cele reformy, ale z deficytu działań publicznych towarzyszących zmianie reguł prawnych, w tym z braku umiejętności skutecznego reagowania na ujawniające się problemy wdrożeniowe. Dowodzi to, że regulacje prawne nie zmieniają rzeczywistości społecznej poprzez sam fakt ich wprowadzenia do porządku prawnego. Nośnikami zmiany nie są same regulacje, ale stosujący je ludzie.

Abstract

Post-war Poland’s social policy towards the family underwent a gradual transition from public actions within the welfare system, through the provision of social assistance, to a system of family support, which – in accordance with the reformers’ assumptions – implies a far-reaching socialization of the solutions applied. Moving away from institutional forms of assistance to families experiencing difficulties in fulfilling care and upbringing functions and placing greater emphasis on preventive measures (family support) provided locally, as well as a thorough reconstruction of the foster care system (as a form of assistance to the child and family) along with the assumption of the primacy of family forms of care over institutional ones – these are the main directions of change in the institutional order.

The article presents the results of an institutional analysis of the organizational field of family support and assistance constituted by the Law on Family Support and Foster Care System. They reconstructed the structure of the field after 12 years of the law, and reflection on the functional aspect focused on an in-depth analysis of the social roles of the six collective actors (social worker, family assistant, foster parent, family custody coordinator, family judge and family probation officer) operating in the field. The professional roles of each professional were characterized according to the same scheme, which made it possible to establish a hierarchy of actors in the field. Then, defined by the new rules, interactions between actors, conditioned by the status and real positions of actors in the field, were assigned roles, tasks, and expectations. The aforementioned factors are both a source of tension and difficulty in fulfilling the social expectations associated with professional roles.

The results of the analysis show that the rule change did not translate into a change in social action to the extent that the project proponent expected. There was no fundamental socialization of the child and family support system. This discrepancy is not due to the fact that the world of social practice has questioned the goals of the reform, but to the deficit of public action accompanying the change of legal rules, including the inability to respond effectively to the implementation problems that emerge. This demonstrates that legal regulations do not alter social reality merely by their introduction into the legal order. The carriers of change are not the regulations themselves, but the people applying them.

Andrzejewski M., Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej, Kraków 2003.
Boudon R., Logika działania społecznego, Kraków 2009.
Chmielewski P., Ludzie i instytucje. Z historii nowego instytucjonalizmu, Warszawa 1995.
Czarkowska L., Nowy profesjonalizm. Kultura profesjonalna informatyków – antropologia organizacji, Warszawa 2010.
DiMaggio P.J., Powell W.W., Nowe spojrzenie na „żelazną klatkę”: instytucjonalny izomorfizm i racjonalność zbiorowa w polach organizacyjnych, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, 1, red. A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa 2006.
Durkheim E., Zasady metody socjologicznej, Warszawa 1969.
Firlit-Fesnak G., Rodziny polskie i polityka rodzinna: stan i kierunki przemian, [w:] Polityka społeczna, red. G. Firlit-Fesnak, M. Szylko-Skoczny, Warszawa 2007.
Goode W.J., Teoria napięcia w roli, [w:] Lektury, red. P. Sztompka, M. Kucia, Kraków 2007.
Grewiński M., Karwacki A., Strategia – istota, reguły i wyzwania implementacji ze środowiska biznesu do polityki społecznej, [w:] Strategie w polityce społecznej, red. M. Grewiński, A. Karwacki, Warszawa 2009.
Hrynkiewicz J., Odrzuceni, Warszawa 2006.
Krasiejko I., Rodzina z dziećmi. Rodzina dysfunkcyjna. Pedagogika. Praca socjalna. Terapia, Warszawa 2019.
Krasiejko I., Zawód asystenta rodziny w procesie profesjonalizacji, Toruń 2013.
Kwak A. [red.], Z opieki zastępczej w dorosłe życie: założenia a rzeczywistość, Warszawa 2006.
Merton R.K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Warszawa 1982.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Założenia projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem, Warszawa 2008.
North D.C., Efektywność gospodarcza w czasie, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, 1, red. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa 2006.
Pawlak M., Organizacyjna reakcja na nowe zjawisko. Szkoły i instytucje pomocowe wobec uchodźców w Polsce po 2004 r., Warszawa 2013.
Pawlak M., Srokowski Ł., Instytucje i organizacje. Przekraczanie paradygmatów w badaniach nad organizacjami, [w:] Pomiędzy i wewnątrz. Instytucje, organizacje i ich działania, red. M. Pawlak, Ł. Srokowski, Warszawa 2014.
Pieniążek A., Stefaniuk M., Socjologia prawa, Kraków 2000.
Podgórecki A., Socjologia prawa, Warszawa 1962.
Prusinowska-Marek A., Praktyka sądowa stosowania art. 100 § 2 k.r.o. w świetle badań, Prawo w Działaniu 2018, t. 34.
Prusinowska-Marek A., Praktyka sądowa w zakresie realizacji zasady tymczasowości pieczy zastępczej, Prawo w Działaniu 2019, t. 40, https://doi.org/10.32041/pwd.4002.
Prusinowska-Marek A., Skuteczność i celowość prowadzenia długoletnich nadzorów wykonywanych przez kuratorską służbę sądową w sprawach opiekuńczych, Prawo w Działaniu 2017, t. 29.
Prusinowska-Marek A., Uspołecznienie systemu wsparcia dziecka i rodziny. Od koncepcji do praktyki społecznej, praca doktorska, Uniwersytet Warszawski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Warszawa 2023.
Racław M., Zinstrumentalizowane rodzicielstwo. Rodziny zastępcze – między usługą a odruchem serca, Toruń 2017.
Racław-Markowska M. [red.], Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym. Debata o nowym systemie, Warszawa 2005.
Racław-Markowska M., Legat S. [red.], Opieka zastępcza nad dzieckiem i młodzieżą – od form instytucjonalnych do rodzinnych, Warszawa 2004.
Rudnik M. [red.], Rodzina bliżej siebie. Czas przemian gdyńskiej pomocy społecznej i inwestycji w człowieka, Gdynia 2013.
Rymsza M., Jaka profesjonalizacja pracy socjalnej w Polsce i jaki rozwój służb społecznych?, Problemy Polityki Społecznej. Studia i dyskusje 2016, nr 35.
Rymsza M., Praca z rodziną w Polsce – od środowiskowych inicjatyw pozarządowych do publicznego systemu wsparcia, Trzeci Sektor 2012, numer specjalny 2013/2014.
Sadowski I., Współczesne spojrzenie na instytucje: ewolucja pojęć, problem modelu aktora i poziomy analizy instytucjonalnej, Przegląd Socjologiczny 2014, t. 63.
Stelmaszuk Z.W., Rola i zadania służb społecznych ds. pomocy dziecku i rodzinie. Perspektywa europejska, [w:] Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym, red. M. Racław-Markowska, Warszawa 2005.
Szarfenberg R., Interwencja rodzinna i piecza zastępcza – pomiędzy mediami, polityką i dowodami, [w:] Pomoc społeczna wobec rodzin. Interdyscyplinarne rozważania o publicznej trosce o dziecko i rodzinę, red. D. Trawkowska, Toruń 2011.
Szmatka J., Małe struktury społeczne, Warszawa 2007.
Sztompka P., Socjologia, Kraków 2006.
WiseEuropa, Postępy deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, Warszawa 2018.

PLIK PDF DO POBRANIA

A. Prusinowska-Marek, Zamierzone i niezamierzone skutki wdrożenia projektu instytucjonalnego na przykładzie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6204

Joanna Taczkowska-Olszewska, Przeciwdziałanie niedozwolonym treściom czy legalizacja cenzury w internecie? Należyta staranność pośredników internetowych a mechanizmy kontroli prewencyjnej – zmiana kontratypu

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6203

Streszczenie

Akt o usługach cyfrowych oraz akt o rynkach cyfrowych należą do tych instrumentów, które pozwalają organom Unii Europejskiej na pełną harmonizację prawa w obszarze świadczenia usług społeczeństwa informacyjnego na jednolitym rynku cyfrowym. Specyfika usług świadczonych w internecie powoduje, że szczególny status i rzeczywiste władztwo w dziedzinie dostępu do rozpowszechnianych treści posiadają podmioty świadczące usługi pośrednictwa internetowego, tj. usługi transmisji (mere conduit), przechowywania (hosting) oraz buforowania (caching). Część z tych podmiotów to tzw. strażnicy dostępu, a zatem potentaci cyfrowi, którzy wywierają największy wpływ na kształt wolności wypowiedzi w internecie. Wskazane powyżej akty normatywne stanowią instrument oddziaływania zarówno na potentatów cyfrowych, jak i na użytkowników sieci w celu zapewnienia bezpiecznego i godnego zaufania internetu. Prawodawca europejski zamierza zrealizować ten cel poprzez zmianę mechanizmów ponoszenia odpowiedzialności przez usługobiorców i usługodawców za rozpowszechniane treści w internecie oraz poprzez konstruowanie narzędzi i instrumentów prawnych służących zwalczaniu tzw. nielegalnych treści. Zasadnicze pytanie, jakie stawia autorka artykułu, dotyczy nie tyle modelu wolności wypowiedzi na jednolitym rynku cyfrowym, ile sposobu, w jaki model ten powstaje, czyli zakresu upoważnień i zobowiązań ciążących na pośrednikach internetowych jako podmiotach aktywnie uczestniczących w kształtowaniu wolności wypowiedzi w internecie. Celem badania jest w szczególności ustalenie, czy mechanizmy przewidziane w ww. aktach normatywnych, pozwalające na moderowanie, a także usuwanie treści z internetu, nie stanowią niedozwolonej cenzury. Autorka opisuje status pośredników internetowych, kładąc nacisk przede wszystkim na te obowiązki i upoważnienia, które zostały przez prawodawcę europejskiego zalegalizowane jako prawnie dopuszczalna ingerencja w wolność wypowiedzi. Analiza rozwiązań przyjętych w pakiecie cyfrowym wskazuje na różnice odnośnie do zastosowanych metod modelowania wolności wypowiedzi w internecie w stosunku do klasycznego wzorca. Ponadto potwierdza determinację prawodawcy europejskiego i nieuchronność stosowania przez organy państwowe w porozumieniu z pośrednikami internetowymi uprzedniej kontroli rozpowszechnianych treści, co zbliża te instrumenty do mechanizmu instytucjonalnej cenzury prewencyjnej.

Abstract

The Digital Services Act and the Digital Markets Act are among the instruments that enable European Union bodies to fully harmonize laws in the area of providing information society services within the digital single market. The peculiarities of services provided on the Internet mean that special status and real authority in the field of access to distributed content are held by providers of Internet intermediary services, i.e. transmission (mere conduit), storage (hosting) and caching services. Some of these entities are so-called „access gatekeepers”, i.e. digital tycoons who exert the greatest influence on the shape of freedom of expression on the Internet. The normative acts indicated above are an instrument for influencing both digital tycoons and network users to ensure a safe and trustworthy Internet. The European legislator intends to achieve this goal by changing the mechanisms of accountability of service recipients and service providers for the content they distribute online, and by constructing tools and legal instruments to combat so-called „illegal content”. The fundamental question posed by the author of the article concerns not so much the model of freedom of expression in the digital single market, but the manner in which this model is created, i.e. the scope of authorizations and obligations incumbent on Internet intermediaries as entities actively participating in the formation of freedom of expression on the Internet. In particular, the study aims to determine whether the mechanisms provided for in the above-mentioned normative acts, which allow moderation, as well as removal of content from the Internet, do not constitute unauthorized censorship. The author describes the status of Internet intermediaries, emphasizing primarily those obligations and authorizations that have been legalized by the European legislature as legally permissible interference with freedom of expression. The analysis of the solutions adopted in the digital package reveals differences in the methods used to model freedom of expression on the Internet compared to the traditional model. In addition, it confirms the determination of the European legislator and the inevitability of the application of prior control over disseminated content by state authorities in consultation with Internet intermediaries, which brings these instruments closer to the mechanism of institutional preventive censorship.

Banaszak B., Komentarz do art. 54 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Bar G., Skibicki R., Wyzwania prawne związane z wykorzystaniem sztucznej inteligencji w usługach cyfrowych, Prawo Nowych Technologii 2021, nr 1.
Barta J., Dobosz I., Prawo prasowe, Kraków 1989.
Chomiczewski W., Zasady wyłączeń odpowiedzialności dostawców usług pośrednich w projekcie rozporządzenia Akt o usługach cyfrowych, cz. 1, Prawo Nowych Technologii 2021, nr 2.
Dobosz I., Prawo prasowe. Podręcznik, Kraków 2006.
Gliściński K., Gwarancje ex ante praw użytkowników na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 26.04.2022 r., C-401/19, Rzeczpospolita Polska przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej, Europejski Przegląd Sądowy 2023, nr 3.
Jaworski L., Wolność słowa w mediach w świetle Konstytucji RP, Monitor Prawniczy 2014, nr 24.
Kocot W.J., Europeizacja materialnego prawa prywatnego – stan obecny i perspektywy, Państwo i Prawo 2020, nr 2.
Konarski X., Unijny Akt o Usługach Cyfrowych – cele uchwalenia, zakres stosowania oraz najważniejsze obowiązki dostawców usług pośrednich, Prawo Nowych Technologii 2022, nr 3.
Kuczyński G., Komentarz do art. 1 ustawy Prawo prasowe, [w:] Prawo prasowe. Komentarz, red. B. Kosmus, G. Kuczyński, Warszawa 2018.
Morawski Ł., Unia Europejska wobec procesu zarzadzania internetem, Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych 2016, t. 11, nr 3, http://doi.org/10.17951/teka.2016.11.3.111.
Nowińska E., Wolność wyrażania poglądów a cenzura prewencyjna. Próba interpretacji Konstytucji, [w:] E. Nowińska, Wolność wypowiedzi prasowej, Warszawa 2007.
Sadomski W., Komentarz do art. 54 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Sarnecki P., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Sobczak J., Komentarz do art. 11 KPP, [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2020.
Taczkowska-Olszewska J., Chałubińska-Jentkiewicz K., Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Komentarz, Warszawa 2019.
Taczkowska-Olszewska J., Racjonalizacja wolności prasy – od modelu absolutnego do warunkowego. Europejski i krajowy kontekst wykładni prawa, Przegląd Sejmowy 2018, nr 1.
Wiśniewski L., Prawo a wolność człowieka – pojęcie i konstrukcja prawna, [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
Zawadzka Z., Tymczasowe zwielokrotnianie utworu, [w:] Prawo własności intelektualnej. Teoria i praktyka, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2021.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002.

PLIK PDF DO POBRANIA

J. Taczkowska-Olszewska, Przeciwdziałanie niedozwolonym treściom czy legalizacja cenzury w internecie? Należyta staranność pośredników internetowych a mechanizmy kontroli prewencyjnej – zmiana kontratypu, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6203

Jacek Sobczak, Ksenia Kakareko, Uprowadzenie dziecka za granicę. Regulacje w powszechnym (uniwersalnym) międzynarodowym prawie publicznym oraz prawie Unii Europejskiej

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6205

Streszczenie

Uprowadzenie dzieci za granicę przez jednego z rodziców jest zjawiskiem stosunkowo częstym i – praktycznie rzecz biorąc – globalnym. Wiążę się ono z zauważaną mobilnością mieszkańców różnych państw, przemieszczających się w poszukiwaniu pracy, lepszych warunków życia, z racji podejmowania nauki w szkołach średnich i wyższych. Dotkliwość tego rodzaju zdarzeń dla drugiego z rodziców oraz przede wszystkim dla dziecka nie podlega dyskusji, szczególnie kiedy łączy się to ze zmianą miejsca pobytu dziecka i znalezieniem się przez nie w granicach innego państwa. Zarówno w powszechnym (uniwersalnym) międzynarodowym prawie publicznym, jak i w prawie Unii Europejskiej podjęto próby przeciwdziałania temu zjawisku, stwarzając akty normatywne, mające gwarantować podejmowane przez organy państwa niezwłoczne działania w celu powrotu uprowadzonego dziecka.

W powszechnym (uniwersalnym) międzynarodowym prawie publicznym rolę taką pełni w pierwszym rzędzie konwencja haska z 1980 r., dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, którą wspiera konwencja haska z 1996 r. o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci, a także Europejska konwencja o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń dotyczących pieczy nad dzieckiem oraz o przywracaniu pieczy nad dzieckiem z 1980 r. W obszarze prawa UE uprowadzenie dziecka za granicę przez jednego z rodziców było przedmiotem czterech aktów normatywnych, z których trzy to kolejno zastępujące się rozporządzenia.

W artykule przeanalizowano treść wspomnianych aktów normatywnych, ukazując ich wzajemne zależności oraz kolizje. Zaakcentowano problemy dotyczące wykonalności orzeczeń, środków zabezpieczających, pieczy nad dzieckiem, a także zagadnienia, jakie wiążą się z potrzebą zagwarantowania dobra dziecka, szybkości postępowania. Poruszono również kwestie mediacji oraz wreszcie – w odniesieniu do niektórych państw – dopuszczalności kasacji podmiotu szczególnego.

Abstract

International child abduction by one parent is a relatively frequent and, practically speaking, global phenomenon. It is linked to the noticeable mobility of people across different countries, who move in search of work, better living conditions, or to attend secondary and higher education. The severity of such an event for the other parent, and above all, for the child, is indisputable, especially when it involves the child relocating to another country. Both common (universal) public international law and European Union law have attempted to counteract this phenomenon by creating normative acts designed to guarantee prompt action by state authorities for the return of an abducted child.

In general (universal) public international law, such a role is primarily fulfilled by the 1980 Hague Convention on the Civil Aspects of International Child Abduction, which is supported by the 1996 Hague Convention on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Cooperation in respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children, and the 1980 European Convention on the Recognition and Enforcement of Decisions Relating to Custody of Children and Restoration of Custody of Children. In the area of EU law, the problem of international child abduction by one parent has been the subject of four normative instruments, three of which are successively superseding Regulations.

The article analyses the content of these normative instruments, showing their interdependence and conflicts, highlighting problems concerning the enforceability of judgments, protective measures, custody of the child, questions relating to the need to guarantee the welfare of the child, the rapidity of proceedings, mediation issues and, finally, with regard to some countries, the admissibility of the cassation of the special subject.

Białecki M., Mediacja w sprawach o wydanie dziecka na podstawie konwencji haskiej z 25.10.1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę – uwagi na tle obowiązujących przepisów i proponowanych zmian w zakresie wprowadzenia instytucji organizacji postępowania, [w:] Postępowanie cywilne – wprowadzone i projektowane zmiany 2019, red. G. Jędrejek, S. Kotas, F. Manikowski, Warszawa 2019.
Białecki M., Postępowanie mediacyjne w ramach konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę – zagadnienia praktyczne mediacji transgranicznej, [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. T. Ereciński, J. Gudowski, M. Pazdan, Warszawa 2017.
Białecki M., Przebieg postępowania w sprawach o wydanie dziecka w trybie konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę sporządzonej w Hadze 25.10.1980 r. przed sądem I instancji – zagadnienia wybrane, Prawo w Działaniu 2021, t. 46, https://doi.org/10.32041/pwd.4606.
Białecki M., Wykorzystanie mediacji online w ramach postępowania prowadzonego w trybie konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę sporządzonej w Hadze dnia 25 października 1980 r., [w:] Postępowanie cywilne w dobie przemian, red. I. Gil, Warszawa 2017.
Bodio J., Status dziecka jako uczestnika postępowania nieprocesowego, Warszawa 2019.
Cała-Wacinkiewicz E., Szwed A., Prawa dzieci do wyrażania własnych poglądów a prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami – uwarunkowania prawnomiędzynarodowe, Studia Prawnicze KUL 2022, nr 1.
Ciszewski J., Europejskie prawo małżeńskie i dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej. Komentarz, Warszawa 2004.
Ciszewski J., Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka, „Przegląd Sądowy” 1994, nr 2.
Gardziel K.M., Prawo dziecka do wyrażania własnych poglądów, Przegląd Sądowy 2022, nr 7–8.
Gluza P., Kołakowska-Halbersztadt Z., Tański M., Dziecko w rozstaniu rodziców, Warszawa 2013.
Gołaczyński J., [w:] Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę. Komentarz do rozporządzenia rady UE 2019/1111, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2022.
Gołaczyński J., Jurysdykcja krajowa oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich i dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej (Bruksela II bis), [w:] Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i handlowych w Unii Europejskiej, Warszawa 2007.
Gołaczyński J., Zalisko M., Przesłanki odmowy uznania orzeczenia w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej w rozporządzeniu nr 2019/1111, Polski Proces Cywilny 2022, nr 4.
Górski M., Wykładnia Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę w świetle art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (prawo do poszanowania życia rodzinnego). Glosa do wyroku ETPC z dnia 1 marca 2016 r., 30813/14, LEX/el. 2016.
Janowski B., Uznawanie orzeczeń zagranicznych w sprawach małżeńskich i pieczy nad dzieckiem w Unii Europejskiej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2002, z. 4.
Kuziak L., Konwencja haska dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę i postępowanie w sprawach o powrót dziecka w Polsce, Rodzina i Prawo 2007, nr 5.
Pawliczak J., Skarga kasacyjna w sprawach o nakazanie powrotu dziecka na podstawie Konwencji haskiej z 1980 r., Polski Proces Cywilny 2022, nr 2.
Pawliczak J., Zmiana unijnych przepisów o uprowadzeniu dziecka za granicę, Europejski Przegląd Sądowy 2021, nr 2.
Radwan M., Wybrane zagadnienia postępowania wywołanego przez bezprawne uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka w innym państwie członkowskim, Europejski Przegląd Sądowy 2011, nr 2.
Rodziewicz P., [w:] Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę. Komentarz do rozporządzenia rady UE 2019/1111, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2022.
Stępień-Sporek A., Wspólne prawo małżeńskie dla Unii Europejskiej. Stan integracji – perspektywy, Gdańsk 2014.
Świerczyński T., Podstawowe zagadnienia Konwencji haskiej o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę, Transformacje Prawa Prywatnego 2000, nr 1–2.
Warecka K., Strasburg: przymusowe wydanie dziecka do USA naruszyłoby Konwencję. B. przeciwko Belgii – wyrok ETPC z dnia 10 lipca 2012 r., skarga nr 4320/11, LEX/el. 2014.
Wąworek R., Stosowanie przez sądy rodzinne Konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, LEX/el. 2017.
Weiner M.H., Uprooting Children in the Name of Equity, Fordham International Law Journal 2009, t. 33, nr 2.
Wierciński J., Cywilne aspekty uprowadzenia dziecka za granicę w Unii Europejskiej, Zeszyty Prawnicze 2021, nr 3.
Wierciński J., Klauzula ‘ne exeat’ a prawo do pieczy nad dzieckiem. Cywilnoprawne aspekty uprowadzenia dziecka za granicę, Kwartalnik Rodzina i Prawo 2010, nr 3.
Wierciński J., Miejsce stałego pobytu dziecka. Cywilnoprawne aspekty uprowadzenia dziecka za granicę, Forum Prawnicze 2020, nr 4.
Wierciński J., Poważne ryzyko szkody fizycznej lub psychicznej i sytuacja nie do zniesienia. Cywilnoprawne aspekty uprowadzenia dziecka za granicę, Studia Prawa Prywatnego 2010, z. 3.
Wierciński J., Skutki wyboru podstawy prawnej oddalenia wniosku, [w:] Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja, red. P. Mostowik, Warszawa 2023.
Wierciński J., Zakres badania zarzutu poważnego ryzyka szkody w sprawie o nakazanie powrotu dziecka uprowadzonego za granicę. Glosa do postanowienia SN z dnia 28 kwietnia 2021 r., I CSKP 109/21, Orzecznictwo Sądów Polskich 2022, nr 2.
Wierciński J., Zgoda na uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka. Cywilnoprawne aspekty uprowadzenia dziecka za granicę, [w:] Rozprawy z prawa prywatnego oraz notarialnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Maksymilianowi Pazdanowi, red. A. Dańko-Roesler, A. Oleszko, R. Pastuszko, Warszawa 2014.
Wojtaszek-Mik E., Dobro dziecka a odmowa jego wydania na podstawie art. 13 ust. 1 lit. b Konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, Prawo w Działaniu 2022, t. 50, https://doi.org/10.32041/pwd.5002.
Wołodkiewicz B., Ustanowienie jurysdykcji krajowej przez wdanie się w spór na podstawie rozporządzenia Bruksela I bis, Warszawa 2020.
Wróbel A. [red.], Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, Kraków 2005.
Zalisko M., [w:] Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę. Komentarz do rozporządzenia rady UE 2019/1111, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2022.

PLIK PDF DO POBRANIA

J. Sobczak, K. Kakareko, Uprowadzenie dziecka za granicę. Regulacje w powszechnym (uniwersalnym) międzynarodowym prawie publicznym oraz prawie Unii Europejskiej, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6205

Agnieszka Wojcieszak-John, Joanna Zajączkowska-Burtowy, Ustalenie płci małoletniego przebywającego w pieczy zastępczej

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6206

Streszczenie

W polskim systemie prawnym od lat toczy się debata na temat potrzeby uregulowania procedury ustalania płci, co ma istotne konsekwencje zarówno dla jednostek, jak i dla relacji rodzinnych. Mimo że obecnie brak jest jednoznacznych przepisów dotyczących tego zagadnienia, potrzeba ich stworzenia staje się coraz pilniejsza, szczególnie w odniesieniu do małoletnich osób, które nie identyfikują się ze swoją płcią biologiczną. Obowiązujące przepisy nie określają jednoznacznie kompetencji związanych z reprezentacją małoletnich w sprawach o ustalenie płci, co rodzi praktyczne problemy. Zauważyć należy, że relacje rodzinnoprawne nie zawsze umożliwiają dziecku wzrastanie w tzw. tradycyjnym modelu rodziny. Czasami rodzice nie są w stanie zapewnić właściwej pieczy i wychowania. To może doprowadzić do sytuacji, w której sąd opiekuńczy zmuszony będzie – w celu zagwarantowania ochrony dobra dziecka – do ingerencji w te relacje. W konsekwencji dojść może do ograniczenia władzy rodzicielskiej i umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Orzeczenie to stanowić może złożoną problematykę w zakresie decyzyjności dotyczącej sytuacji prawnej małoletniego, zwłaszcza jeśli chodzi o możliwość wszczęcia postępowania o ustalenie płci. W takim przypadku konieczne jest uwzględnienie zasady dobra dziecka oraz wypracowanie mechanizmów pozwalających na skuteczne jego reprezentowanie. Instytucja reprezentanta dziecka odgrywać tu może kluczową rolę, gdyż umożliwia prowadzenie postępowania dotyczącego małoletniego. W sytuacji gdy brak jest wsparcia ze strony rodziców lub opiekunów, to sąd z urzędu może ustanowić reprezentanta, co zapewnia ochronę interesów małoletniego. Dzięki instytucji reprezentanta dziecka, która poszerza jego kompetencje względem wcześniej ustanawianego kuratora małoletniego, możliwa staje się skuteczna reprezentacja dziecka w procesie. Niemniej obecna sytuacja prawna w dalszym ciągu wymaga bardziej kompleksowego uregulowania procedury ustalenia płci, aby uwzględniała zarówno autonomię jednostki, jak i interesy rodzinne oraz społeczne.

Abstract

In the Polish legal system, a debate has been ongoing for years about the need to regulate the procedure for determining gender, which has significant consequences for both individuals and family relations. Although there is currently a lack of unambiguous legislation on this issue, the need for such legislation is becoming increasingly urgent, especially with regard to minors who do not identify with their biological sex. The current legislation does not clearly define the competencies related to the representation of minors in gender determination cases, which raises practical problems. It should be noted that family-legal relations do not always enable a child to grow up in the so-called traditional family model. Sometimes parents are unable to provide proper custody and upbringing. This can lead to a situation in which the guardianship court is forced, in order to ensure the protection of the child’s welfare, to interfere in these relations. As a result, parental authority may be restricted and the child may be placed in foster care. This ruling may present complex issues in terms of decision-making regarding the minor’s legal situation, especially when it comes to the possibility of initiating sex determination proceedings. In such cases, it is necessary to consider the principle of the child’s welfare and to develop mechanisms for effective representation. The institution of the child’s representative may play a key role here, as it makes it possible to conduct proceedings concerning the minor. In situations where there is a lack of support from parents or guardians, the court can appoint a representative ex officio, ensuring the protection of the minor’s interests. Thanks to the institution of the child’s representative, which expands his powers in relation to the previously appointed guardian of the minor, it becomes possible to represent the child in the process effectively. Nevertheless, the current legal situation still requires a more comprehensive regulation of the sex determination procedure, so that it takes into account both individual autonomy and family and social interests.

Adamczewska-Stachura M., Plich P., Pojęcie uzgodnienia płci przez pryzmat praw człowieka, [w:] Postępowanie w sprawach o ustalenie płci. Przewodnik dla sędziów i pełnomocników, red. A. Bodnar, Warszawa 2020.
Adamczewska-Stachura M., Plich P., Porady praktyczne i dobre praktyki, [w:] Postępowanie w sprawach o ustalenie płci. Przewodnik dla sędziów i pełnomocników, red. A. Bodnar, Warszawa 2020.
Andrzejewski M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 12, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2010.
Andrzejewski M., Ewolucja pieczy zastępczej przez pryzmat nowych regulacji prawnych, Teologia i Moralność 2012, t. 11.
Andrzejewski M., Gąsiorek P., Ławrynowicz P., Synoradzka M., Rodziny zastępcze – problematyka prawna, Toruń 2006.
Andrzejewski M., Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej (dziecko – rodzina – państwo), Zakamycze 2003.
Andrzejewski M., Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2004.
Andrzejewski M., Sytuacja prawna wychowanka pieczy zastępczej, [w:] Status osób małoletnich – piecza zastępcza, kontakty, przysposobienie, red. M. Andrzejewski, Warszawa 2020.
Arczewska M., Tymczasowość rodzinnych form pieczy zastępczej w świetle wyników badań empirycznych, Prawo w Działaniu 2021, t. 48, https://doi.org/10.32041/pwd.4802.
Balcer A., Współczesne modele alternatywne wobec rodziny tradycyjnej, [w:] Kiedy myślimy Rodzina…, red. M. Duda, K. Kutek-Sładek, Kraków 2016.
Bielska-Brodziak A., Boratyńska M., [w:] System Prawa Medycznego, t. 2, cz. 2, Regulacja prawna czynności medycznych, red. M. Boratyńska, P. Konieczniak, Warszawa 2019.
Błaszczak Ł., Charakter prawny powództwa o zmianę płci. Dylematy na gruncie prawa procesowego cywilnego, Wrocławskie Studia Erazmiańskie 2015, nr 9.
Bodio J., Interes prawny a interes publiczny prokuratora wytaczającego powództwo w trybie art. 7, 57 i 189 k.p.c., Palestra 2015, nr 1–2.
Bodio J., Uwagi o trybie postępowania o uzgodnienie płci, Gdańskie Studia Prawnicze 2023, nr 1.
Boratyńska M., Ustawa o uzgodnieniu płci a przygody transseksualistów w próżni legislacyjnej, Prawo i Medycyna 2015, nr 3.
Boratyńska M., Wolny wybór. Gwarancje i granice praw pacjenta do samodecydowania, Warszawa 2012.
Bosek L., Gwarancje godności ludzkiej i ich wpływ na polskie prawo cywilne, Warszawa 2012.
Burtowy M., Zajączkowska-Burtowy J., Tożsamość dziecka w pieczy zastępczej (po 30 latach od uchwalenia Konwencji o prawach dziecka), Prokuratura i Prawo 2020, nr 1.
Caban Ł., Urbańska M., [w:] Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, red. M. Kopeć, Warszawa 2016.
Domański M., Podstawa oraz skutki umieszczenia dziecka w tzw. pieczy bieżącej, Warszawa 2023.
Dora M., Niezgodność płciowa w najnowszej klasyfikacji chorób ICD-11, Przegląd Psychologiczny 2022, t. 65, nr 2, https://doi.org/10.31648/przegldpsychologiczny.7750.
Filar , Glosa do uchwały składu 7 sędziów z 22 czerwca 1989 r., CZP 37/89, Państwo i Prawo 1990, z. 10.
Filar M., Prawne i społeczne aspekty transseksualizmu, Państwo i Prawo 1987, z. 7.
Gawlik A., Bielska-Brodziak A., Dzieci bez płci. Jak polski prawodawca rozwiązuje problemy osób interseksualnych. Część pierwsza, Prawo i Medycyna 2016, nr 2.
Gębuś D., Kreowane w mediach modele rodziny, Edukacja i Dialog 2001, nr 4.
Gromadzki C., Poczucie przynależności do danej płci jako kryterium przy zmianie oznaczenia płci w akcie urodzenia transseksualistów, Przegląd Sądowy 1997, nr 10.
Haberko J., Agaciak A., Współczesne wyzwania prawa rodzinnego w kontekście problemu zmiany płci, [w:] Prawo cywilne – stanowienie, wykładnia i stosowanie. Księga pamiątkowa dla uczczenia setnej rocznicy urodzin profesora Jerzego Ignatowicza, red. M. Nazar, Lublin 2015.
Haberko J., Dopuszczalność zmiany płci u osoby małoletniej, [w:] Bezpieczeństwo rodziny wobec współczesnych wyzwań, red. W. Lis, Lublin 2021.
Holewińska-Łapińska E., Sądowa zmiana płci. Analiza orzecznictwa z lat 1991–2008, [w:] Studia i analizy Sądu Najwyższego, t. 4, red. K. Ślebzak, Warszawa 2010.
Holewińska-Łapińska E., Ustanowienie opieki a orzeczenie o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej, Prawo w Działaniu 2008, t. 4.
Izdebska J., Dziecko w rodzinie u progu XXI wieku. Niepokoje i nadzieje, Białystok 2000.
Jagielski M., Pojęcie danych medycznych i zasady ich ochrony, [w:] Ochrona danych osobowych medycznych, red. Andres, E. Bielak-Jomaa, M. Jagielski, P. Kawczyński, M. Krasińska, P. Litwiński, A. Sieradzka, K. Wojsyk, Warszawa 2016.
Jakimiec D., Dysfunkcjonalność rodziny jako przedmiot postępowania wykonawczego w prawie rodzinnym i opiekuńczym, Warszawa 2016.
Janiszewska B., Zgoda na udzielenie świadczenia zdrowotnego. Ujęcie wewnątrzsystemowe, Warszawa 2013.
Jędrejek G., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2017.
Kallalas P., Korekta płci nastolatków. „Potrzeba regulacji procesu”, https://zdrowie.trojmiasto.pl/Korekta-zmiana-plci-u-nastolatkow-w-Polsce-Potrzeba-regulacji-procesu-n175116.html.
Karczewska-Kamińska N., Przymus leczenia i inne interwencje medyczne bez zgody pacjenta, Warszawa 2018.
Karkulski J., Pyłko J., Wątpliwości konstytucyjne w zakresie sądowej procedury zmiany płci, Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ 2017, nr 2.
Klem A., Ocena funkcjonowania rodzin zastępczych, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 1993, nr 3.
Kmieciak B., [w:] Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, red. D. Karkowska, Warszawa 2021.
Kmieciak B., Zmiana płci u dzieci jako wyzwanie dla prawa i społeczeństwa, Family Forum 2016, nr 6.
Kuśmirek O., Sztandera F., Prawne aspekty zmiany płci – glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 marca 2016 r., I ACa 1830/15, Medyczna Wokanda 2017, nr 9.
Leń P., Prawidłowa legislacja urzędowej zmiany płci w świetle rekomendacji europejskich oraz na tle najnowszych uregulowań w prawie obcym, Przegląd Prawa Medycznego 2020, nr 1.
Lipski J., Uwagi dotyczące poselskiego projektu ustawy o uzgodnieniu płci na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz poglądów doktryny, Zeszyty Prawnicze 2014, nr 3.
Łuczyński A., Dzieci w rodzinach zastępczych i dysfunkcjonalnych, Lublin 2008.
Łukasiewicz J.M., Prawne aspekty zmiany płci w wybranych państwach europejskich, Toruń 2022.
Łukasiewicz R., Dobro dziecka a interesy innych podmiotów w polskiej regulacji prawnej przysposobienia, Warszawa 2019.
Łuków P., Granice zgody: autonomia zasad i dobro pacjenta, Warszawa 2005.
Malczewska M., [w:] Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, red. E. Zielińska, Warszawa 2022.
Marciniak J., Treść i sprawowanie opieki nad małoletnim, Warszawa 1975.
Matejek J., Rodzina zastępcza jako środowisko opiekuńczo-wychowawcze – wybrane aspekty społeczno-prawne, Polityka Społeczna 2019, nr 2.
Matejek J., Rodzinna piecza zastępcza nad dzieckiem – formy pomocy i wsparcia w codziennym funkcjonowaniu oraz w sytuacjach trudnych – kryzysowych, Kultura – Społeczeństwo – Edukacja 2022, t. 21, nr 1, https://doi.org/10.14746/kse.2022.21.5.
Michalik J., Kiedy ciało jest więzieniem, a państwo strażnikiem. Analiza procedury zmiany płci metrykalnej ze szczególnym uwzględnieniem kryterium ustalenia płci, Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ 2012, nr 2.
Michalska M., Przetwarzanie danych o stanie zdrowia bez zgody strony procesu a dochodzenie praw przed sądem – glosa – II Ca 879/3, Monitor Prawniczy 2014, nr 10.
Michalska M., Wojcieszak A., Stwierdzenie transpłciowości w przypadku osoby pozostającej w związku małżeńskim, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza 2017, nr 95.
Olejniczak A., Materialnoprawne przesłanki udzielenia rozwodu, Poznań 1980.
Osajda K., Transseksualizm w świetle prawa i praktyki sądów polskich, Przegląd Sądowy 2004, nr 5.
Pisuliński J., Glosa do uchwały składu 7 sędziów z 22 czerwca 1989 r., III CZP 37/89, Państwo i Prawo 1991, z. 6.
Rozental K., O zmianie płci metrykalnej de lege ferenda, Państwo i Prawo 1991, z. 10.
Rusak-Romanowska P., Bezpieczeństwo dzieci i ich prawo do ustalenia swojego pochodzenia w przypadku zmiany płci przez transseksualnego rodzica, Przegląd Prawno-Ekonomiczny 2022, nr 4.
Safjan M., Osamotnione dzieci. Rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka, Warszawa 1983.
Sakowski Ł., Zabiegi tranzycji płci u małoletnich powinny być zakazane, https://klubjagiellonski.pl/2023/02/10/zabiegi-tranzycji-plci-u-maloletnich-powinny-byc-zakazane/.
Sobolewski P., [w:] Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, red. L. Bosek, Warszawa 2020.
Szeroczyńska M., Procedura zmiany płci metrykalnej transseksualistów a ochrona prawa do życia prywatnego w prawie polskim i zagranicznym, Studia Prawnicze 2009, z. 1−2.
Szwed M., Przymusowe umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym w świetle współczesnych standardów ochrony praw człowieka, Warszawa 2020.
Tarnowska-Konka B., Rodzina zastępcza jako alternatywna forma opieki, Kultura i Wychowanie 2012, nr 3.
Transpłciowe nastolatki w Polsce. Próba zrozumienia problemu, https://holistic.news/transplciowe-nastolatki-w-polsce-proba-zrozumienia-problemu/.
Urbanowicz K., Bętkowska M., Prawne aspekty zmiany płci – uwagi na gruncie prawa polskiego oraz wybranych krajów europejskich, Medyczna Wokanda 2018, nr 10.
Wiącek M. [red.], Postępowanie w sprawach o uzgodnienie płci. Poradnik, Warszawa 2024.
Wicherek P., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023.
Wilk A., Prawne aspekty ograniczonej decyzyjności rodzica zastępczego wobec dziecka, Wychowanie w Rodzinie 2020, t. 23, nr 2.
Wnukiewicz-Kozłowska A., Autonomia jednostki w międzynarodowym prawie biomedycznym, Wrocław 2019.
Wojcieszak A., Autonomia pacjenta z zaburzeniami psychicznymi, Warszawa 2022.
Wojcieszak-John A., Płeć człowieka jako dobro osobiste, Consilium Iuridicum 2023, wydanie specjalne, https://doi.org/10.52097/ci.8494.
Wosik-Kawala D., Dziecko wychowywane w rodzinie zastępczej, Wychowanie w Rodzinie 2015, t. 11, nr 1.
Zajączkowska-Burtowy J., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021.
Żak M., Prawo do sądu jako element zasady dobrego rządzenia w świetle orzecznictwa z zakresu praw człowieka, Palestra 2020, nr 2.

PLIK PDF DO POBRANIA

A. Wojcieszak-John, J. Zajączkowska-Burtowy, Ustalenie płci małoletniego przebywającego w pieczy zastępczej, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6206

Sławomira Kotas-Turoboyska, Pojęcie „spadkobiercy” w rozumieniu art. 994 § 1 Kodeksu cywilnego

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6207

Streszczenie

W opracowaniu przybliżono problem wykładni pojęcia „spadkobierca” w rozumieniu art. 994 § 1 Kodeksu cywilnego. Omówiono wykładnię pojęcia „spadkobierca”, cel instytucji zachowku oraz ewolucję regulacji art. 994 k.c., z uwzględnieniem analizy prawno-historycznej. Ponadto zaprezentowano współczesny sposób wykładni art. 994 § 1 k.c. i problemy, jakie w kontekście zachowku pojawiają się obecnie, z uwagi na znaczące zmiany społeczne, które nastąpiły na przestrzeni 60 lat obowiązywania Kodeksu cywilnego.

Przyczynkiem do przygotowania niniejszego artykułu były rozbieżności pojawiające się w orzecznictwie sądów powszechnych ostatecznie rozstrzygnięte przez jedno z najnowszych orzeczeń Sądu Najwyższego z 8.08.2024 r., III CZP 3/24. Zdaniem autorki Sąd Najwyższy trafnie we wskazanej uchwale przyjął, że spadkobiercą w rozumieniu art. 994 § 1 k.c. jest osoba, która faktycznie stała się spadkobiercą (doszła do dziedziczenia po spadkodawcy). Darowizny dokonane na jej rzecz podlegają zaliczeniu na substrat zachowku bez względu na datę ich dokonania.

Abstract

The paper addresses the issue of interpreting the concept of an heir in the context of Article 994 § 1 of the Civil Code. The paper discusses the issue of interpreting the notion of an heir, the purpose of the institution of a reserved portion, and the evolution of the regulation of Article 994 of the Civil Code, drawing on a legal-historical analysis. Furthermore, the paper presents the contemporary interpretation of Article 994 § 1 of the Civil Code and the problems that arise in the context of a reserved portion, due to the significant social changes that have occurred over the 60 years since the Civil Code came into force.

The reason for its preparation was the divergences appearing in the case law of common courts, which were finally resolved by one of the most recent decisions of the Supreme Court, dated 8 August 2024, III CZP 3/24. In the author’s opinion, the Supreme Court correctly assumed in the aforementioned resolution that an heir within the meaning of Article 994 § 1 of the Civil Code is a person who actually became an heir (came to inherit from the testator). Donations made to him/her are liable to be counted towards the substitute of the reserved portion regardless of the date on which they were made.

Borysiak W., 922, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, red. K. Osajda, Warszawa 2019.
Borysiak W., 994, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, red. K. Osajda, Warszawa 2019.
Borysiak W., 1048, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, red. K. Osajda, Warszawa 2019.
Borysiak W., Ochrona członków rodziny spadkodawcy na tle historycznoprawnym oraz prawnoporównawczym, Zeszyty Prawnicze 2008, t. 8, nr 2, https://doi.org/10.21697/zp.2008.8.2.07.
Ciszewski J., Knabe J., 925, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2023.
Dmowski S., Spadki, Warszawa 1984.
Doliwa A., Prawo do zachowku, Edukacja Prawnicza 2008, nr 4.
Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1985.
Kidyba A., Niezbecka E., 925, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Spadki, red. A. Kidyba, LEX/el. 2015.
Kordasiewicz B., Zachowek, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 10, Prawo spadkowe, red. B. Kordasiewicz, Legalis/el. 2015.
Księżak P., Funkcje zachowku (wymóg przydatności), [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, red. K. Osajda, Warszawa 2019.
Księżak P., Zachowek w polskim prawie spadkowym, Warszawa 2012.
Kuźmicka-Sulikowska J., 994, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis/el. 2023.
Macierzyńska-Franaszczyk E., Funkcje zachowku i granice ich urzeczywistnienia, [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017.
Nancka G., Podkomisja prawa spadkowego Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały z prac w 1938 roku. Edycja źródłowa, Warszawa 2023.
Olejek O., Kilka uwag na temat doliczenia darowizn do substratu zachowku, Studia Prawnicze KUL 2019, nr 3, https://doi.org/10.31743/sp.8918.
Partyk A., Optymalność zachowku wobec przemian rodzinno-społecznych, Studia Prawnicze. Rozprawy i materiały 2020, t. 26, nr 1, https://doi.org/10.34697/2451-0807-sp-2020-1-009.
Pazdan M., 925, [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088, red. K. Pietrzykowski, Legalis/el. 2021.
Pazdan M., 994, [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088, red. K. Pietrzykowski, Legalis/el. 2021.
Pietrzykowski J., Zaoczne studium prawne. Prawo spadkowe w praktyce. Wykład XIII–XIV. Zachowek, Warszawa 1961.
Skowrońska-Bocian E., Wierciński J., 922, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 6, Spadki, red. J. Gudowski, LEX/el. 2017.
Szpunar A., Uwagi o obliczeniu wysokości zachowku, Rejent 2002, nr 4.
Wityński R., Uwagi w sprawie zaliczania darowizn na zachowek, Palestra 2021, nr 6.
Załucki M., Perspektywy rekodyfikacji polskiego prawa cywilnego, [w:] 50 lat Kodeksu cywilnego. Perspektywy rekodyfikacji, red. P. Stec, M. Załucki, Warszawa 2015.
Załucki M., Przyszłość zachowku w prawie polskim, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2012, t. 21, z. 2.
Zelek M., 925, [w:] Kodeks cywilny, t. 3, Komentarz. Art. 627–1088, Legalis/el. 2022.

PLIK PDF DO POBRANIA

S. Kotas-Turoboyska, Pojęcie „spadkobiercy” w rozumieniu art. 994 § 1 Kodeksu cywilnego, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6207

Witold Borysiak, Testament wojskowy de lege lata i de lege ferenda w prawie polskim na tle porównawczym

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6208

Streszczenie

W prawie polskim instytucja testamentu wojskowego uregulowana jest w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z 30.01.1965 r., wydanym na podstawie art. 954 Kodeksu cywilnego. Taki testament może być sporządzony wyłącznie w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli przez żołnierzy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pełniących czynną służbę wojskową, pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych RP oraz osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym RP. Ze względu na wątpliwości konstytucyjne związane z tą regulacją, a także brak jej zastosowania w praktyce, w doktrynie postuluje się znaczącą jej modyfikację, a nawet usunięcie z Kodeksu cywilnego. Stąd też rządowe projekty nowelizacji Kodeksu cywilnego z 2023 r. i 2024 r. przewidywały przeniesienie regulacji testamentu wojskowego do Kodeksu cywilnego, zmianę przesłanek jego sporządzenia oraz rozszerzenie kręgu podmiotów, przed którymi może być on sporządzony. Za tym, że forma testamentu wojskowego nie jest zdezaktualizowana, mogą przemawiać argumenty wyprowadzane z prawa porównawczego. W ustawodawstwach większości z krajów członkowskich NATO obowiązują przepisy dopuszczające sporządzenie testamentu w szczególnej formie w sytuacji wojny lub innych działań zbrojnych. Przemawia to za pozostawieniem testamentu wojskowego w prawie polskim oraz jego kompleksowym uregulowaniem w Kodeksie cywilnym. Możliwość sporządzenia takiego testamentu powinna istnieć w przypadkach zaistnienia działań zbrojnych lub w sytuacjach do nich zbliżonych. Jego sporządzenie powinno być możliwe zarówno przed urzędnikiem wojskowym, jak i w formie ustnej przed świadkami. Rozszerzony powinien być natomiast krąg podmiotów mogących sporządzić taki testament wojskowy. Powinien on obejmować zarówno osoby wykonujące czynności bezpośrednio w Siłach Zbrojnych RP, jak i osoby cywilne zaangażowane w jakiś sposób w działania wojenne. Sytuacja wybuchu wojny lub zaistnienia innych działań zbrojnych ma bowiem na tyle wyjątkowy charakter, że w razie ich powstania należy umożliwić sporządzenie testamentu w ułatwionej formie nie tylko członkom sił zbrojnych, ale też innym osobom z nimi związanym.

Abstract

In Polish law, the institution of a military will is governed by the Regulation of the Minister of National Defence of 30 January 1965, based on Article 954 of the Polish Civil Code. Military will may only be drawn up during conscription, war or while in captivity by soldiers of the Polish Armed Forces performing active military service, civilian employees employed in the Polish Armed Forces and civilians accompanying the military during their tasks. As the regulation of the military will is not applicable in practice and raises constitutional doubts, there are opinions in the literature that advocate for a significant modification of that regulation or even its removal from the Polish Civil Code. The Polish government’s draft amendments to the Civil Code of 2023 and 2024 provided for the transfer of the regulation of the military will to the Polish Civil Code. The amendments were also aimed at changing the prerequisites for preparing the military will and expanding the entities before which it may be prepared. Arguments derived from comparative law support the fact that the form of the military will has not become obsolete. The legislation of most NATO member states includes provisions on a specific form of will in the event of war or other armed conflicts. This is a strong argument in favour of maintaining the military will in Polish law and favour of its comprehensive regulation in the Civil Code. The possibility of drawing up such a will should exist in cases of an armed conflict or similar situations. It should be possible to draw up a will in this form both before a military official and, in special situations, orally before witnesses. On the other hand, the group of persons who can draw up such a military will should be extended. It should include both persons performing duties directly in the Polish Armed Forces and civilians involved in specific circumstances in the warfare. The outbreak of war or other armed conflicts is an exceptional situation, in the event of which it should be possible to draw up a will in a simplified form, not only for members of the armed forces, but also for other persons associated with them.

Bandrowski W., Braki ustawodawcze w kwestii testamentów wojskowych, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1932, nr 3.
Bańczyk W., Wójcik S., Zoll F., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 10, Prawo spadkowe, red. B. Kordasiewicz, Warszawa 2025.
Bartholomeyczik H., Erbrecht, München 1971.
Białogłowski W., Dybka R., Kilka słów o testamencie wojskowym, Zeszyty Cywilistyczne Lege Artis 2008, nr 1.
Borysiak W., Przyszłość testamentów szczególnych w prawie polskim na tle porównawczym, Warszawa 2021, https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2022/10/IWS_Borysiak-W._Przyszlosc-testamentow-szczegolnych-w-prawie-polskim-na-tle-porownawczym.pdf.
Borysiak W., Testament ustny de lege ferenda w świetle badań empirycznych i prawnoporównawczych, [w:] Testament w prawie polskim – wybrane problemy, red. E. Kabza, K. Krupa-Lipińska, Toruń 2018.
Borysiak W., Testamenty szczególne w formie ustnej w perspektywie porównawczej, Prawo w Działaniu 2016, t. 27.
Braun A., Testamentary Formalities in Italy, [w:] Comparative Succession Law, t. 1, Testamentary Formalities, red. K.G.C. Reid, M.J. de Waal, R. Zimmermann, Oxford 2011.
Budner P., Ewolucja testamentu wojskowego w prawie polskim, [w:] Testament w prawie polskim – wybrane problemy, red. E. Kabza, K. Krupa-Lipińska, Toruń 2018.
Dzienis P., Testament sądowy. Głos w dyskusji de lege ferenda, Państwo i Prawo 2023, nr 5.
Fonte E., [w:] Codice Civile, 1, Artt. 1–1702, red. P. Rescigno, Milano 2021.
Guinand J., Stettler M., Leuba A., Droit des successions (art. 457–640 CC), Genève–Zurich–Bâle 2005.
Haberko J., [w:] Kodeks cywilny, t. 3, Art. 627–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Hierneis O.M., Spanien, [w:] Internationales Erbrecht, red. M. Ferid, K. Firsching, H. Döner, R. Hausmann, München, publikacja wymiennokartkowa, stan na wrzesień 2011.
Hrušáková M., Westphalová L., Šínová R., Králíčková Z., Dobešová L., Czech Republic, [w:] International Encyclopaedia of Laws. Family and Succession Law, red. W. Pintens, Alphen aan den Rijn, styczeń 2024.
Jankowa K., Tomczyk N., Testament wojskowy, [w:] Testament w prawie polskim – wybrane problemy, red. E. Kabza, K. Krupa-Lipińska, Toruń 2018.
Jońca M., Forma i czas obowiązywania ‘testamentum in procinctu’ w prawie rzymskim, Prawo – Administracja – Kościół 2004, nr 4.
Jubault C., Droit civil. Les successions. Les libéralités, Paris 2010.
Kipp T., Coing H., Ein Lehrbuch, Tübingen 1990.
Kolkman W.D., Testamentary Formalities in the Netherlands, [w:] Comparative Succession Law, t. 1, Testamentary Formalities, red. K.G.C. Reid, M.J. de Waal, R. Zimmermann, Oxford 2011.
Kondek J.M., Wpływ sytuacji kryzysowych na stosunki cywilnoprawne, Warszawa 2021.
Koredczuk J., Testamenty wojskowe w II Rzeczypospolitej, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius, 2023, t. 70, nr 3, http://doi.org/10.17951/g.2023.70.3.79-86.
Kralik W., [w:] Ehrenzweig System des österreichischen allgemeinen Privatrechts, t. 4, Das Erbrecht, Wien 1983.
Księżak P., Prawo spadkowe, Warszawa 2017.
Kucia B., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 6, Spadki (art. 922–1088), red. Habdas, M. Fras, Warszawa 2019.
Kucia B., Przesłanka „istnienia obawy rychłej śmierci spadkodawcy” – uwagi de lege lata i de lege ferenda, Rejent 2012, nr 12.
Kucia B., Testament elektroniczny – aktualne tendencje w wybranych systemach prawnych, [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017.
Kunkel W., Honsell H., [w:] P. Jörs, W. Kunkel, L. Wenger (oprac. H. Honsell, T. Mayer-Maly, W. Selb), Römisches Recht, Berlin–Heidelberg–New York 1987.
Kuźmicka-Sulikowska J., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Lange H., Kuchinke K., Ein Lehrbuch, München 2001.
Lapuente S.C., Testamentary Formalities in Spain, [w:] Comparative Succession Law, t. 1, Testamentary Formalities, red. K.G.C. Reid, M.J. de Waal, R. Zimmermann, Oxford 2011.
Longchamps de Bérier F., [w:] W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Bérier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2018.
Longchamps de Bérier F., Law of Succession. Roman Legal Framework and Comparative Law Perspective, Warszawa 2011.
Łapińska E., Postpandemiczna analiza przepisów prawnych regulujących testament ustny, [w:] Postpandemiczna rzeczywistość. Jak koronawirus zmienił świat?, red. K. Kuźmicz, K. Woźniak, K.K. Bach, Białystok 2023.
Maciejewska-Szałas M., Kodeks cywilny. Komentarz, red. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2024.
Malaurie P., Brenner C., Les successions. Les libéralités, Paris 2014.
Marty G., Raynaud P., Droit civil. Les successions et les libéralités, Paris 1983.
Nemeth K., [w:] ABGB Praxiskommentar, t. 4, § 531–858 ABGB, AnerbG, Kärtner ErbhöfeG, Tiroler HöfeG, red. H. Schwimann, G. Kodek, Wien 2018.
Osajda K., [w:] Komentarze Prawa Prywatnego, t. 4a, Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, red. K. Osajda, Warszawa 2019.
Pabin A., Testament jako akt sformalizowany – uwagi w sprawie przyszłego kształtu regulacji dotyczących formy rozrządzeń testamentowych, Studia Prawnicze 2016, nr 1.
Pawłowska I., U progu zmian. Projekt wprowadzenia testamentu audiowizualnego do polskiego porządku prawnego, Studia Prawnoustrojowe 2024, nr 66, https://doi.org/10.31648/sp.10311.
Piwowarski A., Historyczne uregulowania dotyczące testamentów wojskowych przed wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 stycznia 1965 r. w sprawie testamentów wojskowych, Roczniki Nauk Prawnych 2011, nr 2.
Pogorzelec K., Testament ustny w świetle projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny w wersji z dnia 7 października 2022 roku, Ius et Administratio 2023, nr 2.
Pol K., O przyszłości testamentu ustnego, [w:] Europeizacja prawa spadkowego – aktualne tendencje, red. K.A. Dadańska, Szczecin 2016.
Ratowski K., Recenzja: J. Rudnicki, Testament żołnierski i testamenty wojskowe w europejskiej tradycji prawnej, Kraków 2015, Państwo i Prawo 2018, nr 8.
Reid K.G.C., de Waal M.J., Zimmermann R., Testamentary Formalities in Historical and Comparative Perspective, [w:] Comparative Succession Law, t. 1, Testamentary Formalities, red. K.G.C. Reid, M.J. de Waal, R. Zimmermann, Oxford 2011.
Rozum K.W., Testamenty szczególne pięćdziesiąt lat po ich wprowadzeniu – pytanie o konieczność rewizji norm, [w:] Testament w prawie polskim – wybrane problemy, red. E. Kabza, K. Krupa-Lipińska, Toruń 2018.
Rudnicki J., Rola formy testamentu. Uwagi na tle porównawczym, Forum Prawnicze 2013, nr 2.
Rudnicki J., Testament żołnierski i testamenty wojskowe w europejskiej tradycji prawnej, Kraków 2015.
Rüfner T., Testamentary Formalities in Roman Law, [w:] Comparative Succession Law, t. 1, Testamentary Formalities, red. K.G.C. Reid, M.J. de Waal, R. Zimmermann, Oxford 2011.
Rzewuski M., Testament sądowy – propozycja nowej formy rozrządzenia mortis causa, Rejent 2013, nr 10.
Schlüter W., Erbrecht, München 1986.
Skowrońska E., Forma testamentu w prawie polskim, Warszawa 1991.
Skowrońska-Bocian E., Testament w prawie polskim, Warszawa 2004.
Sójka T., Testamenty wojskowe, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1965, nr 1.
Świrgoń-Skok R., Wpływ nowych technologii na zagadnienie form testamentu w polskim prawie spadkowym, Zeszyty Prawnicze 2019, nr 1.
Terré F., Lequette Y., Gaudemet S., Droit civil. Les successions, les libéralités, Paris 2014.
Trabucchi A., Bullo L., [w:] Istituzioni di diritto civile, red. Trabucchi, Padova 2007.
Trzewik J., O formie testamentu na tle regulacji rozporządzenia eIDAS, Państwo i Prawo 2019, nr 10.
Trzewik J., Serafin T., In dubio pro milite? Regulacja prawna testamentów wojskowych na tle projektowanych zmian legislacyjnych, Prawo i Więź 2024, nr 1.
Turłukowski J., Sporządzenie testamentu w praktyce, Warszawa 2009.
Vascellari M., [w:] Commentario breve al codice civile, red. G. Cian, A. Trabucchi, Milano 2016.
Waszczuk J., Szczególne formy testamentu w prawie włoskim, Zeszyty Prawnicze 2007, nr 1.
Welser R., [w:] Kommentar zum Allgemeinen bürgerlichen Gesetzbuch, t. 1, § 1–1174 ABGB, red. P. Rummel, Wien 2000.
Wójcik S., O niektórych uregulowaniach w prawie spadkowym. Uwagi de lege ferenda, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005.
Załucki M., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2020.
Załucki M., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2024.
Załucki M., Forma testamentu w perspektywie rekodyfikacji polskiego prawa spadkowego. Czas na rewolucję?, Państwo i Prawo 2017, nr 3.
Załucki M., Potrzeba metamorfozy polskich przepisów o formie testamentu, Europejski Przegląd Prawa i Stosunków Międzynarodowych 2023, nr 1–2.
Zimmermann R., Testamentary Formalities in Germany, [w:] Comparative Succession Law, t. 1, Testamentary Formalities, red. K.G.C. Reid, M.J. de Waal, R. Zimmermann, Oxford 2011.
Zimmermann R., Testamentsformen: »Willkür« oder Ausdruck einer Rechtskultur?, Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht 2012, nr 3, https://doi.org/10.1628/003372512801786881.

PLIK PDF DO POBRANIA

W. Borysiak, Testament wojskowy de lege lata i de lege ferenda w prawie polskim na tle porównawczym, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6208

Aleksandra Klich, Magdalena Gołowkin-Hudała, Marcin Białecki, Levent Olçay Integracja Internetowego Konta Pacjenta z elektroniczną dokumentacją medyczną: klucz do bezpiecznego udostępniania informacji medycznej – doświadczenia polskie i tureckie

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6209

Streszczenie

Autorzy omawiają kwestię integracji Internetowego Konta Pacjenta (IKP) z systemem elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM), analizując korzyści i wyzwania związane z poprawą bezpieczeństwa oraz efektywnością udostępniania dokumentacji medycznej. Wskazują na konieczność synchronizacji IKP z EDM, aby zapewnić pacjentom pełny dostęp do danych zdrowotnych. Autorzy prezentują doświadczenia Polski i Turcji w zakresie wdrażania tych rozwiązań, podkreślając różnice w systemach ochrony zdrowia obu krajów oraz wyciągając wnioski dotyczące najlepszych praktyk w zakresie cyfryzacji danych medycznych. Integracja systemów ma kluczowe znaczenie dla realizacji zasady ciągłości opieki oraz dla poprawy jakości usług zdrowotnych, przy jednoczesnym zapewnieniu poufności danych pacjentów.

Abstract

The authors discuss the integration of the Internet Patient Account (IKP) with the electronic medical records (EMD) system, examining the benefits and challenges of improving the security and efficiency of sharing medical records. The authors emphasise the need to synchronize IKP with EDM to ensure patients have full access to their health data. The article outlines the experiences of Poland and Turkey in implementing these solutions, highlighting the differences in the two countries’ health care systems and drawing conclusions about best practices in digitizing medical data. The integration of systems is crucial for realizing the principle of continuity of care and for improving the quality of health services, while ensuring the confidentiality of patient data.

Araalan C., E-Nabız Uygulaması ve Kişisel Sağlık Verilerine İlişkin Genel Bir Hukuki Değerlendirme, https://legalbank.net/belge/e-nabiz-uygulamasi-ve-kisisel-saglik-verilerine-iliskin-genel-bir-hukuki-degerlendirme/3892858#.
Başkavak G., Şahinol M., Kılıçtepe S., Interplay of Global Technological Dynamics and Local Realities: Digital Healthcare Transformation in Turkey, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2024, t. 26, nr 1, https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1369225.
Birinci Ş., A Digital Opportunity for Patients to Manage Their Health: Turkey National Personal Health Record System (The e-Nabız), Balkan Medical Journal 2023, t. 40, nr 3, https://doi.org/10.4274/balkanmedj.galenos.2023.2023-2-77.
Drobiazgiewicz J., Kierunki rozwoju systemu e-Zdrowie w Polsce, Ekonomiczne Problemy Usług 2013, nr 105.
Dülger M.V., Sağlık Hukukunda Kişisel Verilerin Korunması ve Hasta Mahremiyeti, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2014, t. 1, nr 2144.
Eysenbach G., What is e-health?, Journal of Medical Internet Research 2001, t. 3, nr 2, https://www.jmir.org/2001/2/e20.
Gąska M., Komentarz do art. 26, [w:] Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, red. L. Bosek, Legalis/el. 2020.
Kaya C., Avrupa bi̇rli̇ği̇ veri̇ koruma di̇rekti̇fi̇ ekseni̇nde hassas (ki̇şi̇sel) veri̇ler ve i̇şlenmesi̇, Journal of Istanbul University Law Faculty 2011, t. 69, nr 1–2.
Kiberu V.M., Mars M., Scott R.E., Barriers and opportunities to implementation of sustainable e-Health programmes in Uganda: A literature review, African Journal of Primary Health Care & Family Medicine 2017, nr 1, https://doi.org/10.4102/phcfm.v9i1.1277.
Kubiak R., Liszewska A., Prawo medyczne dla fizjoterapeutów, Legalis/el. 2020.
Logan R.A., Siegel E.R., Health Literacy: New Directions in Research, Theory and Practice, Amsterdam–Berlin–Washington 2017, research.ebsco.com/linkprocessor/plink?id=086d2c0c-ad31-3e1f-87d8-0f0d02509b8d.
Nutbeam D., Health Promotion Glossary, Health Promotion International 1998, t. 13, nr 4, https://doi.org/10.1093/heapro/13.4.349.
Oh H., Rizo C., Enkin M., Jadad A., What is eHealth?: a systematic review of published definitions, World Hospitals and Health Services 2005, t. 41, nr 1.
Özşahi̇n F., Mansur F., E-Nabız Sisteminin İşleyişiyle İlgili Haber Sitelerine Yönelik Bir İçerik Analizi, Gümüşhane Üniversitesi Sağlik Bilimleri Dergisi 2022, t. 11, nr 3, https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1048953.
Pawłowski L., Osoba bliska w aspekcie przekazywania informacji o stanie zdrowia pacjenta, cz. 2, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, t. 8, nr 4.
Sidorko A., Komentarz do art. 192, [w:] Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Komentarz, red. A. Pietraszewska-Macheta, LEX/el. 2023.
Skoczylas D., Krajowy System Cyberbezpieczeństwa, Warszawa 2023.
Szymacha A., Szymacha K., Obowiązek przekazywania danych o zdarzeniach medycznych do systemu informacji medycznej jako zagrożenie dla ochrony tajemnicy lekarskiej i prawa prywatności w kontekście standardów ochrony praw fundamentalnych, Przegląd Sądowy 2022, nr 7–8.
Świtała K., Pacjent jako beneficjent ograniczeń jawności elektronicznej dokumentacji medycznej, Warszawa 2018.
Wojsyk K., Podsumowanie, [w:] Telemedycyna i e-Zdrowie. Prawo i informatyka, red. I. Lipowicz, G. Szpor, M. Świerczyński, LEX/el. 2019.
Yalman F., Yusuf Ö., Sağlık Okuryazarlığı İle E-Sağlık Hi̇zmet Tüketi̇mi̇ Arasındaki İli̇şki̇ni̇n İrdelenmesi̇: E-Nabız Kullanımı Üzeri̇ne Bi̇r Araştırma, Electronic Journal of Social Sciences 2021, t. 20, nr 77, https://doi.org/10.17755/esosder.730331.
Yeşiltaş A., E-Nabız Uygulamasının Kullanımını Etkileyen Faktörler, Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2018, t. 5, nr 4, https://doi.org/10.5455/sad.13-1525542718.
Yıldırım B.F., Özdemirci F., Soydan G., Sağlık Turizmi Hastaları İçin E-Nabız Uygulamalarının Geliştirilmesi: Bir Model Önerisi, Bilgi Yönetimi 2021, t. 4, nr 1, https://doi.org/10.33721/by.934150.
Zoń K.M., Cywilnoprawne uwarunkowania udzielania przez lekarza świadczeń zdrowotnych w modelu telemedycyny w prawie polskim, Warszawa 2022.

PLIK PDF DO POBRANIA

A. Klich, M. Gołowkin-Hudała, M. Białecki, L. Olçay, Integracja Internetowego Konta Pacjenta z elektroniczną dokumentacją medyczną: klucz do bezpiecznego udostępniania informacji medycznej – doświadczenia polskie i tureckie, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6209

Michał Białkowski, Orzecznictwo wobec terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej na osobie w związku z leczeniem

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6210

Streszczenie

Przedawnienie stanowi częsty sposób obrony pozwanego w tzw. sporach medycznych. Jako że zarzut przedawnienia – gdy zostanie uwzględniony przez sąd – ma charakter niweczący roszczenie, to jego doniosłość w procesie stosowania prawa jest nie do przecenienia. Wykorzystując metodę dogmatyczną, metodę historycznoprawną oraz przede wszystkim analizę dorobku orzeczniczego Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, jakie są bieżące problemy związane z sądowym stosowaniem prawa w omawianym zakresie. Szczególny akcent położony został na metody sanowania upływu terminu przedawnienia przez sąd. Praca nie koncentruje się jedynie na stanie prawnym obowiązującym po wejściu w życie ustawy z 16.02.2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, gdyż w analizie nie można pominąć poglądów wypracowanych na gruncie wcześniej obowiązującego art. 442 Kodeksu cywilnego. Szczególne znaczenie ma w tym zakresie zastosowanie instytucji nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.) do badania przez sąd zasadności podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia oraz roli, jaką po nowelizacji pełni żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość (art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego). Ponadto w pracy skupiono się na ustaleniu dyrektyw interpretacyjnych wyrażenia ustawowego „dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia” (art. 442¹ § 3 k.c.). W tym celu analizie poddane zostały wypowiedzi judykatury i sformułowane zostały zasady wykładni, które pozwalają na rozstrzygnięcie najczęściej występujących w stanach faktycznych trudności interpretacyjnych.

Abstract

The issue of the statute of limitations for a claim for compensation for damage caused to a person in connection with treatment remains outside the mainstream of scientific discourse. At the same time, the statute of limitations is a common defence used by the defendant in so-called medical disputes. As the statute of limitations allegation, when considered by the court, nullifies the claim, the significance for protecting the victims of the issues raised in the work cannot be overstated. Taking into account the dogmatic and historical methods as well as, above all, the analysis of the jurisprudence of the Supreme Court and common courts, the aim of the work is to determine what the current problems related to the judicial application of law are in the discussed scope. Particular emphasis was placed on the methods of sanctioning the expiry of the limitation period by the court. In this respect, the work does not focus only on the legal status in force after the entry into force of the Act of 16 February 2007 amending the Civil Code, because it is not possible to omit the views developed on the basis of the previously applicable Article 442 of the Civil Code. Of particular importance in this respect is the application of the institution of abuse of a subjective right (Article 5 of the Civil Code) to the court’s examination of the legitimacy of the claim of limitation raised by the defendant and the role of the claim to determine the defendant’s liability for the future (Article 189 of the Code of Civil Procedure) after the said reform. The second purpose of the work is to determine the interpretative directives of the statutory expression “he learned about the damage and about the person obliged to repair it” (Article 4421 § 3 of the Civil Code). For this purpose, the statements of the judiciary were analyzed and the rules of interpretation were formulated, which allow for resolving the most common interpretation difficulties in the course of judicial application of the law.

Bagińska E. [red.], System Prawa Medycznego, t. 5, Odpowiedzialność prywatnoprawna, Warszawa 2021.
Balwicka-Szczyrba M., Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, Monitor Prawniczy 2007, nr 24.
Balwicka-Szczyrba M., Szkoda przyszła na osobie – problematyka przedawnienia roszczeń odszkodowawczych, Gdańskie Studia Prawnicze 2005, t. 14.
Brzezińska H., Glosa do wyroku SN z 3.11.1976, III PR 160/76, Orzecznictwo Sądów Powszechnych 1977, nr 6, poz. 102.
Czachórski W., [w:] System Prawa Cywilnego, t. 3, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Z. Radwański, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1981.
Dubis W., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Legalis/el. 2006.
Dybowski T., Glosa do wyroku SN 21 maja 2003, sygn. akt IV CKN 378/01, Przegląd Sądowy 2005, nr 6.
Ereciński T. [red.], Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1999.
Gniewek E., Machnikowski P. [red.], Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis/el. 2021.
Jędrzejewska M., Wpływ czynności procesowych na bieg przedawnienia, Warszawa 1984.
Osajda K. [red. serii], Borysiak W. [red. tomu], Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis/el. 2023.
Pietrzykowski K. [red.], Kodeks cywilny, t. 1, Art. 1–449¹⁰, Legalis/el. 2020.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Poznań 2009.
Radwański Z., Przedawnienie roszczeń z czynów niedozwolonych w świetle znowelizowanego art. 442 KC, Monitor Prawniczy 2007, nr 11.
Śmieja A., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Warciński M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 24 lutego 2009 r., III CZP 2/09, Orzecznictwo Sądów Polskich 2010, z. 6.
Warciński M., Nadużycie zarzutu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie, Studia Iuridica 2007, t. 47.
Zelek M., [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Art. 353–626, red. M. Gutowski, Legalis/el. 2019.

PLIK PDF DO POBRANIA

M. Białkowski, Orzecznictwo wobec terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej na osobie w związku z leczeniem, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6210

Michał Szewczyk, O udostępnianiu informacji publicznej przez radę gminy

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6211

Streszczenie

Zasada jawności działania organów gminy obejmuje obowiązek udostępniania informacji publicznej przez jej organ stanowiący, a więc radę gminy. Jednocześnie analiza praktyki pokazuje, że proces udzielania informacji przez ten organ rodzi liczne problemy, które wynikają w znacznej mierze z nieprzystosowania przepisów ustawy z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej do zasad funkcjonowania i specyfiki organów wieloosobowych. Celem niniejszego opracowania jest kompleksowe odniesienie się do dylematów, wobec których staje rada gminy jako podmiot zobowiązany do udostępniania informacji publicznej, połączone z krytyczną analizą właściwych regulacji prawnych i zgłoszeniem stosownych postulatów de lege ferenda. W związku z tym kolejno omawiane są zagadnienia: obowiązku rady gminy udzielania informacji publicznej, wzajemnej relacji pomiędzy Konstytucją RP a ustawą o dostępie do informacji publicznej oraz ustawą o samorządzie gminnym, ogłaszania informacji publicznych w Biuletynie Informacji Publicznej, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także udostępniania informacji publicznej w trybie wnioskowym.

Abstract

The principle of transparency in the activities of municipal bodies includes the obligation to disclose public information by its legislative body, i.e., the municipal council. The analysis of practice reveals that the process of providing information by this collegial body gives rise to numerous problems, which result to a large extent from the mismatch between the provisions of the Act of 6 September 2001 on access to public information and the principles of operation and specificity of multi-person bodies. The aim of this article is to comprehensively address the issue of the municipal council as an entity obligated to provide public information, accompanied by a critical analysis of the relevant legal regulations and the submission of appropriate de lege ferenda proposals. In connection with this, the following issues are discussed in turn: the obligation of the municipal council to provide public information; the mutual relationship of the constitutional regulations, provisions contained in the Act on access to public information and in the Act on local government; the announcement of public information in the Public Information Bulletin; admission to the sessions of the municipal council and its committees, as well as the provision of public information in the application procedure.

Augustyniak M., Organizacja i funkcjonowanie rady gminy, Warszawa 2012.
Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2012.
Bandarzewski K., Kompetencje przewodniczącego rady gminy, Acta Iuris Stetinensis 2021, nr 4.
Bernaczyk M., Obowiązek bezwnioskowego udostępnienia informacji publicznej, Warszawa 2008.
Bernaczyk M., Presz A., Karnoprawna ochrona prawa do informacji publicznej. Uwagi wstępne, cz. 1, Prokuratura i Prawo 2011, nr 4.
Bidziński M., Komentarz do art. 8, [w:] Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, red. M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz, wyd. 4, Legalis/el. 2023.
Chmaj M., Komentarz do art. 4, [w:] Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, red. M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz, wyd. 4, Legalis/el. 2023.
Czerw J., Komentarz do art. 11b, [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, LEX/el. 2022.
Dolnicki B., Komentarz do art. 11b, [w:] Ustawa o samorządzie gminny. Komentarz, red. B. Dolnicki, wyd. 3, LEX/el. 2021.
Działocha K., Komentarz do art. 8, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Gajewski S., Komentarz do art. 21a u.s.g., [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, wyd. 1, Legalis/el. 2018.
Izdebski K., Komentarz do art. 8, [w:] Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, red. A. Piskorz-Ryń, M. Sakowska-Baryła, LEX/el. 2023.
Jabłoński M., Dostęp do informacji publicznej w praktyce funkcjonowania samorządu terytorialnego, Finanse Komunalne 2008, nr 1–2.
Jabłoński M., Wygoda K., Komentarz do art. 4, [w:] Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, red. A. Piskorz-Ryń, M. Sakowska-Baryła, LEX/el. 2023.
Jakubowski A., Komentarz do art. 11b, [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, wyd. 1, Legalis/el. 2018.
Kamińska I., Rozbicka-Ostrowska M., Komentarz do art. 4, 8 i 23, [w:] Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, wyd. 3, LEX/el. 2016.
Martysz C., Komentarz do art. 19 i 21a, [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, wyd. 3, LEX/el. 2021.
Martysz C., Wierzbica A., Komentarz do art. 33, [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, wyd. 3, LEX/el. 2021.
Piskorz-Ryń A., Zasady udostępnienia informacji publicznej, [w:] Dostęp do informacji publicznej na wniosek w praktyce jednostek samorządu terytorialnego, red. J. Wyporska-Frankiewicz, Warszawa 2019.
Sitniewski P., Dostęp do informacji publicznej. Pytania i odpowiedzi. Wzory pism, Warszawa 2016.
Sitniewski P., Komentarz do art. 11b, [w:] Ustawa o samorządzie gminny. Komentarz, red. P. Drembkowski, P.J. Suwaj, wyd. 1, Legalis/el. 2023.
Sokolewicz W., Wojtyczek K., Komentarz do art. 61, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Sokolewicz W., Zubik M., Komentarz do art. 7, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Szewczyk M., Najwyższe zwierzchnictwo Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nad siłami zbrojnymi w świetle konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2018.
Szewczyk M., O udostępnianiu informacji publicznej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Casus 2016, nr 82.

PLIK PDF DO POBRANIA

M. Szewczyk, O udostępnianiu informacji publicznej przez radę gminy, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6211

Jan Kil, Piotr Nowak, Elżbieta Szczepanowska, Wewnątrzkorporacyjne organy dyscyplinarne jako organy administracji publicznej – wybrane zagadnienia w kontekście wymogów formalnych skargi konstytucyjnej

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6212

Streszczenie

Artykuł poświęcono zagadnieniu dopuszczalności przyjęcia do merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej w sprawie, którą zakończono orzeczeniem organu dyscyplinarnego i której nie przeniesiono następnie przez skarżącego (za pomocą środka odwoławczego) do rozpatrzenia przez sąd w rozumieniu konstytucyjnym. Po dokonaniu analizy stanu prawnego, właściwego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego oraz poglądów doktryny zaprezentowano w niniejszej pracy argumenty przemawiające za możliwością dopuszczenia do merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, w której skarżący kwestionuje podstawę normatywną orzeczenia sądu dyscyplinarnego. Zdaniem autorów sądy (komisje) dyscyplinarne mogą być zakwalifikowane jako „organy administracji publicznej”, w rozumieniu art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej.

Abstract

This article addresses the admissibility of acceptance for substantive examination of a constitutional complaint in a matter concluded with a decision of a disciplinary body, which was not subsequently referred by the complainant (through a legal remedy) to a court in the constitutional sense. Upon analysing the legislative framework, relevant case law of the Constitutional Tribunal, and opinions expressed in the literature, the study presents arguments for the possibility of admitting a substantive examination of a constitutional complaint in which the complainant questions the substantive basis of a decision delivered by a disciplinary court. In the authors’ opinion, disciplinary courts (boards) may indeed qualify as public administration bodies in the understanding of Article 79(1) of the Constitution.

Florczak-Wątor M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Garlicki L., Komentarz do art. 175, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Warszawa 2005.
Giętkowski R., Odpowiedzialność dyscyplinarna w prawie polskim, Warszawa 2013.
Korzeniewska-Lasota A., Zróżnicowanie postępowań dyscyplinarnych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2014, nr 7–8.
Kozielewicz W., Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i notariuszy, Warszawa 2016.
Naleziński B., Królikowski J., Sułkowski J., Skarga konstytucyjna, [w:] Pozainstancyjne środki ochrony prawnej, red. M. Romańska, Warszawa 2013.
Niewiadomski Z., [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, red. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2015.
Repel J., Przedmiotowy zakres skargi konstytucyjnej, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000.
Szmulik B., Skarga konstytucyjna. Polski model na tle porównawczym, Warszawa 2006.
Trzciński J., Wiącek M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Wierzbowski M., Wiktorowska A., [w:] Prawo administracyjne, Warszawa 2009.
Wiliński P., Karlik P., [w:] Konstytucja RP, t. 2, Komentarz art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2010.
Zubik M., Status Prawny Sędziego Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2011.

PLIK PDF DO POBRANIA

J. Kil, P. Nowak, E. Szczepanowska, Wewnątrzkorporacyjne organy dyscyplinarne jako organy administracji publicznej – wybrane zagadnienia w kontekście wymogów formalnych skargi konstytucyjnej, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6212

Varia

Elżbieta Holewinska-Łapińska, Uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego Jackowi Gudowskiemu, sędziemu Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, członkowi Rady Naukowej Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości

Prawo w Działaniu 2025, tom 62

https://doi.org/10.32041/pwd.6213

PLIK PDF DO POBRANIA

E. Holewińska-Łapińska, Uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego Jackowi Gudowskiemu, sędziemu Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, członkowi Rady Naukowej Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, Prawo w Działaniu 2025, t. 62, https://doi.org/10.32041/pwd.6213

Pobierz

Artykuły

Varia

Raporty

Wydawnictwo

Dane kontaktowe

(22) 46-49-224

(22) 46-49-224

Shopping Cart